Ondjaki: «Καλημέρα σύντροφοι»

Η λογοτεχνία είναι ένα μεγάλο και απέραντο ταξίδι σε τόπους και χώρες, όπου λίγα πράγματα γνωρίζουμε. Οι εκδότες, σαν άλλοι ξεναγοί με τις επιλογές των βιβλίων που μεταφράζουν, μας καλούν σε ένα εικονικό ταξίδι και έτσι, στο Καλημέρα σύντροφοι, οι Εκδόσεις Αιώρα μάς συστήνουν τον Ondjaki (ψευδώνυμο του Αγκολέζου συγγραφέα και ποιητή Ντάλου ντε Αλμέιντα), έναν από τους πιο συναρπαστικούς νέους συγγραφείς της Αφρικής, ο οποίος μας ταξιδεύει στην Αγκόλα, την αφρικανική χώρα που το 1975 απέκτησε την ανεξαρτησία της και η οποία κατόπιν οδηγήθηκε στη δίνη των εμφυλίων πολέμων.

Στο μικρό αυτό βιβλίο των μόλις 150 σελίδων, ο συγγραφέας μιλάει για τη χώρα του, την πορεία προς την ανεξαρτησία της και κατόπιν τους εμφύλιους πολέμους, μέσα από τα μάτια και τις παρατηρήσεις του νεαρού Νταλού και της παρέας του από το σχολείο. Ένα έξυπνο εύρημα, όπου η αθωότητα της παιδικής ηλικίας εναλλάσσεται με το χιούμορ και το αποτέλεσμα είναι απολαυστικό. Το κείμενο ζωντανεύει από την έξυπνη και πυκνή χρήση διαλόγων, όπου μεταξύ απλών διατυπώσεων κρύβονται βαθύτερες ερμηνείες, όπως η κατάσταση της χώρας την περίοδο της αποικιοκρατίας και κατόπιν. Χαρακτηριστικό είναι το παρακάτω απόσπασμα ανάμεσα στον νεαρό Νταλού και τον φίλο της οικογένειας, Αντόνιο:

«“Μα, Αντόνιο, δε νομίζεις πως πρέπει ο καθένας να ορίζει τη χώρα του; Τι δουλειά είχαν εδώ οι Πορτογάλοι;”
“Πάντως, νεαρέ, εκείνο τον καιρό η πόλη ήταν στ’ αλήθεια καθαρή… είχε τα πάντα… δεν έλειπε τίποτα…”
“Αχ, Αντόνιο, δε βλέπεις πως δεν είχε τα πάντα; Οι άνθρωποι δεν αμείβονταν δίκαια κι όποιος ήταν μαύρος δεν μπορούσε να γίνει, για παράδειγμα, διευθυντής…”
“Βρίσκαμε όμως πάντα ψωμί, νεαρέ, τα λεωφορεία λειτουργούσαν…” – εκείνος πάντα χαμογελώντας».

Ο Ondjaki σίγουρα γνωρίζει τον τρόπο να διηγείται όμορφες ιστορίες και στο Καλημέρα σύντροφοι με τον συνονόματο ήρωά του, ο οποίος έχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα, το κάνει με εξαιρετικό τρόπο, με γλώσσα απλή και συνάμα απολαυστική.

Ο νεαρός ήρωας παρατηρεί και περιγράφει με τον δικό του τρόπο το σπίτι του, την οικογένειά του, τους συμμαθητές του, την κατάσταση της χώρας του. Αφηγείται το περιστατικό όπου διαβάζει ένα σημείωμα για την εργατική Πρωτομαγιά στο κρατικό ραδιόφωνο, το οποίο του το έχουν έτοιμο από πριν, ενώ η άφιξη της θείας του από την Πορτογαλία και η ξενάγησή της από τον Νταλού στη Λουάντα, όπου της αφηγείται αστείες και παράξενες ιστορίες, είναι από τις πιο απολαυστικές σελίδες του βιβλίου.

Η ιστορία βρίθει από τις περιπέτειες των συμμαθητών του Νταλού και το σχολείο κατέχει ένα μεγάλο μέρος σ’ αυτές. Το τέλος της σχολικής χρονιάς τού κοστίζει αρκετά, κατακλύζοντάς τον από νοσταλγία: «Πάντα μου την έσπαγε το τέλος της σχολικής χρονιάς γιατί μετά πεθυμούσα τους συμμαθητές μου, τα παιχνίδια μας, ακόμη και τους συντρόφους καθηγητές, ακόμη και τα συνθήματα, ακόμη και να τραγουδάμε τον εθνικό ύμνο, ακόμη και να με σηκώνουν στον πίνακα, ακόμη και τη γενική καθαριότητα του σχολείου, ακόμη και να παίζουμε αγαλματάκια στους διαδρόμους παρόλο που όταν έτρωγες μια ξεγυρισμένη, η πλάτη σου μετά έκαιγε, ή να παίζουμε εστίκα μέχρι να μας πιάσει ο υποδιευθυντής και να φάμε όλοι δύο ξυλιές με τον χάρακα σε κάθε χέρι, όλα αυτά ήταν κάτι που μια απ’ αυτές τις μέρες θα τελείωνε».

ondjaki Ο Ondjaki σίγουρα γνωρίζει τον τρόπο να διηγείται όμορφες ιστορίες και στο Καλημέρα σύντροφοι με τον συνονόματο ήρωά του, ο οποίος έχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα, το κάνει με εξαιρετικό τρόπο, με γλώσσα απλή και συνάμα απολαυστική. Στα συν η πολύ πετυχημένη και όμορφη σύνθεση του εξωφύλλου της ελληνικής έκδοσης.