Arne Dahl: «Επτά μείον ένα»

Επτά μείον ένα το νέο μυθιστόρημα του Σουηδού συγγραφέα αστυνομικής λογοτεχνίας με το ψευδώνυμο Άρνε Νταλ (Γιαν Άρναλντ), ο οποίος βρέθηκε στην Αθήνα από την Τετάρτη 31 Οκτωβρίου μέχρι την Παρασκευή 2 Νοεμβρίου για την παρουσίασή του. O Σουηδός συγγραφέας έχει δώσει περισσότερες από μία υποθέσεις στους ντετέκτιβ των προηγούμενων βιβλίων του, έτσι από τον τίτλο και μόνο του τελευταίου βιβλίου φαίνεται ότι αφήνει κάποια εκκρεμότητα και για τους ντετέκτιβ του μυθιστορήματος αυτού. Επτά μείον ένα, «ένα» για το οποίο οι φανατικοί αναγνώστες του θα περιμένουν με ανυπομονησία τη λύση στο επόμενο βιβλίο του.

Η ιστορία ξεκινάει μια Κυριακή 25 Οκτωβρίου στις 10.14 ακριβώς, για να λήξει ακριβώς μία εβδομάδα μετά, την Κυριακή 1η Νοεμβρίου στις 10.14 ακριβώς. Ουσιαστικά ξεκινάει τότε, έχουν όμως προηγηθεί δύο σελίδες που δεν καταγράφονται στον χρόνο. Δύο σελίδες που δεν φαίνεται να έχουν σχέση με την ιστορία που ακολουθεί. Και ενώ κάθε κεφάλαιο είναι ορισμένο χρονικά μέσα σε μια εβδομάδα που γίνεται όλο και πιο ζοφερή, παρεμβάλλονται κάποιες σελίδες που δεν φαίνεται να έχουν σχέση με την υπόλοιπη ιστορία. Σιγά σιγά όμως διαφαίνεται η σχέση τους με τον βασικό ντετέκτιβ, Σαμ Μπέργερ, που έχει κληθεί να διαλευκάνει την υπόθεση. Σελίδα σελίδα ξεδιπλώνεται και η δική του προσωπική ιστορία που τον οδήγησε στο αστυνομικό σώμα, σε μια προσπάθεια να ξεφύγει από τους δικούς του δαίμονες.

Τελευταία υπόθεση που του έχει ανατεθεί η απαγωγή μιας δεκαπεντάχρονης. Μια υπόθεση που ο ίδιος πιστεύει, χωρίς να μπορεί να το αποδείξει, ότι σχετίζεται με παρόμοιες παλιότερες υποθέσεις. Μόνο που σύμφωνα με τον προϊστάμενό του θα πρέπει να φέρει ατράνταχτες αποδείξεις για να τεκμηριώσει κάτι τέτοιο. «Είναι κι αυτός θύμα της παλιάς και ωραίας σοσιαλδημοκρατικής κεντρικής ιδέας ότι η Σουηδία δεν έχει καθ’ έξη δολοφόνους και σχεδόν κανέναν σκεπτόμενο δολοφόνο. Η απόλυτη προθυμία του να πιστέψει στη σουηδική αγνότητα».

Βασικό όμως θέμα του βιβλίου δεν είναι οι απαγωγές δεκαπεντάχρονων κοριτσιών. Ο συγγραφέας καταπιάνεται με ένα θέμα που απασχολεί έντονα την κοινωνία σήμερα, το μπούλινγκ, για να μιλήσει όχι για τις επιπτώσεις τη στιγμή που συμβαίνει, αλλά για τις επιπτώσεις ακόμα και δεκαετίες μετά. Ένα παιδί που έχει υποστεί κακοποίηση από συμμαθητές του, πώς μπορεί να καταλήξει όταν μεγαλώσει; Και τελικά σε τι συνίσταται η προδοσία; Και ποιος επηρεάζεται περισσότερο; Ο προδότης ή ο προδομένος;

Σε αρκετά βιβλία της αστυνομικής σουηδικής λογοτεχνίας η αστυνομία δεν περιγράφεται με τα καλύτερα χρώματα. Μια λεπτή ειρωνεία διατρέχει και το μυθιστόρημα του Άρνε Νταλ, όσον αφορά τον ρόλο της. Όπου η μεταρρύθμιση της αστυνομίας φαίνεται βασικά ότι συνίσταται στο να διαγραφεί ο χαρακτηρισμός «αστυφύλακας» και να αντικατασταθεί με ωραία ονόματα και κομψούς τίτλους, όπως ο τίτλος που αποδίδεται στον Σαμ Μπέργερ, «αστυνομικός επιθεωρητής με ειδικές αρμοδιότητες», κάτι που του δίνει τη δυνατότητα να έχει υπηρεσιακό αυτοκίνητο, όχι όμως και πάρκινγκ για αυτό. Έτσι ώστε να παραμένει μονίμως βρεγμένος κάτω από την ακατάπαυστη σχεδόν σουηδική βροχή, μια και δεν βρίσκει ποτέ θέση για παρκάρισμα κοντά στην υπηρεσία του. Ούτως ή άλλως, όμως, ένας αστυνομικός με ομπρέλα αποτελεί ένα μη αποδεκτό θέαμα.

Ο συγγραφέας καταπιάνεται με ένα θέμα που απασχολεί έντονα την κοινωνία σήμερα, το μπούλινγκ, για να μιλήσει όχι για τις επιπτώσεις τη στιγμή που συμβαίνει, αλλά για τις επιπτώσεις ακόμα και δεκαετίες μετά.

Η ώρα δείχνει από την αρχή ότι παίζει σημαντικό ρόλο στο μυθιστόρημα. Στην ουσία, όμως, ο αναγνώστης ανακαλύπτει σιγά σιγά ότι το βασικό στοιχείο του βιβλίου δεν είναι η ώρα αλλά οι μηχανισμοί που τη μετράνε, τα ρολόγια. Ο βασικός ήρωας διαθέτει μια ιδιόρρυθμη συλλογή από πέντε πολύτιμα ρολόγια, ρολόγια που θα τον φέρουν αντιμέτωπο με την υπηρεσία του, ενώ οι σκέψεις του περιστρέφονται διαρκώς γύρω από αυτά. «Άκουσε το μεταλλικό κλικ στο μυαλό του». Με κάθε κλικ έρχεται όλο και πιο κοντά στην αλήθεια, ακόμα και όταν δεν γνωρίζει πού πρέπει να ψάξει γι’ αυτήν. «Απάντηση, έπρεπε να πάρει μια απάντηση. Δεν ήταν σίγουρος αν ήταν σε θέση να διατυπώσει έστω και μια ερώτηση, αλλά ήταν σε θέση ν’ αναγνωρίσει μιαν απάντηση. Ίσως η απάντηση να διατύπωνε την ερώτηση για χάρη του».

Είναι ιδιαίτερα ευχάριστο για τον Έλληνα αναγνώστη να διαπιστώνει ότι σχεδόν σε οποιοδήποτε είδος λογοτεχνίας, από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου κι αν προέρχεται, γίνεται κάποια στιγμή ανάγκη η αναφορά σε κάτι ελληνικό: «...στον μηχανισμό των Αντικυθήρων για το πώς οι αρχαίοι Έλληνες, σχεδόν εκατό χρόνια προ Χριστού, είχαν κατασκευάσει έναν μυστηριώδη και ολοκληρωμένο ωρολογιακό μηχανισμό...»

Ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα χαρακτηρίζεται κυρίως από τις ανατροπές του. Εδώ, η κυριότερη ανατροπή εμφανίζεται περίπου στο μέσον του βιβλίου, όπου όλα όσα γνωρίζει ο αναγνώστης αντιστρέφονται, όπου γίνεται δυσδιάκριτο ποιος τελικά είναι ο κυνηγός και ποιος ο θύτης. Και όταν όμως το μυστήριο φαίνεται να φτάνει στη λύση και αναμένεται η δικαίωση, διαφαίνεται το ενδεχόμενο τίποτα στην ουσία να μην έχει λυθεί. Αυτοί που υπήρξαν στη ζωή θύματα, όσο κι αν προσπάθησαν να ανατρέψουν την κατάσταση αυτή, ίσως να μην μπορούν να ξεφύγουν από αυτόν τον ρόλο.

Ο συγγραφέας δεν αφήνει κανέναν μακριά από τον κύκλο της υποψίας, ενώ το μυστήριο φαίνεται να επεκτείνεται και εκτός ευρωπαϊκών συνόρων, παίρνοντας διαστάσεις διεθνούς κατασκοπείας.

photoDAHL Η μετάφραση του βιβλίου έχει γίνει από τον Γρηγόρη Κονδύλη και δεν φαίνεται να είναι καθόλου εύκολο έργο, καθότι χρησιμοποιούνται αρκετές «διανοουμενίστικες» λέξεις, λέξεις που δεν χρησιμοποιεί ο μέσος αστυνομικός και φέρνουν σε δύσκολη θέση την άμεσα επίσημη συνεργάτιδα του πρωταγωνιστή, η οποία δεν προέρχεται από μορφωμένη οικογένεια. Συγχρόνως, οι περιγραφές, που μεταφέρουν σκηνές από μια κόλαση ενός διαταραγμένου νου, παραπέμπουν σε λογοτεχνία του τρόμου. «Πάλι είχε την αίσθηση ότι οι τοίχοι ξεφώνιζαν από τον πόνο για όσα είχαν αναγκαστεί να δουν. Πίεσε τον εαυτό του να κινηθεί για να αποδιώξει, καθαρά σωματικά, την αίσθηση αυτή. Να τινάξει δυνατά το κεφάλι του μέχρι που ν’ απομείνει μόνον η θλίψη που ήδη είχε αλώσει το μυαλό του σαν τοξοπλάσμωση. Παράσιτα στον εγκεφαλικό φλοιό. Σκουλήκια στο μυαλό».