Κατερίνα Κατράκη: «Άθροισμα»

Η τρίτη ποιητική συλλογή της Κατερίνας Κατράκη κυκλοφορεί υπό τον ενδεικτικό τίτλο Άθροισμα, που φανερώνει ακριβώς τη λειτουργία της ποίησης ως δοχείου μέσα στο οποίο σωρεύονται, εν είδει φορτίου, όλες εκείνες οι επιθυμίες, οι διαθέσεις, οι στιγμές και τα στιγμιότυπα μιας ζωής και μιας ψυχοσύνθεσης που εμφορείται από την ευαισθησία ως κύριο χαρακτηριστικό της. Το βιβλίο αποτελείται αποκλειστικά και μόνο από ολιγόστιχα ποιήματα τα οποία, λόγω ακριβώς της έκτασής τους, έχουν τη δυνατότητα να λειτουργήσουν με άκρα ευθύτητα και να προκαλέσουν το ξάφνιασμα του αναγνώστη μαζί με την ταχεία ανταπόκρισή του στο μήνυμά τους. Πολλά από αυτά έχουν μάλιστα έναν αποφθεγματικό χαρακτήρα, ο οποίος όμως υπάγεται στο προσωπικό, το ατομικό, το εστιασμένο, χωρίς να ξεφεύγει και να μετακυλίει σε ένα επίπεδο αντιπροσωπευτικό, ενδεικτικό ή παραδειγματικό.

Η ποίηση της Κατράκη είναι απολύτως αυτοαναφορική, αυτοβιογραφική θα έλεγε κανείς, και εμφορείται από τη βαθιά εσωτερική ανάγκη της ποιήτριας να μετασχηματίσει σε λέξεις όλο εκείνο το υλικό που εδράζει στη σκέψη και τη συνείδησή της. Γι’ αυτό και τα ποιήματά της παρουσιάζονται τόσο ισόρροπα και καλά ζυγισμένα, τόσο κοντά σε μια προσπάθεια εκλογίκευσης και ενατένισης του προσωπικού με τους όρους μιας αποκρυπτογράφησης, ενός απολογισμού και μιας απολογίας ζωής που θέλει και ξέρει καλά να είναι θαρραλέα και τολμηρή. Γιατί πολύ συχνά η πτυχή αυτή του ποιητικού λόγου της Κατράκη προβάλλει με ιδιαίτερη ένταση και θέρμη στο μέτρο και στον βαθμό που η ποιήτρια μοιάζει αποφασισμένη να συνθέσει τα ποιήματά της ρέποντας προς την κυριολεξία και προς μια απολύτως απαλλαγμένη από ωραιοποιητικά στοιχεία προσέγγιση. Παράλληλα όμως με αυτή την πτυχή του λόγου της μπορεί κανείς να εντοπίσει και μια παιγνιώδη διάθεση και τάση, μια ροπή προς αυτό που θα όριζε κανείς ως ποιητικό ευφυολόγημα, που κεντρίζει και κερδίζει τον αναγνώστη με την πυρηνικότητα και την εκρηκτικότητά του, αλλά και με την ανατροπή ή τις ανατροπές που επιχειρεί. Διαμορφώνεται έτσι ένα ποιητικό πεδίο στο οποίο προεξάρχει από κοινού και εξίσου η ποιητική δήλωση με το ποιητικό παίγνιο, δύο δηλαδή όψεις και πτυχές που, κάποιες φορές, συνυφαίνονται και συμπλέκονται μεταξύ τους εκβάλλοντας σε ένα μεικτό, σύνθετο αποτέλεσμα: Γραμματική η έννοιά σου./ Δραματική η έγνοια σου./ Μισώ τους φθόγγους·/ χωρίζουν τις φωνές μας («Διάβαση»).

Οι θεματικοί πυρήνες από τους οποίους εκκινεί και στους οποίους επανέρχεται η Κατράκη είναι κυρίως η ύπαρξη και οι πολλές και ποικίλες συνιστώσες της, με προεξάρχουσα αυτή του έρωτα. Πράγματι, πολύ συχνά τα ποιήματα αποκτούν τον χαρακτήρα της απεύθυνσης σε κάποιο πρόσωπο που μοιάζει οριστικά χαμένο ή έστω αδύναμο να έρθει ως πλήρωση της επιθυμίας της ποιήτριας: Στη βόρεια πύλη το κρύο ξυρίζει./ Ο χειμώνας δείχνει το πρόσωπό του/ κι εγώ ψάχνω το δικό σου./ Μέρες ατέλειωτες/ κι όμως λειψές./ Το κρύο ξυρίζει στη βόρεια λύπη («Υπηρεσία»). Αυτή ακριβώς η πλευρά της ποίησής της είναι που της προσδίδει έναν χαρακτήρα βιωματικό και προσανατολίζει τον αναγνώστη προς το εσωτερικό της ποιητικής συνείδησης, εκεί όπου εδράζουν οι συγκινήσεις, οι οφειλόμενες και ορμώμενες από τα βιώματα και τις εμπειρίες της ποιήτριας.

Διαμορφώνεται έτσι ένα ποιητικό πεδίο στο οποίο προεξάρχει από κοινού και εξίσου η ποιητική δήλωση με το ποιητικό παίγνιο.

Ακόμα κι όταν, όμως, ο έρωτας δεν αποτελεί το κέντρο της ποιητικής δημιουργίας, μπορεί κανείς να διαμορφώσει την εντύπωση ότι η Κατράκη προβάλλει τη δική της ερμηνεία, τον δικό της τρόπο αντίληψης της πραγματικότητας που, σε λεκτικό επίπεδο, εμφανίζεται στενά συνυφασμένος με μια νοησιαρχική αντίληψη και προσέγγιση, ενώ σε επίπεδο περιεχομένου αποδεικνύεται πως είναι απόλυτα συγκινησιακή, διαθέτουσα τις αποχρώσεις της ευαίσθητης ματιάς της ποιήτριας. Από αυτή την άποψη, η εν λόγω συλλογή προσφέρεται ως ένα ανάγνωσμα που δεν παρουσιάζει ιδιαίτερα προσκόμματα στην πρόσληψή του, ταυτόχρονα όμως θέτει το ζήτημα του τρόπου με τον οποίον ο αναγνώστης μπορεί πράγματι να βαθύνει τη γνώση του για τον εαυτό του και τον κόσμο μέσα από τη γνωριμία με την εκδοχή που έχει πλάσει η ποιήτρια για τον εσωτερικό και εξωτερικό χωροχρόνο και που δίνεται με τους όρους της λογοτεχνίας και της μοναδικής ιδιότητας που αυτή έχει να θέτει κάθε γνώση και κάθε γνώμη κάτω από τη σκέπη της ομορφιάς. ka katraki22