Thomas Hardy: «Ο δήμαρχος του Κάστερμπριτζ»
Η εξαιρετική σειρά κλασικής λογοτεχνίας των Εκδόσεων Gutenberg, με τον τίτλο Orbis Literae, συμπλήρωσε φέτος 28 χρόνια και το γιορτάζει με την έκδοση ενός από τα αριστουργήματα του Thomas Hardy, το οποίο αποτελεί το 27ο βιβλίο της σειράς. Ο λόγος γίνεται για τον Δήμαρχο του Κάστερμπριτζ, ένα από τα πιο σπουδαία βιβλία του σπουδαίου Άγγλου συγγραφέα, το οποίο διαδραματίζεται στην κομητεία του Ουέσεξ, η οποία είναι δημιούργημα του συγγραφέα και βασίζεται στις φτωχικές αγροτικές περιοχές της Νότιας Αγγλίας, όπου έζησε ο Hardy τα περισσότερα χρόνια της ζωής του.
Η ιστορία ξεκινάει με μια πολύ δυνατή σκηνή. Ο Μάικλ Χέντσαρντ, ο κύριος χαρακτήρας του βιβλίου, πάνω στον παροξυσμό της μέθης του πουλάει τη γυναίκα του και το μωρό τους σ’ έναν ναυτικό. Το επόμενο πρωί, ο μετανοημένος Χέντσαρντ αναζητάει τη γυναίκα και το μωρό τους, δίχως αποτέλεσμα. H πώληση της γυναίκας και του μωρού, γεγονός που δεν ήταν ασυνήθιστο την εποχή που εκδόθηκε το βιβλίο (1886), θα είναι ο πυρήνας που γύρω του θα ξετυλιχτεί όλη η ιστορία και το οποίο θα μας ακολουθήσει μέχρι το τέλος του βιβλίου.
Δεκαοκτώ χρόνια αργότερα, η γυναίκα και το μεγάλο κορίτσι πλέον αναζητούν, στο ίδιο μέρος όπου είχε λάβει μέρος η αγοραπωλησία, τον άνδρα που τις πούλησε. Καταλήγουν στο Κάστερμπριτζ, εκεί όπου εθεάθη τελευταία ο Χέντσαρντ. Σε ένα χωριό όπου «…ζούσαν άνθρωποι που καθημερινά όργωναν χωράφια· βοσκοί που έβοσκαν τα πρόβατά τους στριμωγμένοι ο ένας πλάι στον άλλον. Ένας δρόμος ολόκληρος με κατοικίες χωρικών· ένας δρόμος που, έστω κι αν τον διοικούσε ένας δήμαρχος κι ένα Δημοτικό Συμβούλιο, αντιλαλούσε απ’ τον γδούπο του δάρτη, το φτεροκόπημα του κόσκινου και το κελάρυσμα του γάλακτος καθώς χυνόταν στις καρδάρες». Μαθαίνουν με μεγάλη έκπληξη ότι στο χωριό αυτό δήμαρχος είναι ο Χέντσαρντ και αποφασίζουν να τον προσεγγίσουν μέσω της κόρης, η οποία θεωρεί τον πατέρα της συγγενή της. Εντέλει και μετά τη συνάντηση, ο δήμαρχος και η πρώην γυναίκα του αποφασίζουν να ξανασμίξουν. Ξαναπαντρεύονται αποκρύπτοντας το παρελθόν από την κόρη τους και μετακομίζουν στο πολυτελές σπίτι του δημάρχου. Στο προσκήνιο εμφανίζεται ο Φάρφρι, που αναλαμβάνει διαχειριστής της περιουσίας του Χέντσαρντ, με τον οποίο υπάρχει αντιπαράθεση και του οποίου ο ρόλος θα αποδειχτεί κομβικός για την εξέλιξη της υπόθεσης. Η αποκάλυψη ενός μεγάλου μυστικού σχετικά με την κόρη του δημάρχου μετά τον θάνατο της πρώτης του γυναίκας θα περιπλέξει τη σχέση του μαζί της. Η Σούζαν –έτσι ονομάζεται η κόρη– αποφασίζει να μετακομίσει στο σπίτι μιας νεοφερμένης αριστοκράτισσας που ήταν ερωμένη του Χέντσαρντ και η οποία τώρα έλκεται από τον Φάρφρι.
Πρόκειται για ένα σπουδαίο βιβλίο, που διαβάζεται απνευστί και προσφέρει στιγμές μεγάλης αναγνωστικής απόλαυσης.
Η αντιπαλότητα ανάμεσα στους δύο άνδρες κορυφώνεται τόσο για τον έλεγχο του εμπορίου για το σιτάρι, όσο και για την εύνοια της νέας γυναίκας, και θα έχει άσχημη κατάληξη για τον Χέντσαρντ, κάτι που θα σημάνει την αρχή της κατρακύλας του. Η γνωστοποίηση του παρελθόντος σχετικά με την πώληση της γυναίκας του και του μωρού τους θα τον οδηγήσει στη φυγή από το Κάστερμπριτζ. «…ο Χέντσαρντ εγκατέλειψε την πόλη για την οποία τόσα πράγματα είχε κάνει. Νωρίτερα είχε αγοράσει ένα καινούργιο κοφίνι για τα εργαλεία του, είχε γυαλίσει το παλιό του δρεπάνι και το τρυπάνι, είχε φορέσει πλυμένες γκέτες, δερμάτινες περικνημίδες και το κοτλέ κοντοβράκι – με λίγα λόγια, είχε επιστρέψει στην εργατική αμφίεση της νεότητάς του, αφήνοντας για πάντα κατά μέρος το τριμμένο αριστοκρατικό κοστούμι και το σκοροφαγωμένο μεταξωτό καπέλο –απομεινάρια της δόξας του– με τα οποία κυκλοφορούσε στους δρόμους του Κάστερμπριτζ από τότε που φαλίρισε».
Η επιστροφή του Χέντσαρντ στη φτωχική κατάσταση όπου τον συναντάμε στην αρχή του βιβλίου τον οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην κάθαρση, με το χαρακτηριστικό απόσπασμα που ακολουθεί να δίνει το στίγμα για το δραματικό φινάλε της ιστορίας: «Εδώ κι εκεί και παντού άνθρωποι πεθαίνουν πριν την ώρα τους σαν φύλλα που τα ’καψε η παγωνιά, παρόλο που τους αγαπά η οικογένειά τους, η πατρίδα τους, ο κόσμος όλος· ενώ εγώ, ένας απόκληρος της 
κοινωνίας, ένα άχρηστο βάρος πάνω στη Γη, που κανείς δεν αγαπά, που όλοι αποστρέφονται, εξακολουθώ να ζω παρά τη θέλησή μου».
Ο Μάικλ Χέντσαρντ είναι ένας μυθιστορηματικός ήρωας που γύρω του στήνεται δεξιοτεχνικά η ιστορία. Ο αναγνώστης τον συμπαθεί για όλα αυτά που υπομένει και τα δέχεται καρτερικά, ενώ ταυτόχρονα τον αποστρέφεται για την εναρκτήρια σκηνή του βιβλίου. Παρ’ όλα αυτά, το βιβλίο του Hardy, όπως τονίζει στον πρόλογο του ο Dale Kramer, «είναι μια κλασική σπουδή στη μοναχικότητα. […] Ο Hardy γράφει για τη μοναξιά ενός ανθρώπου που χρειάζεται μεν την επαφή με έναν άλλο, αλλά ο οποίος όταν του δίνεται η ευκαιρία για την επαφή αυτή, δεν μπορεί να αντέξει τους περιορισμούς της».
Πρόκειται για ένα σπουδαίο βιβλίο, που διαβάζεται απνευστί και προσφέρει στιγμές μεγάλης αναγνωστικής απόλαυσης.
Ο δήμαρχος του Κάστερμπριτζ
Η ζωή και ο θάνατος ενός ανθρώπου με χαρακτήρα
Thomas Hardy
Μετάφραση – Προλογικό σημείωμα: Τόνια Κοβαλένκο
Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός
600 σελ.
ISBN 978-960-01-2056-1
Τιμή €19,00
