fbpx
Martin Maclnnes: «Γη χωρίς τέλος»

Martin Maclnnes: «Γη χωρίς τέλος»

Όταν το πρώτο συγγραφικό σου πόνημα που εκδίδεται αποσπά το βραβείο για το καλύτερο βιβλίο της χρονιάς από τον Guardian, τους Irish Times, τη Herald και άλλα έντυπα, ενώ καταφέρνει να βραβευτεί με το Somerset Maugham Award από τη Society of Authors για το καλύτερο βιβλίο της χρονιάς 2017, τότε σίγουρα μιλάμε για κάτι ιδιαίτερο. Κι ενώ έχουν προηγηθεί δημοσιεύσεις έργων σου σε διάφορα έγκριτα περιοδικά, όπως το White Review, το Ambit, το Edinburgh Review, το 3:ΑΜ και άλλα και ενώ έχεις βραβευτεί, κατά το παρελθόν, με το Manchester Fiction Prize και το Scottish Book Trust Writers Award, τότε σίγουρα μιλάμε για κάτι εξαιρετικά ιδιαίτερο. Κάπως έτσι φαίνεται να την «πάτησε» ο πρωτοεμφανιζόμενος Σκοτσέζος συγγραφέας Martin MacInnes (γενν. 1983, Ίνβερνες) με το πρώτο του βιβλίο Γη χωρίς τέλος, που έφεραν στα ελληνικά οι Εκδόσεις Κριτική, σε μια εξαιρετική μετάφραση του Αλέξη Καλοφωλιά. Και λέμε «την πάτησε» γιατί πολύ απλά έβαλε, εξαρχής, τον πήχη πάρα πολύ ψηλά με αυτό το βιβλίο…

Όλα στην αρχή φαίνονται απλά και συμβατά. Έχουμε μία εξαφάνιση μυστήρια, αυτή του Κάρλος, την ώρα που γευμάτιζε με την οικογένειά του σε ένα εστιατόριο, και την ανάθεση της λύσης του μυστηρίου σε έναν συνταξιούχο επιθεωρητή της αστυνομίας, πολύ έμπειρο σε τέτοιες υποθέσεις. Ακολουθεί η αναζήτηση του Κάρλος από τον επιθεωρητή, από το γραφείο του σε ένα τροπικό δάσος, με εντελώς διαφορετικές προεκτάσεις. Όμως, ακριβώς απ’ αυτό το σημείο, απ’ την αρχή σχεδόν, ο MacInnes βάζει τις πρώτες τρικλοποδιές. Η εξαφάνιση του Κάρλος, το μόνο σίγουρο σχεδόν και δεδομένο στοιχείο, μάλλον σε κάποιο δάσος, η εργασιακή του ζωή, ακόμα και η ίδια η οικογένειά του, που είχε πολύ καιρό να βρεθεί μαζί της όταν εξαφανίστηκε, δεν είναι όπως φαίνονται. Όλα μεν είναι φαινομενικά, πραγματικά, άρα και αληθινά(;) και ταυτόχρονα δεν είναι έτσι. Το ανακαλύπτει στην πορεία ο επιθεωρητής και παρ’ όλα αυτά συνεχίζει την αναζήτηση του Κάρλος – εν πολλοίς στα τυφλά.

Αυτό το σκηνικό που στήνει ο συγγραφέας δίνει ένα αστυνομικής υφής επιστέγασμα στο βιβλίο. Φευ, όμως, δεν είναι αμιγώς αστυνομικό. Το πρόσχημα, η εξαφάνιση του Κάρλος και η ανάληψη της υπόθεσης από έναν συνταξιούχο, μάλιστα, επιθεωρητή που κουβαλάει τους δικούς του δαίμονες, προσωπικούς και επαγγελματικούς, δεν το κάνει και αστυνομικό. Οπότε, γιατί ακολουθείται αυτό το σχήμα από τον συγγραφέα;

Σε μεγάλο μέρος του βιβλίου, σποραδικά, φαίνεται να κυριαρχούν φυσικά τοπία τροπικής βλάστησης με αναφορές βιολογικού ενδιαφέροντος. Κάτι που θα μας έκανε να το κατατάξουμε ίσως σε μια ομάδα βιβλίων οικολογικού/φυσιολατρικού ενδιαφέροντος. Η σημείωση όμως στο τέλος του βιβλίου από τον ίδιο τον συγγραφέα περί των στοιχείων μικροβιολογίας που παραθέτει αναφέρει πως είναι επινοημένα και ενίοτε εντελώς φανταστικά, γεγονός που του αφαιρεί και αυτό το μονοπωλιακό δικαίωμα. Η επιλογή του σκηνικού των τροπικών περισσότερο φανερώνει την επιρροή που άσκησε στον συγγραφέα το έργο της Κλαρίσε Λισπέκτορ σε συνδυασμό με τον μαγικό ρεαλισμό, παρά μια αμιγώς οικολογική συνείδηση.

Άρα, αν η πραγματικότητα παραμορφώνει την αλήθεια, το σύνηθες, είτε αν η αλήθεια καθομοιώνει την πραγματικότητα, το –φευ– σπάνιο, τότε κάτι άλλο παίζει τον καθοριστικό ρόλο στο βιβλίο αυτό.

Ενίοτε φαίνεται να τείνει προς το υπαρξιακό σκέλος, αφού ασχολείται, διά μακρών, σε διάφορα σημεία πάλι του βιβλίου, κυρίως με τον επιθεωρητή. Η αναζήτηση του Κάρλος τον οδηγεί στην αυτογνωσία μέσα από την αντιμετώπιση των δαιμόνων του, σε ένα όμως βαθύ συνειδησιακό επίπεδο εσωτερικότητας. Είτε πάλι καταφέρνει να ανακαλύψει πάρα πολλά στοιχεία για το περιβάλλον του Κάρλος που αφορούν την ύπαρξή του, σωματική πρωτίστως και ακολούθως πνευματική, μέσα από την αναζήτηση και ανακάλυψη αυτών με τη βοήθεια της βιολόγου Ιζαμπέλα.

Τι είναι λοιπόν αυτό το βιβλίο; Πού θα το κατατάσσαμε, αν θέλαμε να κάνουμε κάτι τέτοιο; Οι επιρροές του συγγραφέα είναι εμφανέστατες. Μπόρχες, Χάξλεϊ, Ντελίλο, Όργουελ, φιλοσοφία της νευροεπιστήμης, Κάφκα, Μπάλαρντ, Λεμ, Μπέρχαρντ, μα κυρίως Λισπέκτορ, απ’ όπου και η φράση που ανοίγει το βιβλίο, από Τα κατά Α.Γ. πάθη της: «Γιατί θα έπρεπε να αηδιάζω με τον πολτό που βγήκε μέσα από την κατσαρίδα;»

Πράγματι η αφήγηση, μέσα από αυτούς τους ρευστούς χαρακτήρες και τις ακόμα πιο ρευστές ταυτότητες που στήνει εσκεμμένα ο συγγραφέας, μας δίνει μια εικόνα δυστοπική, είτε σε φυσικό είτε σε επιστημονικό επίπεδο. Ο συνδυασμός δε αυτών των δύο μας οδηγεί σε μια άλλη εκδοχή της δυστοπικής μυθοπλασίας.

Το τέλος της προσέγγισης του βιβλίου από «αστυνομικής» πλευράς έρχεται με το κεφ. VI του Δευτέρου Μέρους του, που επιγράφεται «Το Δάσος». Οι 29 «Υποψίες, φήμες, συσχετίσεις» που παραθέτει ο συγγραφέας για το τι μπορεί να συνέβη στον Κάρλος, ιδίως με την καταληκτική, μας βγάζει από την όποια φαντασίωση περί του αμιγούς αστυνομικού ενδιαφέροντος της εξαφάνισης.

Στην πραγματικότητα, το βιβλίο είναι όλα τα παραπάνω στοιχεία –γεγονός που το καθιστά πολυεπίπεδο– ενωμένα και δομημένα με τέτοιον τρόπο γύρω από ένα άλλο θέμα. Το κλειδί βρίσκεται κάπου μεταξύ της πραγματικότητας, της όποιας πραγματικότητας μας παραδίδει ο συγγραφέας, και φυσικά της αλήθειας. Άρα, αν η πραγματικότητα παραμορφώνει την αλήθεια, το σύνηθες, είτε αν η αλήθεια καθομοιώνει την πραγματικότητα, το –φευ– σπάνιο, τότε κάτι άλλο παίζει τον καθοριστικό ρόλο στο βιβλίο αυτό. Και αποτελεί, μάλλον, το στοιχείο εκείνο που το ξεκλειδώνει και ήταν και η αρχική συγγραφική πρόθεση.

M MacInnesΗ κατ’ αυτόν τον τρόπο δομημένη ένωση όλων των παραπάνω στοιχείων από τον συγγραφέα γίνεται κάτω από την πρόθεση/πλέγμα της α-χρονίας. Αυτή αποτελεί και το εφαλτήριό του και ενώνει τα πάντα, ενώ ταυτόχρονα τα αναδημιουργεί κάνοντάς τα να φαίνονται άλλοτε δυστοπικά, άλλοτε ακατανόητα υπαρξιακά. Η συρρίκνωση της ύπαρξης, η αποσύνθεση, η σύνθλιψη του σώματος αλλά όχι του πνεύματος, που εδώ είναι ο επιθεωρητής, οι υπερβατικές καταστάσεις εν πολλοίς αδιευκρίνιστες συστήνουν ένα πνεύμα πέραν των ορίων του σώματος, έτοιμο να υπάρξει σε μια άλλη χρονική διάσταση. Προσοχή, δεν βρισκόμαστε στη θεωρία των παράλληλων χρόνων του Interstellar του Νόλαν με τον ΜακΚόναχι, αλλά στη σύσταση ενός α-χρονικού περιβάλλοντος που το μόνο, ίσως, που μένει στον Σκοτσέζο συγγραφέα είναι να το ορίσει, αν θελήσει, στο μέλλον.

 

Γη χωρίς τέλος
Martin Maclnnes
μετάφραση: Αλέξης Καλοφωλιάς
Κριτική
344 σελ.
ISBN 978-960-586-300-5
Τιμή €15,00
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Pip Williams: «Το λεξικό των χαμένων λέξεων»

Ένα βιβλίο για τις λέξεις και την ιστορία τους. Για τις λέξεις που χάθηκαν ανά τους αιώνες. Για εκείνες που έχουν άλλη σημασία για τις γυναίκες και άλλη για τους άντρες. Αλλά και ένα βιβλίο για τις...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
J. M. Coetzee: «Ο Πολωνός»

Διαβάζοντας τη νουβέλα Ο Πολωνός (2023) του Τζον Μάξγουελ Κούτσι, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση της Χριστίνας Σωτηροπούλου, ο αναγνώστης και η αναγνώστρια συνειδητοποιούν τη δύναμη που έχει ο...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Arturo Pérez-Reverte: «Ο Ιταλός»

Ο πολυγραφότατος Ισπανός συγγραφέας από την Καρθαγένη, ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε, έχει φωτίσει πολλές φορές μέσα από τα μυθιστορήματά του άγνωστες στιγμές της Ιστορίας. Έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, μέχρι στιγμής,...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.