fbpx
Stig Dagerman: «Το φίδι»

Stig Dagerman: «Το φίδι»

«Γι’ αυτό θέλω να ξηλώσω κάθε κοτετσόσυρμα που έχει υψώσει ο καθένας γύρω από τον φόβο του, ν’ ανοίξω όλες τις εξόδους για να βγουν τα φίδια από τα γυάλινα βιβάρια τους, να ρίξω σπασμένα γυαλιά στις μπανιέρες όλων εκείνων που λένε ότι έψαξαν και βρήκαν την ευτυχία τους, διότι απαιτεί σκληρή προσπάθεια η αναζήτηση της ευτυχίας, όταν υπάρχουν τόσο πολλοί μόνοι άνθρωποι στον κόσμο» (σελ. 299).

Η ανάγνωση ενός βιβλίου αποτελεί, εκ των πραγμάτων, μια εμπειρία. Η ανάγνωση, ωστόσο, ενός καλού βιβλίου αποτελεί χρονικό πάσσαλο στην καθημερινότητα του αναγνώστη, κάνοντάς τον ν’ αναρωτιέται για την πνευματική του κατάσταση προ και μετά της ανάγνωσης. Η μεγαλόστομη, κλισέ προτροπή «πείτε μας τα βιβλία που άλλαξαν τη ζωή σας» έχει, μέσα στην υπερβολή της, μια δόση αλήθειας η οποία είναι κάθε άλλο παρά αφηρημένη. Το Φίδι δεν είναι απλώς ένα καλό βιβλίο, είναι ένα θρασύ ανάγνωσμα, σφιγμένο σαν γροθιά, θυμωμένο κι ανήσυχο σαν ερωτευμένος που έχασε τα πατήματά του, συχνά υπεροπτικό με την υπεροψία εκείνου που γνωρίζει την αξία του και δεν τον νοιάζει να πείσει κανέναν γι’ αυτή. Κάπου κάπου πιάνεις τον εαυτό σου να νιώθει μια μικρή αντιπάθεια γι’ αυτό, για την αδίστακτη πρόθεσή του να σε ξεβολεύει. «Ως ποιητής, έχω την άποψη ότι δεν είναι καθήκον μου να ηρεμώ τους ανθρώπους και να χτίζω κυματοθραύστες. Αντιθέτως, θεωρώ υποχρέωσή μου, στο μέτρο των δυνατοτήτων μου, να κάνω τους ανθρώπους ανήσυχους και να γκρεμίζω φράγματα», λέει ο Γραφέας στο τελευταίο κεφάλαιο (σελ. 299) και το καταφέρνει.

Το Φίδι δεν είναι απλώς ένα καλό βιβλίο, είναι ένα θρασύ ανάγνωσμα, σφιγμένο σαν γροθιά, θυμωμένο κι ανήσυχο σαν ερωτευμένος που έχασε τα πατήματά του, συχνά υπεροπτικό με την υπεροψία εκείνου που γνωρίζει την αξία του και δεν τον νοιάζει να πείσει κανέναν γι’ αυτή.

Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη, τα «Ιρέν» και «Δεν κλείνουμε μάτι». Το πρώτο βρίθει από ποιητικές μεταφορές και εικόνες –«ο ανεμιστήρας στην οροφή βούιζε σαν μέλισσα που είχε χάσει τον δρόμο της» (σελ. 38), «το καλοκαίρι τής φάνηκε πως κειτόταν νεκρό κάτω από τα ηλιοκαμένα φύλλα της πασχαλιάς» (σελ. 73), «σκύβει πάνω από το στεγνό σαν παξιμάδι έδαφος, όπως σκύβει κανείς πάνω από ένα μωρό» (σελ. 76), «το σούρουπο πέφτει σαν ντροπαλή βροχή τέφρας» (σελ. 111)–, είναι εκείνο στο οποίο πρωτοσυναντούμε το φίδι και το τρωκτικό, ενώ λειτουργεί προπαρασκευαστικά για την ιδιαίτερη ικανότητα του συγγραφέα να καταδύεται στον ψυχισμό των ηρώων του και ν’ αναγνωρίζει τόσες και τόσες, λιγότερο ή περισσότερο, κρυφές πτυχές τους.

Θα υποστήριζα ότι στο δεύτερο μέρος οι συγγραφικές αρετές του Ντάγκερμαν ωριμάζουν, εξελίσσονται και αναδεικνύονται με ακόμη πιο εύστοχο τρόπο. Ό,τι χάνεται σε λυρικότητα κερδίζει σε σημειολογία, το λεξιλόγιο γίνεται αδιαμφισβήτητα σίγουρο για την κάθε λέξη που περιέχει, η πλοκή εντάσσει στη ροή της τις κοινωνικοπολιτικές διερωτήσεις αλλά και διαπιστώσεις, ο ψυχισμός των ηρώων μένει έκθετος μπροστά στα μάτια του αναγνώστη (ο οποίος, αμήχανος, δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει την ειλικρίνεια και την ευθραυστότητά του), η αγωνία συναντά την κριτική ψάχνοντας απαντήσεις. Κι ο φόβος, πανταχού παρών, γίνεται αιτία κι αφορμή, διέξοδος κι αδιέξοδο, αρχή και τέλος.

dagermanΤο Φίδι δεν περιμένει εμένα να μιλήσω γι’ αυτό, μιλά από μόνο του, επομένως μη θεωρήσετε σε καμία περίπτωση το παρόν κείμενο ως κριτικό. Δείτε το σαν τον περαστικό που τον σταματά ένα διερχόμενο αυτοκίνητο ταξιδιωτών να τον ρωτήσει για οδηγίες. Είχα κι εγώ χρέος να ενημερώσω τον αναγνώστη που, οδοιπορούμενος, αναζητά ένα βιβλίο ν’ απεχθάνεται τη σοβαροφάνεια, να ψαρεύει σε νερά που πολλοί αγνοούν όχι μόνο το βάθος αυτών αλλά ακόμη και την ίδια τους την ύπαρξη, να κάνει αυτό που κάθε γνήσιο λογοτεχνικό έργο επιτάσσει: να ξεβολεύει.

 

Το φίδι
Στιγκ Ντάγκερμαν
μετάφραση: Γρηγόρης Ν. Κονδύλης
Εκδόσεις Καστανιώτη
320 σελ.
ISBN 978-960-03-6282-4
Τιμή €16,96
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Pip Williams: «Το λεξικό των χαμένων λέξεων»

Ένα βιβλίο για τις λέξεις και την ιστορία τους. Για τις λέξεις που χάθηκαν ανά τους αιώνες. Για εκείνες που έχουν άλλη σημασία για τις γυναίκες και άλλη για τους άντρες. Αλλά και ένα βιβλίο για τις...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
J. M. Coetzee: «Ο Πολωνός»

Διαβάζοντας τη νουβέλα Ο Πολωνός (2023) του Τζον Μάξγουελ Κούτσι, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση της Χριστίνας Σωτηροπούλου, ο αναγνώστης και η αναγνώστρια συνειδητοποιούν τη δύναμη που έχει ο...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Arturo Pérez-Reverte: «Ο Ιταλός»

Ο πολυγραφότατος Ισπανός συγγραφέας από την Καρθαγένη, ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε, έχει φωτίσει πολλές φορές μέσα από τα μυθιστορήματά του άγνωστες στιγμές της Ιστορίας. Έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, μέχρι στιγμής,...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.