fbpx
T.S. Eliot: «Η άγονη γη»

T.S. Eliot: «Η άγονη γη»

Πώς από το Ο ερημότοπος του Παπατσώνη, το Η Έρημη Χώρα του Σεφέρη, Η ρημαγμένη γη του Κύρου και διαφόρους άλλους συνδυασμούς τίτλων καταλήξαμε στο Η άγονη γη του Βλαβιανού; Και γιατί αυτός ο τίτλος φαίνεται να είναι και ο σωστότερος; Ή άλλως, πώς επιτέλους βρήκαμε μια μετάφραση του συγκεκριμένου ποιήματος που επιτέλους δημιουργεί εικόνες ακέραιες και συμπληρώνει νοήματα μισά, που μας άφηναν οι προηγούμενες μεταφράσεις…

Η δουλειά του Χ. Βλαβιανού στο βιβλίο Η άγονη γη (εκδ. Πατάκη), δίγλωσση έκδοση, με εισαγωγή, μετάφραση και σημειώσεις δικές του, ξεπερνά τη δουλειά του απλού μεταφραστή. Κινείται περισσότερο στην περιοχή ενός υποδειγματικού φιλολόγου και μεταφραστή. Η έκδοση συμπληρώνεται με ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα για τον Έλιοτ, την εργογραφία του και, φυσικά, τη βιβλιογραφία που χρησιμοποίησε ο Βλαβιανός. Κι εκεί εντοπίζουμε πολλά σύγχρονα βιβλία-μελέτες που αφορούν το ποίημα και τον ποιητή.

Η εισαγωγή απλώνεται σε 40 σελίδες περίπου και χωρίζεται σε τέσσερις υποενότητες. Πολύ σοφά στην πρώτη, που αφορά τον τίτλο, ο Βλαβιανός ξεκαθαρίζει την επιλογή του τεκμηριώνοντάς τη, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τόσο τη σημείωση του Έλιοτ για τον συμβολισμό του ποιήματος, με την αναφορά στα βιβλία From Ritual to Romance της J.L. Weston και τον Χρυσό Κλώνο του J.G. Frazer, όσο και τις δικές του αισθητηριακές κεραίες σχετικά με το σύνολο του ποιήματος, την εποχή που γράφτηκε και την ψυχική κατάσταση του Έλιοτ εκείνη την περίοδο. Στη δεύτερη υποενότητα, που αφορά τις προηγούμενες μεταφραστικές απόπειρες του ποιήματος, τα φιλολογικά του εργαλεία αναδεικνύονται περισσότερο, πηγαίνοντας την έρευνά του ακόμα πιο μακριά. Ξεκινώντας από την αναφορά στις παραδοχές Σεφέρη-Παπατσώνη για την όχι και τόσο καλή γνώση της αγγλικής προκειμένου να μεταφράσουν ένα τέτοιο ποίημα, φθάνει μέχρι τη μελέτη της Κ. Κεφαλέα Τοπία της ψυχής: Μελέτες για την νεότερη λογοτεχνία (εκδ. Αρμός) που αφορά το «μπορχεσιανό» διήγημα του Βαγενά στη Συντεχνία με την ιστορία ενός μεταφραστή της Έρημης Χώρας. Στο τρίτο μέρος αναφέρεται στο ποίημα, στις σημειώσεις του Έλιοτ, στις δικές του και στον ρόλο τους. Ακολουθεί, τελειώνοντας την εισαγωγή, το μέρος για τη συγγραφή της Άγονης γης από τον ποιητή, με μια πολύ προσεκτική επιλογή του Βλαβιανού των πιο σημαντικών στιγμών από τη ζωή του Έλιοτ, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο τόσο για τη συγγραφή του συγκεκριμένου ποιήματος όσο και για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ποιητή. Σε αυτό το μέρος αναφέρονται και αναλυτικά οι πρώτες δημοσιεύσεις της Άγονης γης και οι διορθώσεις και προσθαφαιρέσεις του ποιήματος μέχρι την τελική του μορφή.

Πόσο μεγαλύτερη ενάργεια να αποκτήσει πλέον το ποίημα; Ενώ η δυσκολία του παραμένει ακέραια!

Τη δίγλωσση έκδοση, αντικριστά αγγλικό κείμενο και ελληνική μετάφραση στίχο-στίχο, ακολουθούν οι σημειώσεις. Κι εδώ πάλι φαίνεται η εξαιρετική φιλολογική δουλειά του Βλαβιανού. Οι Σημειώσεις εκτείνονται στις 60 σελίδες περίπου. Κι ενώ οι σημειώσεις του Έλιοτ που μεταφράζει ο Βλαβιανός δεν ξεπερνούν τις 52 τον αριθμό, οι σημειώσεις που προσθέτει ο ίδιος φθάνουν τις 110, οι 45 εκ των οποίων αφορούν σημειώσεις πάνω στις σημειώσεις του Έλιοτ. Πόσο μεγαλύτερη ενάργεια να αποκτήσει πλέον το ποίημα; Ενώ η δυσκολία του παραμένει ακέραια! Ύστερα γίνεται ανάλυση. Και όπως πολύ σωστά επισημαίνει και ο Βλαβιανός στην εισαγωγή: «Η δυσκολία ενός ποιήματος είναι πολλές φορές και η αρετή του – με την προϋπόθεση η δυσκολία αυτή να αφορά το θέμα με το οποίο καταπιάνεται ο ποιητής και τον τρόπο που προσπαθεί να το μορφοποιήσει, και να μην οφείλεται στην έλλειψη ταλέντου».

Η Άγονη γη ξεκινά με μότο ένα ρητό από το Σατυρικόν του Πετρωνίου, που το συνοδεύει η αφιέρωση στον Ε. Pound, και εκτείνεται σε 433 στίχους χωρισμένους σε πέντε μέρη που φέρουν τίτλο το καθένα. Θεωρείται το αριστούργημα του μοντερνισμού στην ποίηση – όχι αδίκως. Έχουν γραφτεί τόσα και τόσα για το The Waste Land. Θα αρκεστούμε σε ελάχιστα. Μέσα από διαφορετικούς ομιλητές, ο ποιητής εκφράζει με δραματικό τρόπο τη μοναξιά και την αποξένωση που βιώνουν οι άνθρωποι στην «άγονη γη» μετά τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αναφέρεται σε μια Ευρώπη –όσο και να το συγκεκριμενοποιεί στο Λονδίνο πολλές φορές αλλά και σε άλλες μεγάλες πόλεις που υπήρξαν πολιτιστικά και πολιτισμικά κέντρα από την αρχαιότητα ακόμα– καθημαγμένη απ’ τον πόλεμο, σε αυτό το λίκνο του σύγχρονού του πολιτισμού απ’ την οποία έχει ξεριζωθεί ο ίδιος ο πολιτισμός, ήτοι η μήτρα της, το Είναι της. Κατ’ επέκταση απουσιάζει η αγάπη και η συντροφικότητα. Και σε αυτό το σημείο «δένεται» η προσωπική αναφορά του ποιητή, που εκείνη την περίοδο συγγραφής του ποιήματος αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας και δυσκολίες με τον γάμο του. Για τον ίδιο τον Έλιοτ η συγγραφή του The Waste Land αποτέλεσε την προσωπική του λύτρωση από το υπαρξιακό αδιέξοδο όπου είχε βυθιστεί τόσο ο ίδιος όσο και κάθε Ευρωπαίος πολίτης μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και μαζί με αυτόν, την ίδια διέξοδο βρήκε και σύσσωμη η αγγλική ποίηση που «βγήκε από το δικό της dead end, με την Άγονη γη και το Hugh Selwyn Mauberley του Πάουντ, εισερχόμενη δυναμικά στη νέα εποχή του μοντερνισμού», όπως παρατηρεί και ο Βλαβιανός. Στην ουσία, ο Έλιοτ με την Άγονη γη είδε το τέλος της Ευρώπης. Μιας Ευρώπης όχι μόνο όπως την ήξεραν οι συγκαιρινοί του, αλλά και όπως ακόμα και τώρα τη ζούμε εμείς στο σήμερα. Μια Ευρώπη που δεν υπακούει σχεδόν σε καμία από τις αξίες που η ίδια γέννησε – για να αρκεστούμε μόνο σε αυτό. Την είδε έτσι όπως φαίνεται ακόμα και σήμερα εν πολλοίς – ως Άγονη Γη.

t s eliotΠρόκειται για μια εξαιρετική δουλειά του ακάματου Χ. Βλαβιανού, τόσο σε μεταφραστικό όσο και σε εν γένει φιλολογικό επίπεδο πάνω στο The Waste Land του T.S. Eliot. Διαβάζοντάς το όχι μόνο θα συνηθίσουμε μα και θα πειστούμε πως πρόκειται για «Άγονη Γη» και όχι κάπως αλλιώς.

 

Η άγονη γη (δίγλωσση έκδοση)
Τ.Σ. Έλιοτ
Εισαγωγή – Μετάφραση – Σημειώσεις: Χάρης Βλαβιανός
Εκδόσεις Πατάκη
σ. 171
ISBN: 978-960-16-8458-1
Τιμή: 11,50€
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΠΟΙΗΣΗ
Θωμάς Κοροβίνης: «Ποιήματα και τραγούδια»

Μια ακροβασία πάνω στο κύμα, σαν μια παραλλαγή στον στίχο του άλλου ποιητή (χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία), αυτό μοιάζει να λέει ο Θωμάς Κοροβίνης σε όλα του τα τραγούδια· αλήθεια, ποιήματα ή τραγούδια;...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.