Γιάννης Ψυχοπαίδης: «Επάγγελμα: Ποιητής»
«Επάγγελμα ποιητής»: είναι ο τίτλος που χρησιμοποιούσε ο ίδιος ο Αλεξανδρινός για τον εαυτό του και για δικούς του αποκλειστικά λόγους. Αυτός είναι ο τίτλος του λευκώματος του Γιάννη Ψυχοπαίδη με αντιπροσωπευτικά έργα εμπνευσμένα από την προσωπικότητα του Καβάφη, όπως τον είδε ο καλλιτέχνης μέσα από το μοναδικό και ανεπανάληπτο ποιητικό του έργο. Αυτό, άλλωστε, υπαινίσσεται ο επεξηγηματικός υπότιτλος: «Πρόσωπο, προσωπείο και ποιητικό έργο». Πρόκειται για ένα όμορφο βιβλίο/λεύκωμα των «καβαφικών» αυτών έργων του ζωγράφου, που κυκλοφορούν οι Εκδόσεις Μεταίχμιο.
Το λεύκωμα περιλαμβάνει το σύνολο έργων του Γιάννη Ψυχοπαίδη, τις «Εικόνες πάνω στο πρόσωπο και την ποίηση του Κ. Π. Καβάφη, 58 ποιήματα του Αλεξανδρινού ανθολογημένα από τον Γιάννη Ψυχοπαίδη» και εισαγωγικό κείμενο, ένα αρκετά ενδιαφέρον κατατοπιστικό προλογικό σημείωμα του ποιητή Δημήτρη Δασκαλόπουλου, ο οποίος μεταξύ άλλων γράφει: «Ο Ψυχοπαίδης με τη χρωματική του τόλμη και τη συνθετική του ικανότητα δημιουργεί ένα πραγματικά καβαφικό σύμπαν. Δεν συνομιλεί απλώς με τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του ποιητή, αλλά εισδύει στο σύνολο του καβαφικού έργου. Η μείξη προσώπων, τοπίων και στίχων αποτυπώνει ευρηματικά τους βασικούς άξονες του Αλεξανδρινού: τη μνήμη, τον χρόνο, το πληθυσμιακό κράμα της γενέτειράς του, το παρελθόν του Ελληνισμού, τον έρωτα».
Ο Καβάφης σε όλα του τα ποιήματα, αισθησιακά, ιστορικά, κοινωνικά, εκφράζει τα διανοήματά του με εικόνες. Δημιουργεί διαρκώς λεκτικές εικόνες, απλές, αλλά υποβλητικές και επιβλητικές, που στήνονται σαν λιτοί δωρικοί κίονες. Χρησιμοποιεί λέξεις καθημερινές και λόγιες και από όλα τα επίπεδα και τις διαχρονικές διαστρωματώσεις της ελληνικής γλώσσας και της γλώσσας της διασποράς, χωρίς φόβο αλλά με πάθος. Όπως μωσαϊκό λαών, θρησκειών και πολιτισμών ήταν το περιβάλλον του, έτσι είναι και η γλώσσα του Καβάφη. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι εκφράζει αυτό που θέλει να πει με τα μέσα που του παρέχει το περιβάλλον, ο χώρος, ο χρόνος και ο αρθρωμένος λόγος, η γλώσσα.
Οι εικαστικές προσεγγίσεις του σπουδαίου δημιουργού Γιάννη Ψυχοπαίδη σε επιλεγμένα, εμβληματικά ποιήματα του μεγάλου Έλληνα Αλεξανδρινού δημιουργού, σπάζουν την επιφάνεια μιας αισθησιακής ομίχλης που αποπνέει όχι σπάνια ηδονική δυσοσμία, ιδιαζόντως ευχάριστη και καλοδεχούμενη από την ποιητή στο ποιητικό του σύμπαν, από όπου πορίζεται το υλικό του• παραμερίζουν τα πολλαπλά προσωπεία του και εισδύουν στον χώρο της διάνοιας, στο μυαλό του ποιητή, όπου με τα στοιχεία που εκείνος έχει επιλέξει και πρόλαβε να αρπάξει από την πραγματικότητα, από όποιο περιβάλλον ανακαλύπτει ό,τι τον συναρπάζει και τον συγκινεί: ενοράσεις που δημιουργούν οιονεί εικονικές σκηνές, στιγμές του παρελθόντος βιωμένου ή ονειρικού χρόνου, όπως: «Επιθυμίες κ' αισθήσεις [...] κάτι μισοειδωμένα/ πρόσωπα ή γραμμές• ερώτων ατελών/ κάτι αβέβαιες μνήμες [...] Σχεδόν ανεπαισθήτως τον βίον συμπληρούσα,/ Συνδυάζουσα εντυπώσεις, συνδυάζουσα τες μέρες», αλλά και με «ιδανικές φωνές κι αγαπημένες – που – κάποτε μες στην σκέψι τες ακούει το μυαλό» και η φαντασία μέσα στη φαντασίωσή του επεξεργάζεται, συνθέτει, ποιεί και μεγαλουργεί.
Ο Καβάφης δεν κάνει εξαιρέσεις, δεν ψάχνει για ειδυλλιακά τοπία για να εικονίσει με λέξεις αντί χρωμάτων τα συναισθήματά του• αρκεί μια «κάμαρη πτωχική και πρόστυχη/ κρυμμένη επάνω από την ύποπτη ταβέρνα», κι ας είναι κάτω «το σοκάκι, το ακάθαρτο και το στενό», ούτε τον ενοχλεί «το λαϊκό, το ταπεινό κρεβάτι», αφού είχε «το σώμα του έρωτος...». Κι όταν πια δεν μπορεί να έχει αυτή τη ζωντανή απόλαυση, τη δημιουργεί στο μυαλό του. Και την απολαμβάνει νοερά.
Οι θαυμάσιες εικόνες που εμπνεύστηκε από την ποίηση του Κ. Π. Καβάφη και οι προσωπογραφίες που φιλοτέχνησε με περισσή γνώση και ευαισθησία ο Γιάννης Ψυχοπαίδης σε απλά υλικά, όπως ξύλο, γυαλί, πλαστικό, είναι στο σύνολό τους αναζητήσεις των γενεσιουργών αιτίων και των αιτιών των ποιητικών συνθέσεων. Έτσι, άλλοτε ερμηνεύουν, άλλοτε ψυχογραφούν. Ζωγραφούν τα εσώψυχα του ποιητή φτάνοντας ίσαμε την αφετηρία, τις πηγές της ποίησής του, μέσα από περιστατικά του βίου, τους τόπους και τον χρόνο, την εποχή που έζησε, βίωσε, αποτύπωσε, ζωγράφισε, αναπαρήγαγε για την αιωνιότητα με λέξεις, απόκρυφα νοήματα και διανοήματα στο πολυεπίπεδο, πολυδιάστατο, πολύμορφο και πολυώνυμο ποιητικό του έργο ο Καβάφης. Και με τον ιδιαίτερο και ιδιότυπα αινιγματικό και κρυπτογραφικό ποιητικό του τρόπο, εξέφρασε μοναδικά με απαράμιλλο δυναμισμό και ποιητική διαφάνεια τον κόσμο της εποχής του, έναν κόσμο ρευστό, έναν κόσμο παρακμής. Και από αυτή την άποψη, ήταν απαραίτητο, αν όχι αναγκαίο να υπάρχουν και τα ποιήματα που συμπληρώνουν την έκδοση και βοηθούν τον θεατή/αναγνώστη στην αποδοχή και κατανόηση των έργων του ζωγράφου.
Αν και το αισθησιακό ποιητικό τοπίο είναι πρόσφορο στην προσέγγιση και ερμηνεία, ο ποιητής Καβάφης είναι πολύ σπουδαίος, ένας μεγάλος ποιητής. Είναι τουλάχιστον αφελές να μένει κανείς στα αισθησιακά ποιήματα, που καλύπτουν μια πτυχή της προσωπικότητας και της ποίησής του και αποδίδουν περισσότερο μια ονειρική πραγματικότητα, έναν κόσμο εικόνων που ο ποιητής φαντασιωνόταν και ζωγράφιζε με λέξεις τα οράματά του. Σε ένα από τα ανέκδοτα από τον ίδιο ποιήματά του, μας προϊδεάζει και μας προκαλεί:
Απ' όσα έκαμα κι απ' όσα είπα
να μη ζητήσουνε να βρουν ποιος ήμουν...
...Οι πιο απαρατήρητές μου πράξεις
Και τα γραψίματά μου τα πιο σκεπασμένα –
Από εκεί μονάχα θα με νιώσουν.
Τα έργα του Γιάννη Ψυχοπαίδη μέσ' από πολλαπλά μελαγχολικά, μουντά τοπία, οιονεί πολυδιάστατα προσωπεία, προβάλλουν τα πολλά και διαφορετικά πρόσωπα του ποιητή και δίνουν αποκαλυπτικές διαστάσεις στο ποιητικό οικοδόμημά του. Δημιουργούν ατμόσφαιρα εποχής και παρέχουν την ευκαιρία στον «αναγνώστη» των εικαστικών επιτευγμάτων να δει τον Καβάφη και την ποίησή του σφαιρικά, σαν μέσα από αντικατοπτρισμούς που δημιουργούν αντικριστοί καθρέφτες.
Επάγγελμα: Ποιητής
Εικόνες πάνω στο πρόσωπο και την ποίηση του Κ. Π. Καβάφη
ανθολόγηση: Γιάννης Ψυχοπαίδης
ζωγραφική: Γιάννης Ψυχοπαίδης
κείμενα: Δημήτρης Δασκαλόπουλος
Μεταίχμιο
165 σελ.
Τιμή € 16,60
