Stuart MacBride: «Ψυχρός γρανίτης»

Ο αρχιφύλακας Λόγκαν ΜακΡέι του Στιούαρτ ΜακΜπράιντ είχε ήδη κερδίσει το αναγνωστικό κοινό, ενώ ο συγγραφέας του είχε αναδειχτεί ως ο κορυφαίος συγγραφέας μπεστ σέλερ των Sunday Times, πριν οι Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα τον συστήσουν στο ελληνικό κοινό με το πρώτο βιβλίο της σειράς «Ψυχρός γρανίτης», που κυκλοφόρησε πρόσφατα.

Το βιβλίο ξεκινάει έντονα, με ένα σύντομο κεφάλαιο όπου παρακολουθούμε τις σκέψεις κάποιου για τον οποίο τα πεθαμένα πράγματα έχουν ξεχωριστή σημασία. «Έτσι θα έπρεπε να μυρίζει το να βρίσκεσαι στον παράδεισο. Περικυκλωμένος από τους νεκρούς». Δεν γνωρίζουμε ποιανού είναι οι σκέψεις και θα αργήσουμε να μάθουμε, ενώ στο δεύτερο κεφάλαιο οι ήρωες αποχτούν ονόματα και ένα νεκρό παιδί βρίσκεται στο παγωμένο έδαφος, πίσω από την τέντα του Εγκληματολογικού. Είναι δώδεκα και τέταρτο, μεσάνυχτα Κυριακής προς Δευτέρα και βρέχει με το τουλούμι.

Μια βροχή που δεν λείπει σχεδόν από καμία σκηνή του βιβλίου, κάνοντας το σκηνικό, όπου κι άλλα παιδιά βρίσκονται νεκρά, ακόμα πιο ζοφερό. Κάνοντας τον αναγνώστη να θελήσει να ταξιδέψει σε αυτή τη γωνιά της Σκοτίας, για να διαπιστώσει αν ο καιρός μπορεί να είναι τόσο χάλια. «Εδώ είναι Αμπερντίν. Δεν θα σταματήσει να βρέχει μέχρι τον Μάρτιο», θα πει ο Λόγκαν στον νεοδιορισμένο αστυνομικό, για να εισπράξει την επίπληξη από τον αρχηγό του: «Μη λες ψέματα στον καημένο τον αστυφύλακα. Εδώ είναι Αμπερντίν. Η γαμημένη βροχή δεν σταματά ποτέ». Είναι παράξενα παρήγορο να διαβάζεις για έναν τόπο όπου η βροχή σταματάει μόνο για να χιονίσει, απολαμβάνοντας τον ήλιο σε κάποια ελληνική παραλία. Το σκοτεινό χρώμα του ουρανού ταιριάζει στα αστυνομικά μυστήρια και τα αστυνομικά μυθιστορήματα είναι ιδανικά και για καλοκαιρινά αναγνώσματα.

Ο συγγραφέας γνωρίζει πολύ καλά πώς να κορυφώνει σταδιακά την αγωνία, ενώ «νεκρά αγόρια σε τάφρους, νεκρά κορίτσια σε σακούλες σκουπιδιών και παιδιά απάγονται από δω κι από εκεί». Συγχρόνως, στήνει πολύ ζωντανά το ψυχρό σκηνικό του. «Η Βόρεια Θάλασσα μαινόταν, γκρίζα, ανάμεσα στις κουρτίνες του χιονιού. Ο θόρυβος των γρανιτένιων κυμάτων που έσκαζαν στην τσιμεντένια προκυμαία κρατούσε τον ρυθμό στον άνεμο που ούρλιαζε, στέλνοντας ψιχάλες νερού μέχρι έξι μέτρα ύψος στον αέρα, και από εκεί τις τίναζε στις βιτρίνες των καταστημάτων».

Σχεδόν όλοι οι ήρωες συστήνονται από την αρχή. Βέβαια, σιγά σιγά θα έχουμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε περισσότερα πράγματα γι’ αυτούς, να αλλάξουμε ίσως γνώμη για κάποιους, παρότι ο συγγραφέας δεν προσπαθεί να ξεγελάσει τον αναγνώστη του και περιγράφει με ακρίβεια τους χαρακτήρες του.

Το ιδιόρρυθμο σκοτσέζικο χιούμορ δεν λείπει από το βιβλίο. «Τα γραφεία της αστυνομίας αποτελούσαν μια απόδειξη της αγάπης των εργολάβων για τα άσχημα κτίρια». Και μια απόδειξη ότι τα κτίρια της αστυνομίας σε όλο τον κόσμο είναι εξίσου άσχημα.

Ο συγγραφέας γνωρίζει πολύ καλά πώς να κορυφώνει σταδιακά την αγωνία, ενώ «νεκρά αγόρια σε τάφρους, νεκρά κορίτσια σε σακούλες σκουπιδιών και παιδιά απάγονται από δω κι από εκεί». Συγχρόνως, στήνει πολύ ζωντανά το ψυχρό σκηνικό του.

Σημαντικός ήρωας ο Μίλερ, ένας αντιπαθητικός δημοσιογράφος, ο οποίος νιώθει ανώτερος από τους συναδέλφους του, αλλά αντί να δουλεύει σε κάποια μεγάλη εφημερίδα, εργάζεται στην τοπική εφημερίδα του Αμπερντίν. «“Ξέρεις πώς κατέληξα εγώ στο ηλιόλουστο Αμπερντίν;” είπε δείχνοντας με το πιρούνι τον απαίσιο καιρό έξω από το παράθυρο. “Πώς και παράτησα μια θέση στη Σαν για να έρθω σ’ αυτόν τον σκατένιο τόπο;”»

Παρά το γεγονός ότι ο αρχιφύλακας Λόγκαν δείχνει έντονα από την αρχή την αντιπάθειά του για τον δημοσιογράφο, όλο και καταλήγουν κάπου οι δυο τους να κουβεντιάζουν. Και ο λόγος που άφησε ο δημοσιογράφος τη Σαν ίσως να έχει σχέση με τα άσχημα πράγματα που συμβαίνουν στο Αμπερντίν. Και, άσχετα με το γεωγραφικό πλάτος, αν βρέχει ή έχει ήλιο σε έναν τόπο, ο λόγος συχνά είναι ο ίδιος. «Σκαλίζω τη βρόμα, και γαμώ τις ιστορίες. Υποψήφιος για του κόσμου τα βραβεία. Μόνο που βρήκα ποιος είναι το αφεντικό. Ανακάλυψα ένα όνομα... Με βούτηξαν, μου ζήτησαν να αφήσω την ιστορία λες και είναι ραδιενεργή. Εφόσον γουστάρω τα δάχτυλά μου. Και τα πόδια μου... Μετά δόθηκε σήμα και έμεινα χωρίς δουλειά. Καμιά κεντρική εφημερίδα δεν με πλησιάζει ούτε με γάντια».

Παρότι στο βιβλίο δεν δίνεται ρόλος σε δικηγόρο, ο συγγραφέας δεν χάνει την ευκαιρία να δείξει την εκτίμησή του στο επάγγελμα: «Το γεγονός ότι είμαι δημοσιογράφος δεν σημαίνει ότι είμαι ένας ανήθικος, παρασιτικός μαλάκας. Θέλω να πω, δεν είμαι δικηγόρος ή κάτι τέτοιο». Ή σε άλλο σημείο: «Η μέρα ήταν σκοτεινή σαν ψυχή δικηγόρου».

Ο συγγραφέας για τη λύση του μυστηρίου δεν κάνει χρήση μόνο των σύγχρονων τεχνικών που βοηθούν πλέον την αστυνομία στο έργο της, αλλά και των σύγχρονων εμποδίων: «Πρέπει να υπακούμε στον νόμο περί Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Δεν μπορώ έτσι απλά να σας δώσω τα προσωπικά στοιχεία των πελατών μας. Θα έχουμε επιπτώσεις. Λυπάμαι». Αυτή είναι η απάντηση που θα πάρει από τη Διεύθυνση του σουπερμάρκετ, όπου μια απόδειξη σε μια σακούλα θα μπορούσε να οδηγήσει στον δολοφόνο. Η Διεύθυνση του σουπερμάρκετ θα απαιτήσει γραπτή αίτηση, δικαστική εντολή, δεν μπορεί να κάνει εξαιρέσεις για έναν ή ίσως και παραπάνω φόνους. Ευτυχώς όμως υπάρχουν και αυτοί που δεν ακολουθούν πάντα τις εντολές. Κι έτσι, οι ενδιαφερόμενοι δεν θα βρεθούν μόνο με ένα χαρτί που γράφει το όνομα που θέλουν, αλλά και το σύνολο των πόντων που έχει κερδίσει ψωνίζοντας.

macbride Ο συγγραφέας γνωρίζει πώς να κρατάει την αγωνία του αναγνώστη, πώς να τον κάνει να νιώσει την κούραση, την απόγνωση, την αγωνία και τον αγώνα του αρχιφύλακα. Ενός αρχιφύλακα που θα πρέπει να εκλάβει ως κομπλιμέντο την ανάθεση μιας ακόμα εργασίας: «Κάτι μου λέει ότι δεν είσαι εντελώς για πέταμα. Αν δεν είσαι σκατά, οι άλλοι το προσέχουν. Σου δίνουν πράγματα να κάνεις». Επίσης, χειρίζεται δεξιοτεχνικά τον ρόλο του Τύπου σε μία πόλη. Στο πώς μπορεί να καταστρέψει ή να ηρωοποιήσει κάποιον. Στο πώς μπορεί να αλλάξει ζωές. Σε ένα μέρος, όμως, όπου κανείς δεν νοιάζεται για την αλήθεια. Γνωρίζει πώς να κάνει τον αναγνώστη να συμπάσχει με τους απελπισμένους γονείς, που τα παιδιά τους αγνοούνται. Γνωρίζει από ανθρώπινες καταστάσεις, όταν η γειτονιά έρχεται να σε παρηγορήσει: «Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από τον πόνο κάποιου άλλου, για να νιώσεις όμορφα για τον εαυτό σου». Διαχειρίζεται πολύ έξυπνα και τις ερωτικές ιστορίες των ηρώων του, κρατώντας τες στο πίσω πλάνο, πάντα όμως παρούσες. Οι περιγραφές του ιδιαίτερες. «Πήρε ένα σταφύλι από τη σακούλα. Στο φως της τηλεόρασης έμοιαζαν με γαγγραινιασμένες αιμορροΐδες».