Η Αναστασία Αλεξάνδρου Αντύπα, μετά τους Φερέοικους (Εκδ. Πλανόδιον, 2010) και τη Σουρντίνα (Εκδ. Γαβριηλίδης, 2013), εμφανίζεται ξανά στο προσκήνιο με τις Εκδόσεις Παρασκήνιο, με την Καταλλαγή της. Παρατηρούμε ότι και στο τρίτο βιβλίο της ο τίτλος είναι μονολεκτικός και η ποιήτρια καταφέρνει με αυτή τη μοναδική λέξη να εκφράσει το περιεχόμενο των ποιημάτων της, που εν προκειμένω είναι το καταλάγιασμα, η συμφιλίωση. Συμφιλίωση με τον χρόνο, τον χώρο, τις μνήμες, τα πρόσωπα.

Πώς αντιμετωπίζεις την αδικία/ ...τις λοιδορίες... την έλλειψη κατανόησης;// Σιωπώντας, θα μας πει στο ποίημά της «Σκληρός Απρίλης ή Μια χαμένη Άνοιξη» και στο ομώνυμο ποίημα «Καταλλαγή ή Κλάδος ελαίας» θ’ αναρωτηθεί:

Είναι άραγε η δειλία;/ Είναι η περηφάνια;/ Ή μόνο ότι ξοδευτήκαν οι συγγνώμες μου;

και θ’ αποφανθεί τελικά:

Πρέπει σίγουρα να τις ξαναγεννήσω.

Η ανθρώπινη πλευρά της ποίησής της είναι αποτέλεσμα έντονης αυτογνωσίας και ο αναγνώστης τη διαισθάνεται σαν μια φυσιολογική αφήγηση ενός καλοδουλεμένου λόγου, που ξέρει να δίνει έμφαση τόση και όσο πρέπει, χωρίς φθηνούς συναισθηματισμούς.

Η ποίησή της είναι γήινη αλλά και πτητική. Στίγμα της είναι η ευρηματικότητα, το άγγιγμα στη λεπτομέρεια και θέμα της η έντονη επιθυμία για ζωή, το υπαρξιακό άγχος του θανάτου, αλλά κυρίως τα σημαντικά και ασήμαντα της καθημερινότητας, τα οποία μεταπλάθει σε ποιητικό λόγο.

Το βιβλίο, ανάλογα με τα περιεχόμενά του, αποτελείται από τέσσερις ενότητες: τις «Ανάκατες Μνήμες», την «Παρηγοριά και Περιδιάβαση», την «Αποσυνάγωγη» και το «Μωβ».

Στο πρώτο μέρος, «Ανάκατες Μνήμες», η ποιήτρια ανακαλεί θύμησες από την εφηβική ηλικία έως την πιο πρόσφατη. Θυμάται το πιάνο που τη βασάνιζε, την κατασκήνωση που απεχθανόταν, το στραβό γιακαδάκι του αδερφού της, το παλιό σαμοβάρι της γιαγιάς. Ποιήματα γεμάτα εικόνες, μυστική συγκίνηση, θαυμάσιες λυρικές περιγραφές. Θα είχα αντίρρηση για τα ποιήματα που αναφέρει στους Διάσημους. Είναι δημοσιογραφικά συμβάντα που απλώς τα περιγράφει, δίχως τη δική της ποιητική παρέμβαση και υπέρβαση.

«Παρηγοριά και Περιδιάβαση» ονομάζει το δεύτερο μέρος της συλλογής της. Στο «Κορίτσι στο πάρκο», ένα από τα καλύτερα ποιήματα της ενότητας, οι πρώτοι στίχοι είναι απλά προάγγελμα για τον επερχόμενο θρίαμβο της τέχνης:

Όμως το κορίτσι στο πάρκο του Ευαγγελισμού/ σαν επιτύμβιο σε κοιμητήρι/ συγκινεί, υπάρχει, υπόσχεται μιαν αιωνιότητα.

Όμως θα σταθώ σε δύο ιδιαιτέρως τρυφερά ποιήματα, τα: «Ο λύκος φορούσε σακάκι ή Η γοητεία του φόβου» και η «Προπαιδεία». Με μια ώριμη ζεστή πνοή, με μια άμεση απλή γλώσσα εξιστορεί την αφέλεια, αλλά και την εξυπνάδα και τις απορίες του μικρού εγγονού της:

Και τι θα πει «απατούσε»; χώρισε/ τι θα πει «δολοφονούσε»; σκότωνε,

αλλά θα τονίσει και τη γοητεία που ασκεί ο φόβος στη μικρή ηλικία, που σαγηνεύεται από τρομακτικές φιγούρες, όπως για παράδειγμα ο λύκος:

Γιατί σου αρέσει;/ Ρωτάω έκπληκτη// Συμπέρασμα δικό μου/ «Γιατί φοβάμαι»

Τρία μόνο ποιήματα περιλαμβάνει η ενότητα «Αποσυνάγωγη». Τρία ποιήματα που σχεδόν αναιρούν τον τίτλο «Καταλλαγή», αφού σ’ αυτά ξεδιπλώνεται: μια απορία (Έγινε ένας ανήλικας με αγάπη/ για τις συμβάσεις και τα «κατά συνθήκην»// Χαίρεται ακόμη να ζει στο δάσος;), μια απογοήτευση (Κρίθηκα για το ελάχιστο που δεν έδωσα:/ ένα τηλεφώνημα) και μια σεμνή διαπίστωση: (είμαι μια δειλή που απλώς κατοικεί/ σε γειτονιά με ένδοξα ονόματα).

Η ποίησή της είναι γήινη αλλά και πτητική.

Η τέταρτη ενότητα, με τον τίτλο «Μωβ», είναι για μένα η καλύτερη. Ανάμεσα στα ποιήματα που ξεχωρίζω: «Η εκδρομή», «Lament ή Ρώγες», «Καρτερία», «Η έλευση της Άνοιξης», «Sagrada Familia», «Ερήμην».

Η μουσικότητα στον στίχο, η εγκράτεια στα αισθήματα, η αρμονία στην εκτέλεση αναδίνουν μια ήσυχη (μοβ) μελαγχολία. Πρόκειται για θέματα καθημερινά αλλά και πιο εσωτερικά, μετουσιωμένα μ’ ευαισθησία σε μια αρμονική συμφωνία λέξεων και συναισθηματικών δονήσεων σε σωστή δοσολογία με υπόγειες αποχρώσεις.

Δύο ποιήματα, «Η εκδρομή», «Lament ή Ρώγες», και τα δύο γραμμένα για τον εκλιπόντα σύζυγό της, με άμεσο, τρυφερό και γήινο ποιητικό λόγο:

Εσύ απών πάντα/ Μα πού είσαι Δημήτρη, φωνάζω/ Κανείς δεν μου έλεγε/ πως είχες φύγει πίσω/ απ’ τον ήλιο που βασίλευε.

και στο άλλο η υπέρβαση:

Κι εγώ που γράφω τώρα/ να έρθεις για λίγο να τσακωθούμε όπως παλιά/ παρακαλώ.

Στο ποίημα «Καρτερία», για τη Στέλλα Αλεξοπούλου, επικαλείται τη θαμπή φιγούρα της φίλης της, που η ψυχή της αρνείται ν’ αποχωριστεί, και θυμάται μία μία τις επιθυμίες της:

Μου αρέσει να περπατώ, έλεγες,/ αλλά πάντα κάποιος να μου κρατά το χέρι// Όμως τι κρίμα!/ Εσύ δεν ήσουν η Elisabeth/ και αυτός δεν θάταν ο Darcy// Αλίμονο, άφαντος ο Darcy.

και πιο κάτω, δανειζόμενη στίχους από το ποίημα της Στέλλας Αλεξοπούλου «Συμπληγάδες Πέτρες», κραυγάζει:

Πού είσαι γιαγιά Αργώ/ να την βοηθήσεις;

Για το αριστούργημα του Gaudi, την ανολοκλήρωτη Sagrada Familia, η Αναστασία Αλεξάνδρου Αντύπα έχει γράψει ένα εξαίρετο ποίημα, όπου μπλέκει τις μνήμες της με τα όνειρά της. Πόσο αληθινό αυτό το:

Όχι, θα το ξαναφτιάξω το όνειρο/ θα δώσω ένα ευοίωνο τέλος.

Στο «Ερήμην», ερήμην των γυναικών, η ποιήτρια κάνει μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση: πως άνδρες έγραψαν τις τραγωδίες, άνδρες ηθοποιοί τις ερμήνευσαν, άνδρες θεατές τις παρακολούθησαν, ενώ τα θέματά τους αφορούσαν κυρίως τις γυναίκες.

Μια γυναίκα ποιήτρια, η Αναστασία Αλεξάνδρου Αντύπα, που δεν θέλει καθόλου να χαρακτηρίσουν γυναικεία τη γραφή της και που ασφαλώς τα καταφέρνει.

Καταλλαγή
Αναστασία Αλεξάνδρου Αντύπα
Παρασκήνιο
88 σελ.
ISBN 978-618-5003-760
Τιμή €10,00

Twitter