Gail Honeyman: «Η Έλενορ Όλιφαντ είναι απολύτως καλά»

Ο τίτλος παραπέμπει σε ψυχοθεραπεία. Και ίσως το βιβλίο να μπορεί να λειτουργήσει ψυχοθεραπευτικά για τον αναγνώστη. Η Έλενορ Όλιφαντ είναι απολύτως καλά και απολύτως καλά θα νιώσει και ο αναγνώστης ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του βιβλίου της Γκέιλ Χάνιμαν, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Στην αρχή της ανάγνωσης ίσως νομίσει κανείς ότι πρόκειται για ένα ακόμα ανάγνωσμα «γυναικείας» λογοτεχνίας, όπου πρέπει να παρακολουθήσει τις ψυχώσεις κάποιας –όχι και τόσο εμφανίσιμης– κοπέλας, που συμβιβάζεται με τη μοναξιά και τη δουλειά της. Η λογοτεχνία όμως δεν έχει φύλο. Και το μυθιστόρημα της Βρετανίδας συγγραφέως είναι ένα λογοτεχνικό ανάγνωσμα. Δεν είναι μια ιστορία για να περάσεις την ώρα σου και γρήγορα να την ξεχάσεις.

Η Έλενορ Όλιφαντ δεν γίνεται αμέσως απολύτως συμπαθής, σε κάνει όμως από την αρχή να ενδιαφερθείς γι’ αυτήν. Και αν τα πράγματα δεν πάνε απολύτως καλά για κείνη, γνωρίζει ακριβώς πού βρίσκεται και δεν μεμψιμοιρεί γι’ αυτό. Όταν ακούει να την κοροϊδεύουν συνάδελφοι πίσω από την πλάτη της, θα γελάσει κι αυτή κρυφά μαζί τους με το αστείο που λένε εις βάρος της, εξάλλου, μάλλον έχουν δίκιο.

«Όποτε με ρωτάνε τι δουλειά κάνω –ταξιτζήδες, ειδικοί στοματικής υγιεινής–, τους λέω ότι εργάζομαι σε ένα γραφείο. Κοντεύω τα εννέα χρόνια εκεί και κανείς ποτέ δεν ρώτησε τι είδους γραφείο είναι ή ποια ακριβώς είναι η εργασία μου. Δεν έχω καταλήξει αν αυτό συμβαίνει επειδή ταιριάζω γάντι με την ιδέα που έχουν για το πώς μοιάζει ένας εργαζόμενος γραφείου ή μήπως, ακούγοντας τη φράση “εργάζομαι σε ένα γραφείο”, συμπληρώνουν αυτομάτως από μόνοι τους τα κενά – κυρία που βγάζει φωτοτυπίες, άντρας που γράφει στο πληκτρολόγιο. Δεν παραπονιέμαι. Χαίρομαι που δεν είμαι αναγκασμένη να μπαίνω μαζί τους στους συναρπαστικούς δαιδάλους των εισπρακτέων λογαριασμών. Όταν πρωτοξεκίνησα να δουλεύω εδώ και τύχαινε να με ρωτήσουν, έλεγα ότι εργαζόμουν σε μια εταιρία γραφιστικής, αλλά τότε υπέθεταν ότι ήμουν δημιουργικός τύπος».

Η Έλενορ γνωρίζει καλά τους ανθρώπους, έστω κι αν δεν αφήνει τους ανθρώπους να γνωρίσουν καλά την ίδια. Γνωρίζει ότι δεν αποτελεί ένα συνηθισμένο δείγμα ανθρώπου, γι’ αυτό και προσπαθεί να κάνει πράγματα που κάνουν οι συνηθισμένοι άνθρωποι, να ντύνεται όπως ντύνονται αυτοί, προκειμένου να μην την προσέχουν. Παρ’ όλα αυτά δεν φαίνεται να τα καταφέρνει ιδιαίτερα, αφού πάντα ξεχωρίζει στην άκρη, μόνη της. Μόνη της τρώει το μεσημεριανό της, μόνη της περνάει τα βράδια του Σαββάτου αλλά και ολόκληρες τις Κυριακές. Έχει ένα καθορισμένο πρόγραμμα και ξεφεύγει ελάχιστα από αυτό. Φοράει συγκεκριμένα ρούχα, τρώει συγκεκριμένα φαγητά, πίνει με έναν ιδιαίτερο, δικό της εθιμοτυπικό τρόπο και βλέπει συγκεκριμένες εκπομπές.

Το πρόγραμμά της όμως διαταράσσεται όταν αναγκάζεται κάτω από κάποιες περιστάσεις να κάνει παρέα με έναν συνάδελφο κακοντυμένο, ατσούμπαλο και ελαφρώς ενοχλητικό. Και αυτό τη στιγμή που νιώθει πρώτη φορά ερωτευμένη με έναν εντυπωσιακό, χαρισματικό άντρα. Έναν άντρα που για χάρη του αποφασίζει να φτιάξει τα μαλλιά της, να μάθει πώς χρησιμοποιείται το μακιγιάζ, να προσθέσει ρούχα στην γκαρνταρόμπα της. «Τι φοράει κανείς σε ένα πάρτι;» Η Έλενορ δεν έχει τίποτα να φορέσει, διότι δεν την καλούν και δεν πηγαίνει σε πάρτι. Διαθέτει μόνο βολικά ρούχα και ένα ζευγάρι παπούτσια που πηγαίνουν με όλα. Όταν όμως θα βρεθεί σε ένα πολυκατάστημα, θα καταλάβει ότι τα βολικά της παπούτσια τελικά μάλλον δεν πηγαίνουν με κανένα από τα ρούχα που της προτείνουν οι πωλήτριες.

Θλίψη και χιούμορ σε μια ισορροπία που όχι μόνο κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, αλλά και κάνει την ανάγνωση ιδιαίτερα απολαυστική.

«“Ποιο χρώμα θα θέλατε;” είπε. Το βλέμμα μου τράβηξε μια χτυπητή πράσινη απόχρωση, στον ίδιο τόνο που έχει ο δηλητηριώδης βάτραχος του Αμαζονίου, οι μικροσκοπικοί, οι γοητευτικά θανατηφόροι. Της το έδωσα. Ένευσε καταφατικά. Δεν μασούσε τσίχλα, αλλά στην πραγματικότητα η συμπεριφορά της θύμιζε πολύ άτομο που μασάει τσίχλα».

Και ενώ όλα φαίνεται ότι θα μπορούσαν και να πάνε καλά, υπάρχει ένα κρυμμένο μυστικό, ένα μυστικό που επηρεάζει τη ζωή της και αχνοφαίνεται ήδη από τις πρώτες σελίδες. Αργά και επιδέξια η συγγραφέας σηκώνει την κουρτίνα τής καλά προστατευμένης ζωής της Έλενορ, αφήνοντας να φανεί πώς ήταν η ζωή της πριν γίνει τόσο τακτοποιημένη, τόσο προβλέψιμη.

«Καλογραμμένο και απίστευτα αστείο, θα το ερωτευτείτε» γράφει στο εξώφυλλο η Αμερικανίδα ηθοποιός Ρις Γουίδερσπουν, η οποία θα το μεταφέρει στον κινηματογράφο. Διότι παρά τα όσα συμβαίνουν στη ζωή της, η Έλενορ διαθέτει εκπληκτικό χιούμορ, το οποίο αποτυπώνεται στις παρατηρήσεις της για τον κόσμο.

«Το χειρότερο, πέρα από τους υπόλοιπους ταξιδιώτες […] ήταν ο αδιάκοπος θόρυβος από τα ηχεία. Ήταν λες και κάθε πέντε λεπτά γινόταν μια ανακοίνωση από τον μυθικό ελεγκτή, μεταδίδοντας βαθυστόχαστα μαργαριτάρια όπως “Τα μεγάλα αντικείμενα πρέπει να τοποθετούνται στις σχάρες χειραποσκευών πάνω από τα καθίσματα ή…”. Αναρωτήθηκα για ποιον προορίζονταν αυτά τα ψήγματα σοφίας, κάποιον περαστικό εξωγήινο, ίσως, ή μήπως έναν βοσκό γιακ από τις στέπες….»

Θλίψη και χιούμορ σε μια ισορροπία που όχι μόνο κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, αλλά και κάνει την ανάγνωση ιδιαίτερα απολαυστική. Διαφορετικοί χαρακτήρες με ακραίες συχνά συμπεριφορές φανερώνουν τι γίνεται όταν τα όρια ξεπερνιούνται και πόσο διαφορετικά μπορεί να είναι για τον καθένα τα όρια αυτά. Η συγγραφέας μιλάει για μοναξιά, ένα περίπλοκο συναίσθημα που μπορεί ο καθένας να το βιώνει εντελώς διαφορετικά. Συγχρόνως ασχολείται με θέματα όπως η κακοποίηση, η σχέση μητέρας-κόρης, οι σχέσεις στην οικογένεια, πόσο δυνατές μπορεί να είναι οι ενοχές, πόσο μπορεί κάποιος να απαρνηθεί το παρελθόν του, αν υπάρχει έρωτας με την πρώτη ματιά, αν έχει τη δύναμη ο έρωτας να αλλάξει τον άνθρωπο, αν μπορεί να ζήσει κάποιος χωρίς αγάπη, κατά πόσο το ποτό μπορεί να υποκαταστήσει την παρέα. Και τελικά, είναι δυνατόν ένας έξυπνος άνθρωπος να προτιμάει να ζει σαν χαζός;

«Είχα πτυχίο στις κλασικές σπουδές και καμία αξιόλογη εργασιακή εμπειρία, ενώ εμφανίστηκα στη συνέντευξη με ένα μαυρισμένο μάτι, δύο δόντια που έλειπαν κι ένα σπασμένο χέρι. Ίσως διαισθάνθηκε, τότε, πως η μοναδική μου φιλοδοξία ήταν μια κακοπληρωμένη δουλειά γραφείου, ότι θα μου αρκούσε να μείνω στην εταιρεία, απαλλάσσοντάς τον έτσι διά παντός από τον κόπο να προσλάβει αντικαταστάτη».

G Honeyman Το εντυπωσιακό στην εξέλιξη της ιστορίας είναι ότι τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται. Μπορεί να θεωρήσει κάποιος το βιβλίο ψυχολογικό μυθιστόρημα, αλλά κατά βάση είναι ένα μυθιστόρημα μυστηρίου και, όπως σε όλα τα μυθιστορήματα μυστηρίου, η ανατροπή σηματοδοτεί το τέλος.