Νικόλας Κουτσοδόντης: «Μόνο κανέναν μη μου φέρεις σπίτι»

Η δεύτερη συλλογή του Νικόλα Κουτσοδόντη επιχειρεί να αποκαλύψει όσα συμβαίνουν στο μυαλό και το σώμα ενός ομοφυλόφιλου αγοριού. Μοιραία ό,τι κι αν κάνουμε, ό,τι κι αν πούμε, ό,τι κι αν γράψουμε αυτοβιογραφούμαστε. Είναι αδύνατον να συμβεί πλήρης αποταύτιση. Ιδίως ο ποιητικός λόγος προδίδει πολλά, ακόμα κι αν δεν είναι στις προθέσεις μας η συγκάλυψη ή η αποκάλυψη λεπτομερειών της ζωής μας. Ξεκαθαρίζω ότι δεν με αφορά η διάκριση μεταξύ της ζωής του δημιουργού και του έργου που καταθέτει. Ακριβώς, γιατί μου είναι αδιάφορο το έργο του δημιουργού αποκομμένο από τη ζωή του, τις συνήθειές του, τις τάσεις του.

Μάλλον ο ποιητής υπήρξε ένα δύσκολο παιδί. Δε συνήθιζα παιχνίδια ν’ ανταλλάσσω ή κόμικ/ δε συνήθιζα τους φίλους, γράφει. Και επιστρέφει συχνά στο παρελθόν για να παρατηρήσει καλύτερα. Άλλωστε, το παρελθόν και οι παιδικές μνήμες είναι ο διαρκής μας τροφοδότης. Παιχνίδια που παίζαμε μικροί και παιχνίδια που συνεχίζουμε να παίζουμε ως ενήλικες: Το κεφάλι μου στη χούφτα σας/ ένα τζόιστικ σάρκινο, θα γράψει. Παιχνίδια είμαστε ή εξαρτήματα παιχνιδιών μέσα στο μεγάλο παιχνίδι της ζωής και του έρωτα.

όμως εγώ φιλιέμαι στα κρυφά με το αγόρι
στο πανηγύρι του χωριού
και είναι τόσο υγρό το στόμα όπως να περπατούσα
σε πλακόστρωτα της θύμησής μου
και να ’χουνε νερά χυμένα από μπουγάδα
να σχηματίζονται ζεστές λιμνούλες
και να κρύβω το αμήχανό μου μάγουλο εκεί
αβέβαιο στον λαιμό του

Από τη μία η σεξουαλική ιδιαιτερότητα και από την άλλη τα άτομα του κοντινού περιβάλλοντος – με ό,τι κι αν σημαίνει αυτό για την προσωπική μας ζωή. Φερειπείν, η μάνα επιστρέφει σε όλα σχεδόν τα ποιήματα, άλλοτε για να προτάξει την αδιαφορία της, άλλοτε με φωνή που ουρλιάζει σαν καραμούζα. Σε κάποιον στίχο, μάλιστα, ο ποιητής δηλώνει κατηγορηματικά: δεν μπορεί να με βοηθήσει πια η μάνα μου. Παρά τις ψυχαναλυτικές προεκτάσεις και τον καθοριστικό ρόλο της μάνας στην αναπτυξιακή ωρίμανση του παιδιού, η ιστορία φαίνεται να πηγαίνει αρκετά πίσω:

Σκούντηξα τη μαμά μου —
μου αρέσει
αυτό το αγόρι μου αρέσει!
Συνέχισε ό,τι έπινε με την παρέα
στο Κεφαλάρι
το βράδυ εκείνο που ήμουνα δεκάχρονος
και θέλησα πρώτη φορά κορμί.

Η μοναξιά του ανεπιθύμητου. Πόσες και πόσοι από εμάς δεν βιώσαμε, αν όχι ίδιες, τουλάχιστον παρόμοιες καταστάσεις.

Εμφανίζεται όμως συχνά και η σκιά του πατέρα. Ίσως και η παρεμβατική του ματιά:

Έλα γύρνα στα τυροπιτάκια της μαμάς. Δε θα σε κρίνω
μόνο κανέναν μη μου φέρεις σπίτι
και μόνος να θυμάσαι θα πεθάνεις.

Η μοναξιά του ανεπιθύμητου. Πόσες και πόσοι από εμάς δεν βιώσαμε, αν όχι ίδιες, τουλάχιστον παρόμοιες καταστάσεις. Σκληρό πράγμα η ενηλικίωση και ακόμα πιο σκληρή η κατάκτηση και αποδοχή της σεξουαλικότητάς μας.

Στους στίχους του Νικόλα Κουτσοδόντη διάβασα για τις σκέψεις που κάνουμε στο οικογενειακό τραπέζι ανήμερα Κυριακής του Πάσχα. Διάβασα για φτωχομπινέδες και χαφιέδες που έχουν φοροτεχνικό την Παναγιά και διαβάζουν τον Εφοπλιστή. Διάβασα για τους άνδρες μιας νυμφομανούς νέγρας και για τη δολοφονία ενός αβοήθητου παιδιού που έμελλε αργότερα να γίνει λαϊκός μας ήρωας. Είδα ένα τριχωτό κουνάβι να τριγυρνά στα βράχια πάνω απ’ το σπίτι της γιαγιάς. Φαντάστηκα τη Λαμία σαν γιγάντιο ρυζόγαλο μ’ ελάχιστη κανέλα. Συνάντησα ένα αγόρι που πήγε λοκατζής για να προλαβαίνει τ’ απογεματινά μαθήματα μπαλέτου. Ταυτίστηκα με την άποψη ότι τα μεγάλα τραπέζια στη φοιτητική λέσχη του ΑΠΘ τα επιλέγουν πάντα οι πιο μοναχικοί, όπως κι ότι πράγματι κανείς δεν εκτιμά τον έρωτα.

Διέκρινα μία άρνηση για τον Θεό, όμοια δίψας για Εκείνον. Δεν είναι κακό. Απλώς λίγο περισσότερο παρεξηγημένο στον καιρό μας. Συμβαίνει με την υπερβολή και την έλλειψη να παρουσιάζουν τάσεις ταυτόσημες. Κι ας αποδοκιμάζει τα διαβασμένα κομποσκοίνια του λαού. Κι ας τον τρόμαξε στο λύκειο ένας παπάς με παραμύθια για πανέμορφους αγγέλους που προσγειωθήκανε στη γη και βιάζουν πούστηδες. Διαβάζω για τα σοβιέτ, τη διαλεκτική των ιδεών, το Κράτος κι επανάσταση. Τα ποιήματα του Νικόλα Κουτσοδόντη θυμίζουν μετεφηβικό μπανιστήρι. Σε προτρέπουν να κοιτάξεις μέσα από τρύπες και χαραμάδες:

βλέπω
παίρνετε το μπάνιο σας
[...]
πίσω απ’ τις ροζ παλ κουρτίνες αυνανίζεστε.
[...]
και τα μάτια μου σαν προβολείς γηπέδου
παρατηρούν
τις υπερπτήσεις στο Αιγαίο.

Έχω την αίσθηση ότι ολόκληρη η ζωή διακατέχεται από μία άτυπη «φιλοσοφία της κλειδαρότρυπας». Με κάποιον τρόπο όλοι μας κοιτάμε αδιάκριτα τις ζωές των άλλων. Εισχωρούμε με το βλέμμα και έπειτα με το όργιο της φαντασίας μας στον ιδιωτικό χώρο του άλλου. Ουσιαστικά, παρεμβατικότητες τέτοιου είδους μάς διαμορφώνουν.

ni koutsodontis Σε γενικές γραμμές, η συλλογή περιέχει ποιήματα όμοια με καταγραφές επισκέψεων. Καταγραφές στιγμών και ανθρώπων που ήρθαν και έφυγαν από τη ζωή του και «έγραψαν» μοιραία μέσα του ιστορία. Μία συλλογή που τολμά την αυτοαναφορικότητα ως μορφή εξομολόγησης.