Μαριάννα Πλιάκου: «Χ»

Οι ταξιδιωτικοί οδηγοί διαθέτουν λίγο-πολύ τον ίδιο, απαράλλακτο χαρακτήρα. Μιλούν για τόπους και εμβλήματα και παράξενες φυσικές ομορφιές, φτιαγμένες ποιος ξέρει από τι χέρι θεϊκό. Καταστήματα, σπεσιαλιτέ, συνήθειες και ιλουστρασιόν φωτογραφίες συνδυάζουν την εικόνα με την πληροφορία, δίνοντας μια πρώτης τάξεως γεύση στον επίδοξο ταξιδιώτη για το μέρος και τους ανθρώπους και τον τρόπο της ζωής. Όλα αυτά που μέχρι πριν φάνταζαν ένας πελώριος, άγνωστος Χ, σαν εκείνον που επίμονα γυρεύαμε στα ατέλειωτα σχολικά μας χρόνια, τώρα αποκτούν μια τιμή και μια αίσθηση, έτσι που το ταξίδι μας να φαντάζει κιόλας συντελεσμένο.

Ο παραπάνω σύντομος πρόλογος θα μπορούσε να ταιριάξει γάντι στην καινούρια έκδοση του Βακχικόν, που παραχωρεί μια θέση στην αξιόλογη, αναπαραστατική προσέγγιση της Μαριάννας Πλιάκου. Πρόκειται για το Χ, μια ποιητική συλλογή γραμμένη στους αμμόλοφους και τις παραλίες και τις γεμάτες μοναξιά γωνιές του Γκέρνσι. Ένα νησί αφημένο στ’ ανοιχτά της Μάγχης, με όλα τα απομεινάρια της διοικητικής διαίρεσης που χαρακτηρίζει τόπους μετέωρους και απόμακρα γοητευτικούς. Όλα τα ποιήματα της συλλογής τροφοδοτούνται από τη μνήμη και την πραγματικότητα αυτού του απομονωμένου νησιού. Συνήθειες και πρακτικές και τοπία δανείζουν τις αφορμές τους στα ποιήματα του Χ. Εκείνο το νησί φαντάζει το μεγάλο επιχείρημα για αυτή την εξωτική ποιητική συλλογή, γραμμένη στην καρδιά της Ευρώπης και όμως τόσο μακριά την ίδια στιγμή.

Στο περιθώριο της νεκρής σεζόν, η ποιήτρια εφοδιάζει τις πρόζες της με τη βελούδινη αίσθηση του Γκέρνσι, που αρμενίζει εδώ και αιώνες στην καρδιά μιας μεγάλης θάλασσας. Εδώ δεν υπάρχουν οι στάχτες της ζωής, μόνο τα απαρατήρητα σκηνικά που αποδίδουν σε κάθε τόπο τον ειδικό του χαρακτήρα. Υπάρχει ακόμη μια αίσθηση παγωμένου χρόνου, κάτι σαν το ατέλειωτο, αξόδευτο λεπτό που κρατά σε αγωνία ολόκληρη την πόλη της Πίζα. Τα ιερά σημάδια, οι γλώσσες, η φύση, τίποτε δεν αρκεί, τη στιγμή που από κάθε ποίημα η Μαριάννα Πλιάκου πασχίζει –και κάθε τόσο το κατορθώνει– να ανασύρει από τη ζωή του Γκέρνσι την αλήθεια της ζωής και την αίσθηση της ομορφιάς. Κάπως έτσι ο άγνωστος Χ ανακτά κάθε σημασία και παύει να σημαίνει μονάχα τον μεσαίωνα των ερειπίων. Τα ποιήματα που μελετούν δοξαστικά κάθε πτυχή του Γκέρνσι μοιάζουν με κείμενα γραμμένα στο νερό που περιβάλλει το σχήμα του μικρού νησιού, θυμίζουν τα θραύσματα από τις λόχμες που γίνηκαν πια ονειρικές, ικανές να δώσουν λίγη ζωή σε μια περιπλανώμενη, ποιητική ματιά. Πίσω από τις αμμουδιές και τις συνήθειες και τους αιώνες, πίσω από το Γκέρνσι κρύβεται ο ίδιος ο Θεός και η χάρη ενός ολόκληρου κόσμου. Θησαυροί κρυμμένοι μες στους κόλπους της απλής, βαριεστημένης ζωής δίνουν ζωή στα ποιήματα και σε ένα είδος νοσταλγίας που απομένει πια δίχως άλλη ανταπόδοση έξω από αυτήν που επιφυλάσσει η παρούσα συλλογή. Μια διακριτική μελαγχολία, ένα παρόν αρκετά εκτενές για να θεωρηθεί μέλλον, ο καιρός που περνά και τίποτε δεν λογαριάζει. Μονάχα τα ποιήματα μπορούν να σκύψουν με όση τρυφερότητα απαιτεί ένας κόσμος μικρός και μέγας, σαν κάθε άλλον. Μες στους στίχους τα φαινόμενα της ζωής ξαναγίνονται όσα υπήρξαν κάποτε, δανείζουν τη φωνή τους, γίνονται μνήμη και ήρωες μεγάλοι, φτιαγμένοι για να τους αναπολείς μες στους στίχους, κάτω από κινηματογραφικές περιγραφές που αφήνουν την ανθρωπιά για το τέλος. Δεν πρόκειται για το χρονικό ενός τόπου, αλλά για εικόνες που κρατούν το βλέμμα/ με την δύναμη της φύσης/ όταν καταπίνει/ την ανθρώπινη παρουσία. Έναν άνθρωπο φαγωμένο από μέσα, που παραμένει μια απόδειξη του θαύματος που μπορεί ακόμη και γράφεται στο Γκέρνσι, την Καλκούτα, την Αθήνα, τη Στοκχόλμη, τη Φλώρινα.

Εδώ δεν υπάρχουν οι στάχτες της ζωής, μόνο τα απαρατήρητα σκηνικά που αποδίδουν σε κάθε τόπο τον ειδικό του χαρακτήρα.

Όταν πια είχε υπολογίσει με ακρίβεια εκείνον τον φοβερό άγνωστο αριθμό, η Μαριάννα πλανήθηκε για λίγο στα παλιά και έπειτα κλείστηκε στα ποιήματά της. Ζήτησε κανείς να μην την ενοχλήσει, ζήτησε ακόμη το λικέρ και το αγαπημένο μαγειρευτό της μητέρας, κάλεσε σε ένα τρυφερό προσκλητήριο όλες εκείνες τις γενιές που χάρισαν στο Γκέρνσι τον σημερινό του χαρακτήρα. Έπειτα στάθηκε στο παράθυρο και είδε την θάλασσα να της γνέφει με άγρια, αιώνων γένια. Τότε φαντάστηκε πως είναι και εκείνη μια Ηρώ και πως με το φανάρι της μπορεί να δείξει τον δρόμο σε εκείνον τον Λέανδρο που διαβάζει τώρα στίχους σε κάποιο πατάρι της Αθήνας. Τότε φαντάστηκε τον τρόπο που ο νέος πεθαίνει και δυνάμωσε το φανάρι της. Με τι υπεράνθρωπο μεγαλείο έφεγγε εκείνο το φως, με τι πείσμα κολυμπούσε ο Λέανδρος, πώς αγρίευε ο καιρός στο Γκέρνσι, πώς το ξέσκιζαν οι παλιοί αιώνες, στρατιές ναυαγισμένες απόψε ζωντανεύουν για χάρη του. Μα ο Λέανδρος δεν θα φανεί, η ζωή του δεν είναι απέραντη όπως ο μύθος του. Η Μάγχη αγριεύει, ένας τόπος που βαδίζει σαν φήμη μες στο σκοτάδι, παραλίες περγαμηνές, σκοτωμένα πεπρωμένα, ένας θαυμαστός νέος κόσμος ακριβώς στα πρότυπα του Χάξλεϋ. Ένα νησί μετρονόμος που σταμάτησε και ξεκουράζεται. Ορίστε, ένας καλός στίχος, ένας χαλασμένος μετρονόμος που κρατεί ακόμη ζωντανό εντός του, καθαρό, της ποίησης τον ρυθμό, του υπαινιγμού τον διστακτικό φωτισμό.

Χ της Μαριάννας Πλιάκου, από τις Εκδόσεις Βακχικόν. Απομένει σε μένα και σε σένα να γυρέψεις με τη σειρά σου το σημείο που επιτέλους κερδίζει και μεταμορφώνεται σε ποίημα. Σαν αυτά που περιλαμβάνονται στην τρίτη συλλογή της ποιήτριας, με το επιμελημένο από την ίδια εξώφυλλο.