Βαγγέλης Κορακάκης: «Άδολη σιωπή»

Το πρόσφατο λογοτεχνικό βιβλίο του μουσικού Βαγγέλη Κορακάκη ακροβατεί και επιδιώκει την ισορροπία ανάμεσα στην ποίηση και την πεζογραφία κατά τρόπο ιδιαίτερο και ξεχωριστό. Η ισορροπία αυτή δηλαδή δεν προκύπτει από τον μεικτό χαρακτήρα των κειμένων, αλλά από το δίπτυχο του βιβλίου, που αποτελείται από κείμενα πεζά, μικρής κατά βάση έκτασης, και από ποιήματα προορισμένα να μελοποιηθούν και να ακουστούν με τη συνοδεία μουσικής. Ο τίτλος που ο συγγραφέας επιλέγει να δώσει στο βιβλίο του, Άδολη σιωπή, έρχεται σε μερική αντίθεση με την ίδια την ιδιότητά του ως μουσουργού και λογοτέχνη, ως θεράποντα δηλαδή δύο τεχνών που έχουν για πρώτη ύλη τους τον ήχο, τη λέξη, τον λόγο. Αυτή η αντίφαση που δημιουργείται κατευθύνει τις προσδοκίες του αναγνώστη προς μια χαμηλόφωνη γραφή, προς ένα ύφος που απέχει από το ηχηρό, το πομπώδες, το κραυγαλέο. Πράγματι, εκείνο που μπορεί κανείς να επισημάνει, από την πρώτη κιόλας ανάγνωση των κειμένων του βιβλίου, είναι η ροπή του συγγραφέα προς το απλό, το οικείο, το γήινο, προς μια έκφραση και σκέψη που εναγκαλίζεται και αποδίδει τις σκέψεις κάθε ανθρώπου ή, σε άλλη περίπτωση, τις δημιουργεί, τις φέρνει στην επιφάνεια, τις κάνει να λάμψουν και να καταυγάσουν την αλήθεια τους.

Τα κείμενα του πρώτου μέρους του βιβλίου αποτελούν ουσιαστικά θραύσματα ή αποσπάσματα σκέψεων όπως αυτές έρχονται στον νου του συγγραφέα και επιδιώκουν τη σάρκωσή τους σε λέξεις. Ο αποσπασματικός χαρακτήρας δεν στερεί ούτε μειώνει στο ελάχιστο την αυτοτέλεια και το αυτούσιο των κειμένων αυτών, που επικυρώνουν και επιβεβαιώνουν σε μεγάλο βαθμό το γεγονός ότι η ουσία του ανθρώπινου προβληματισμού για τα μεγάλα ζητήματα της ζωής κρύβεται ουσιαστικά στην απλή διερώτηση, στα διλήμματα ή τις αμφιβολίες που προκύπτουν σχεδόν φυσικά, αβίαστα, πολλές φορές κι όταν δεν έχουν στόχο τους τη μετουσίωσή τους σε λογοτεχνικά κείμενα: Πώς να αλλάξεις τον κόσμο με δυο αράδες σκέψεις; Πώς να ξαλαφρώσεις την ψυχή σου με χίλια καντάρια τραγούδια; Πού να βρεις τη δύναμη σε αυτούς που σε ρωτάνε για τα όνειρα που γίνονται εφιάλτης να τους λες ψέματα ότι όλα είναι έτοιμα για τη μεγάλη επέλαση; («Η μεγάλη επέλαση»).

Επιδιώκει την ισορροπία ανάμεσα στην ποίηση και την πεζογραφία κατά τρόπο ιδιαίτερο και ξεχωριστό.

Αυτή ακριβώς η απλότητα και το απροσποίητο της σκέψης και της έκφρασης είναι και το βασικότερο χαρακτηριστικό των κειμένων του Κορακάκη, που έρχονται σαν επιστέγασμα και επικύρωση της πορείας του μέσα στη ζωή, κυρίως όμως μέσα στην τέχνη της μουσικής που, λόγω της απήχησής της σε σαφώς μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων από οποιαδήποτε άλλη τέχνη, αποδεικνύεται καταλληλότερη για να βυθίσει τον δημιουργό της στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση, προκειμένου να αντλήσει από εκεί τα ερεθίσματα και τα στοιχεία εκείνα που θα μετουσιώσει σε τραγούδι. Με δεδομένο λοιπόν ότι ο συγγραφέας, ως μουσικός, έχει αφοσιωθεί στο κέντρισμα και την καλλιέργεια της ανθρώπινης ευαισθησίας και με δεδομένο ότι η ευαισθησία αυτή προκύπτει και εντοπίζεται σε περιοχές της καθημερινής αλήθειας των ανθρώπων, μπορεί κανείς να αντιληφθεί τον λόγο που το ύφος και, συνακόλουθα, το ήθος των κειμένων του χαρακτηρίζεται από μια θυμοσοφία και φιλοσοφία ζωής που θυμίζει σε πολλά σημεία τη θυμοσοφία των απλών ανθρώπων, των ανώνυμων ή επώνυμων δημιουργών που μετεξελίχθηκαν και έγιναν λαϊκοί βάρδοι ή ποιητές. Γι’ αυτό και πολύ συχνά τα κείμενα αυτά προσλαμβάνουν, πέρα από τον θυμοσοφικό, και έναν συμβουλευτικό χαρακτήρα, μια παραινετική χροιά και απόχρωση που έρχεται για να λειτουργήσει συμπληρωματικά και ενισχυτικά της απολογητικής, απολογιστικής τους στόχευσης και λειτουργίας.

Την ίδια ή ανάλογη αίσθηση με αυτή που αποπνέουν τα πεζά κείμενα του Κορακάκη αποπνέουν και τα τραγούδια του, μόνο που σε αυτά προεξάρχει και προκρίνεται η μουσικότητα, η σύνθεσή τους δηλαδή με προϋπάρχοντα και πρότερο στόχο τη δυνατότητά τους να μη μείνουν στίχοι στο χαρτί, αλλά με τη συνοδεία μουσικής να ακουστούν ως τραγούδια, ως μελοποιημένες συνθέσεις. Η πρόθεση και η στόχευση αυτή δεν γίνεται φανερή μονάχα από την ευρεία χρήση της ομοιοκαταληξίας, των παρηχήσεων και όλων εκείνων των σχημάτων που ευνοούν την ανάδειξη της ηχοποιητικής λειτουργίας και απόχρωσης των λέξεων, αλλά και από τη χρήση ενός λεξιλογίου αντλημένου από τη δεξαμενή της καθημερινότητας των ανθρώπων ακριβώς για να μπορέσει ο συγγραφέας να ακουμπήσει πάνω σε αυτή και να μιλήσει με τη δική τους γλώσσα για τις δικές τους επιθυμίες, τους πόθους και τους πόνους, τις ελπίδες και τις προσδοκίες τους. Από αυτή την άποψη, τα εν λόγω τραγούδια παρουσιάζουν ιδιαίτερο μελετητικό ενδιαφέρον στο μέτρο και στον βαθμό που συναποτελούν και εναποτίθενται σε μια ιδιαίτερη, ξεχωριστή και ξέχωρη ποιητική περιοχή, εκεί όπου οι στίχοι δεν γράφονται για να διαβαστούν, αλλά για να ακουστούν, για να μετουσιωθούν σε τραγούδι όπου τον πρώτο λόγο και ρόλο πια θα έχει η μουσική και οι νότες, οι συνδυασμοί και οι επαναλήψεις των ήχων. Αυτό ακριβώς το είδος ποίησης καθιστά τη λεκτική της αποτύπωση έναν ενδιάμεσο σταθμό, ένα μονάχα στάδιο μέχρι την τελική της μορφοποίηση, την προσφορά και τη διάθεσή της στον αποδέκτη, ο οποίος προσέρχεται με va korakakis22 κάπως διαφοροποιημένη πρόθεση και διάθεση, έρχεται δηλαδή για να ευχαριστηθεί, να ευφρανθεί, και αυτή ακριβώς η έννοια της τέρψης είναι που προεξάρχει και προκρίνεται καθοδηγώντας τη δημιουργία. Γι’ αυτό και τα στιχουργήματα αυτά διαβάζονται μεν ως ποιήματα, στην πραγματικότητα όμως η ανάγνωση αυτή παραμένει ημιτελής και ανολοκλήρωτη, αφού ακόμα και οι λέξεις περιμένουν τη νοηματοδότησή τους όχι πια από το περιεχόμενό τους, αλλά από την ίδια τη μουσική που θα τις ερμηνεύσει και θα τις τοποθετήσει στο αρμοστό, το ταιριαστό πλαίσιο και περιβάλλον.