Jo Nesbo: «Μαχαίρι»

Για τους φανατικούς αναγνώστες του Jo Nesbo, η τελευταία περιπέτεια του Χάρι Χόλε είναι ιδιαίτερα χορταστική. Και όταν λέμε τελευταία, εννοούμε τελευταία μέχρι τώρα, παρότι σε πολλά σημεία του βιβλίου διαφαίνεται ότι ίσως να πρόκειται για την τελευταία περιπέτεια του διάσημου, γοητευτικού αλλά αυτοκαταστροφικού ντετέκτιβ.

Τα πρώτα κεφάλαια είναι εκτός χρονικού πλαισίου. Ο αναγνώστης θα μπορέσει να αναζητήσει τη θέση τους αφού ολοκληρώσει το βιβλίο. Ένα κουρελιασμένο φόρεμα, μπλεγμένο σε ένα κλαδί στον πάτο ενός ποταμού, να κυματίζει στο αέναο ρεύμα, ένα αυτοκίνητο να βυθίζεται, κάποιος να βυθίζει ένα μαχαίρι στην κοιλιά μιας γυναίκας.

Η χρονική αλληλουχία ξεκινάει από το τρίτο κεφάλαιο, αν και εκεί τα πράγματα είναι μπερδεμένα για τον Χάρι Χόλε, που ξυπνάει αποπροσανατολισμένος από ένα άσχημο μεθύσι, νιώθοντας ότι κάτι δεν πάει καλά. Από τις πρώτες παραγράφους φαίνεται ότι τίποτα δεν πάει καλά για τον Χάρι, μια και ξυπνάει σε ένα σπίτι όπου το φως μπαίνει από τα βρόμικα γκρίζα παράθυρα και φωτίζει ένα άδειο σαλονάκι. Άδεια είναι και η ζωή του, αφού τον έχει διώξει από το σπίτι και από τη ζωή της η γυναίκα του, Ράκελ.

Στο βιβλίο αυτό ακολουθούμε τον Χάρι Χόλε όχι μόνο στο πώς επιλύει μια υπόθεση, αλλά στην καθημερινότητά του, στη ζωή του, αφού αυτή η υπόθεση αποτελεί κυριολεκτικά ζήτημα ζωής και θανάτου γι’ αυτόν. Για άλλη μια φορά έχει κυλήσει στο ποτό και βρίσκεται υποβιβασμένος στον βαθμό αστυφύλακα να δουλεύει ασήμαντες υποθέσεις. Ακόμα και εκεί όμως καταφέρνει να ξεχωρίσει. Παρότι έχει μια ομολογία σε μια εύκολη φαινομενικά υπόθεση, με τη βοήθεια μιας αφίσας και ενός δίσκου θα καταφέρει να δει τη συνολική εικόνα και να οδηγήσει τον πραγματικό ένοχο στη δικαιοσύνη.

Σύντομα όμως μια άλλη υπόθεση θα τον απορροφήσει ολοκληρωτικά. Μια υπόθεση στην οποία απλώς τον ανέχονται, μέχρι που θα κάνει το λάθος και θα βρεθεί σε διαθεσιμότητα. Και στο προσκήνιο έρχεται ο διαβόητος βιαστής και δολοφόνος Σβάιν Φίνε, του οποίου η σύλληψη ήταν η πρώτη επιτυχία στην καριέρα του Χάρι Χόλε. Ο Σβάιν Φίνε, ο οποίος έχει μια ιδιαίτερη συλλογή από μαχαίρια και νιώθει «σπορέας», επιθυμώντας να αποκτήσει παιδί με κάθε γυναίκα που βιάζει.

«Οι άνθρωποι μαχαιρώνουν ο ένας τον άλλον από τη Λίθινη Εποχή, Χόλε. Ο φόβος του μαχαιριού είναι πια στο DNA μας. Ο φόβος ότι κάτι θα διαπεράσει το δέρμα μας, θα μπει μέσα μας, θα καταστρέψει το εσωτερικό, εμάς. Ένα μαχαίρι τούς δείχνεις και κάνουν ό,τι τους πεις». Λόγια που θα αποσπάσει ο Χόλε από τον Φίνε, ενώ πασχίζει να πάρει μια ομολογία.

Πολλοί οι χαρακτήρες σε αυτό το μυθιστόρημα, πολλοί και οι υποψήφιοι δολοφόνοι, ο καθένας με το δικό του πιθανό κίνητρο, με τις δικές του προσδοκίες, φόβους, ελπίδες, παρελθόν. Συχνά διαφαίνεται με σιγουριά ποιος θα μπορούσε να είναι ο δολοφόνος, οι ανατροπές όμως είναι συνεχείς και τα κίνητρα πολύ διαφορετικά από αυτά που θα μπορούσε κανείς να εικάσει. Συνήγοροι, δημοσιογράφοι, φίλοι από τα παλιά, στρατιωτικοί που υπηρέτησαν στο Αφγανιστάν, συνάδελφοι, αστυνομικοί που κάνουν τη δουλειά τους και άλλοι που προτιμάνε να δούνε μια ταινία στον υπολογιστή στη διάρκεια της βάρδιας τους, άνθρωποι που αγωνίζονται με πάθος για μια καριέρα και άλλοι που προτιμάνε να εκμεταλλεύονται τη δουλειά άλλων, δολοφόνοι, νεκροί και ζωντανοί, γυναίκες ερωτευμένες και απογοητευμένες – και όλοι σχετίζονται με κάποιον τρόπο με τον Χάρι Χόλε. Και όλοι ίσως έχουν ή δεν έχουν σχέση με το έγκλημα που πρέπει να διαλευκάνει.

Σε πολλά σημεία παρουσιάζονται γεγονότα από το παρελθόν των ηρώων, γεγονότα που μοιράζεται ο συγγραφέας με τον αναγνώστη χωρίς να τα γνωρίζει ο Χάρι Χόλε, ο οποίος καλείται σιγά σιγά να τα ανακαλύψει.

Συχνά διαφαίνεται με σιγουριά ποιος θα μπορούσε να είναι ο δολοφόνος, οι ανατροπές όμως είναι συνεχείς και τα κίνητρα πολύ διαφορετικά από αυτά που θα μπορούσε κανείς να εικάσει.

Ο Χάρι Χόλε, που έχει αποφασίσει να ζει σε μια κατάσταση ύπνου. Διότι όταν ξυπνήσει, θα καταλάβει ότι τίποτα δεν έχει μείνει ίδιο στη ζωή του. Ο συγγραφέας κάνει σχεδόν απτή τη λύπη του Χάρι, το μαύρο που έχει κυριεύσει τη ζωή του. «Δεν μίλησαν. Δεν χρειαζόταν. Δεν μπορούσαν. Το σιωπηρό τους κλάμα ήταν εκκωφαντικό». Κι όμως, κάποτε υπήρξε ευτυχισμένος. «Η ευτυχία δεν είναι κάτι φυσιολογικό. Η ευτυχία είναι μια κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, είναι δευτερόλεπτα, λεπτά, ημέρες ολόκληρες που δεν μπορούν να διαρκέσουν για πάντα. Και η απώλειά της δεν γίνεται αντιληπτή όταν τη χάνεις, αλλά όταν τη βρίσκεις...» Ο Χάρι έχει νιώσει την ευτυχία. Την έχει νιώσει δίπλα στη Ράκελ, που του έδωσε τη μισή καρδιά της. Και χωρίς αυτήν ο Χάρι ποτέ δεν θα είναι πια ολόκληρος, διότι του είναι απαραίτητη αυτή η μισή καρδιά για να μπορέσει να χτυπάει η δική του.

Παρότι πρόκειται για ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, καταφέρνει να μιλήσει κυρίως για την αγάπη, τον έρωτα και πού αυτός μπορεί να σε οδηγήσει.

Ο Nesbo γνωρίζει πώς να αποσπά ακόμα και από τις πιο μικρές και ξεκάθαρες λέξεις μια διαφορετική σημασία. «“Ναι”, είπε και κατάφερε να κάνει τη μοναδική μονοσύλλαβη κατάφαση ν’ ακουστεί σαν απόλυτη απόρριψη».

Και μέσα σε όλα οι δημοσιογράφοι και οι εφημερίδες να παίζουν τον δικό τους ρόλο σε μια εξιχνίαση που μπερδεύεται όλο και πιο πολύ. «Και οι αναγνώστες θα τους συγχωρούσαν το φαινομενικά ακούσιο μπέρδεμα; Πάντα τους συγχωρούσαν. Δεν αρέσει στον κόσμο να τον εξαπατάς, μόνο να τον ξεγελάς λίγο, αν πρόκειται να διασκεδάσει».

Ο Χάρι Χόλε θα βρεθεί να κοιτάζει μια φωτογραφία όπου εικονίζεται και ο ίδιος. Μια αγαπημένη του φωτογραφία. «Γιατί κρεμάμε τις φωτογραφίες μας στους τοίχους; Για να μην ξεχάσουμε, όταν το αλκοόλ ή το πέρασμα του χρόνου έχουν κάνει τα χρώματα και τα περιγράμματα της μνήμης μας να ξεθωριάσουν; Οι φωτογραφίες συντηρούν καλύτερη τη μνήμη, λένε αλήθεια… Όχι, οι φωτογραφίες δεν λένε αλήθεια. Οι εικόνες που κρεμάμε στους τοίχους είναι αποσπασματικές προτάσεις από την ιστορία μιας ιδανικής ζωής… Κι αν ξέρεις να τις διαβάζεις σωστά, μπορούν να σου πουν περισσότερα από οποιαδήποτε αστυνομική ανάκριση».

Με μια αφίσα και έναν δίσκο θα βρει τη λύση στο πρώτο αίνιγμα που δεν τον αφορά προσωπικά στην αρχή του βιβλίου, μια φωτογραφία και ένα τραγούδι θα τον οδηγήσουν στη λύση του μυστηρίου που είναι το πιο σημαντικό στη ζωή του, στο τέλος του βιβλίου. Μια λύση που θα την αξιοποιήσει με τον δικό του αντισυμβατικό τρόπο.

J Nsb Σε ποιον τόπο θα βρει η επόμενη περιπέτεια τον Χάρι; Ο συγγραφέας του αφήνει πολλά ενδεχόμενα ανοιχτά, όσες και οι πιθανότητες όταν ρίχνεις ένα ζάρι. «Κοίταξε τις βούλες σε όλες τις μεριές. Πήρε μιαν ανάσα, έκλεισε τα χέρια του, κούνησε το ζάρι. Και το έριξε πάνω στον πάγκο». Το αποτέλεσμα… στην επόμενη περιπέτεια του Χάρι Χόλε.