Ηλίας Γκρής: «Όταν τραγούδαγε το αίμα: Το 1821 στην ελληνική ποίηση»
Αρχίζοντας από την προϊστορία του, ο Ηλίας Γκρής, ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της καλούμενης γενιάς του ’70, ο οποίος εξακολουθεί να παράγει έργο στον χώρο της λογοτεχνίας, έχει πλούσιο και σημαντικό, ποιητικό κυρίως έργο, με δημοσιευμένες 7 ποιητικές συλλογές και μία συγκεντρωτική, που έχουν τύχει θερμής υποδοχής του κοινού, και αξιόλογο πεζογραφικό έργο με τρία μυθιστορήματα περιωπής. Σημαντικό είναι και το δοκιμιακό του έργο, τόσο το εμπεριστατωμένο μελέτημά του Τάκης Σινόπουλος – ένοικος τώρα του παντοτινού κυρωμένος και το περισπούδαστο δοκίμιο Περί ποιήσεως, έργο διαχρονικών προδιαγραφών, τόσο όσον αφορά την εγκυρότητα των τεκμηριωμένων απόψεών του, όσο και ως προς τη σφαιρική αντιμετώπιση και διαχείριση του σοβαρού αυτού θέματος.
Ωστόσο, εκτός των έργων τούτων, σε συνεργασία με τη σύζυγό του Κερασία Κάραλη, έχει μεταφράσει Ρούπερτ Μπρουκ. Τα ποιήματα, ο ποιητής και η Σκύρος, ποιήματα του σπουδαίου φιλέλληνα Άγγλου ποιητή, που πολέμησε για την Ελλάδα, τραυματίστηκε σε ναυτική επιχείρηση σιμά στη νήσο Σκύρο και άφησε την τελευταία του πνοή νεότατος πάνω στα χώματα της Σκύρου, όπου βρίσκεται και ο τάφος του.
Εξάλλου, πέραν του αμιγώς προσωπικού ποιητικού και πεζογραφικού του έργου και τη δημοσιογραφία που άσκησε συστηματικά σε διάφορα μέσα μαζικής ενημέρωσης με εκπομπές τέχνης και πολιτισμού, παρουσιάζοντας το έργο σημαντικών καλλιτεχνών, έχει ασχοληθεί και με την ανθολόγηση επιλεγμένων έργων παλιών και σύγχρονων δημιουργών όντας συντάκτης και συγγραφέας 7, με την παρούσα, ανθολογιών. Δεν είναι λοιπόν η πρώτη φορά που ο καλός ποιητής μας ασχολήθηκε με την ανθολόγηση αξιόλογων έργων, δικής του επιλογής, άλλων δημιουργών. Έχει προσφέρει στους σημερινούς και τους μελλοντικούς λάτρεις της ποιήσεως μια εύκολη πρόσβαση και επαφή με την ελληνική ποίηση στη διαχρονική της πορεία.
Ανήκοντας πάντα στον χώρο των προοδευτικών δυνάμεων της χώρας του και όλου του κόσμου, δεν μπορούσε να τον αφήσει ασυγκίνητο το έπος του Πολυτεχνείου. Έτσι, η θεματολογία της πρώτης του ανθολογίας, με τον πολυσήμαντο και άκρως ποιητικό τίτλο: Το μελάνι φωνάζει – Η 17η Νοέμβρη 1973 στη λογοτεχνία (2003), αφορά ποιήματα που αναφέρονται στο σημαντικό ιστορικό αυτό γεγονός, που σφράγισε τον προηγούμενο αιώνα και αποτελεί σταθμό στη νεότατη Ιστορία της πατρίδας μας. Μέσα σε αυτό το πνεύμα και τον κύκλο του αίματος κινείται και η ανθολογία με τον συγκλονιστικό τίτλο: Η αρχαία πατρίδα των ποιημάτων – Νεοέλληνες ποιητές για την Αρχαία Ελλάδα (2004). Οι ποιητές και η ποίηση του 1821 εμπεριέχεται στην ανθολογία με γραμμένο με αίμα εμβληματικό τίτλο Όταν τραγούδαγε το αίμα: Το 1821 στην ελληνική ποίηση (2011). Ακολουθεί η ανθολογία Ο Παπαδιαμάντης με τα μάτια νεότερων λογοτεχνών (2011), που είναι έτοιμη για επανέκδοση, αναθεωρημένη και συμπληρωμένη. Και η ανθολογία με θέμα τον ταχυδρόμο και τίτλο: Ο ταχυδρόμος φέρνει γράμματα ποιήματα (2017). Πριν από λίγες μέρες κυκλοφόρησε η ανθολογία Όταν τραγούδαγε το αίμα: Το 1821 στην ελληνική ποίηση, με ανθολόγηση, επίμετρο και επιμέλεια δικά του, επανέκδοση της προηγούμενης, αναθεωρημένη και συμπληρωμένη, μια πανέμορφη ποιητική ανθολογία που κυκλοφορούν οι Εκδόσεις Ελληνική Παιδεία Νίκας Α.Ε. Ο σχεδιασμός του εντυπωσιακού εξωφύλλου είναι έργο του Ορφέα Γεωργακόπουλου, ενώ τη μακέτα φιλοτέχνησε η Ρόζα Παπουτσάκη.
Έχει προσφέρει στους σημερινούς και τους μελλοντικούς λάτρεις της ποιήσεως μια εύκολη πρόσβαση και επαφή με την ελληνική ποίηση στη διαχρονική της πορεία.
Πρόκειται για ένα μεγάλου σχήματος βιβλίο 314 σελίδων, όπου ανθολογούνται από τον ποιητή Ηλία Γκρή 128 απόντες και παρόντες ποιητές με απόλυτη αλφαβητική σειρά, χωρίς καμιά πρόθεση αξιολόγησης από μέρος του ανθολόγου. Εκτός σειράς ανθολογούνται τιμητικά –και ορθώς– ο Διονύσιος Σολωμός με 10 σελίδες και τέσσερα ποιήματα που αναφέρονται στην Επανάσταση του 1821, και αφορούν πρόσωπα και γεγονότα της Εθνικής Παλιγγενεσίας, ήτοι: «Ελεύθεροι πολιορκημένοι, σχεδίασμα Γ’», «Η γυναίκα της Ζάκυνθος», «Οι Μεσολογγίτισσες» και η ωδή «Εις Μάρκο Μπότσαρη». Ο Ανδρέας Κάλβος, παράλληλα, στη νέα έκδοση της ανθολογίας κατέχει 11 ολόκληρες σελίδες και ανθολογούνται δύο ωδές του, ήτοι: «Εις ιερόν λόχον» και «Εις Σούλι». Ακολουθούν 126 απόντες και ζώντες ποιητές που έχουν γράψει ποιήματα για το 1821 αρχίζοντας από τον Κρίτωνα Αθανασούλη και το ποίημα: «Στων Ψαρών», παραλλαγή του σολωμικού «Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη», και κλείνοντας με τον Χάρη Ψαρρά –ω, τι σύμπτωση!– και το ποίημα «Ανάλατος 1827», εμπνευσμένο από την περίφημη Μάχη του Αναλάτου, σήμερα περιοχή μεταξύ Αγίου Σώστη και Νέας Σμύρνης, πίσω από το Αθηναϊκό Θέατρο, όπου η περιοχή Ανάλατος και η λεωφόρος Μάχης Αναλάτου.
Ακολουθεί το μελέτημα «Λόγος για την ποίηση της Επανάστασης εξηγητικός», ένα εκτενές μελέτημα όπου, σύμφωνα και με τον τίτλο, ο ποιητής Ηλίας Γκρής καταθέτει τις απόψεις του σχετικά με την ποίηση που ενέπνευσε στους δημιουργούς, σημαντικούς και αφανείς, το 1821 και διασαφηνίζει όχι μόνο με κριτική διάθεση αλλά και με λογική κι ευαισθησία ότι: «Τούτη η ανθολογία ταιριάζει να λογαριαστεί σαν ένα κορφολόγημα απ’ όλη την ποιητική “αναπαράσταση” που ενέπνευσε στους ποιητές η Επανάσταση» και μνημονεύει ευλαβώς τις κορυφαίες στιγμές του αγώνα όπου συντελέστηκαν τα ολοκαυτώματα, οι μεγάλες δόξες του νεότερου ελληνισμού: Μεσολόγγι, Χίος, Ψαρά και άλλες τοποθεσίες.
Θεωρεί απαραίτητο να ξεκαθαρίσει ότι εκτός από τους προβεβλημένους σημαντικούς δημιουργούς που ασχολήθηκαν με το ’21, είναι κι εκείνοι οι αφανείς που με τη δική τους ταπεινή ίσως συνεισφορά βοήθησαν τους σημαντικούς να οικοδομήσουν το έργο τους. Γράφει σχετικά: «Και δεν είναι μόνο οι αναγνωρισμένοι και καταξιωμένοι ποιητές που ανθολογούνται εδώ […] Είναι και οι πολλοί που δεν ανθολογούνται παρότι γράφουν για το ’21...» ακολουθώντας τα χνάρια του Ρήγα, αλλά είναι ποιήματα «άτεχνης στιχουργικής». Και δεν εννοεί μόνο τους λαϊκούς ποιητές, αλλά και τους ποιητές της μετεπαναστατικής περιόδου, Ραγκαβή, Ζαλοκώστα, και πολλούς άλλους που η συμβολή τους στην Εθνική Υπόθεση υπήρξε σημαντική τη συγκεκριμένη περίοδο. Το μέρος αυτό της ανθολογίας καλύπτει 30 σελίδες, 29 για την ακρίβεια, και αποτελεί απαραίτητο συμπλήρωμά της.
Ακολουθούν τα «Βοηθήματα» και η πλούσια βιβλιογραφία, και κλείνει με τον κατάλογο των ονομάτων όσων ποιητών ανθολογούνται.
Εν κατακλείδι, θεωρώ απαραίτητο να μεταφέρω εδώ το σύντομο κατατοπιστικό κείμενο του οπισθοφύλλου για καλύτερη και πληρέστερη ενημέρωση του αναγνωστικού κοινού: «Η ανθολογία αυτή είναι ένα “ποιητικό μυθιστόρημα” με πρωταγωνιστές θρυλικά πρόσωπα και τόπους σύμβολα της Επανάστασης του Εικοσιένα. Περιλαμβάνει 145 ποιήματα που έγραψαν σε διάστημα διακοσίων χρόνων 128 ποιητές με προεξάρχοντες τους Διονύσιο Σολωμό και Ανδρέα Κάλβο. Μία συναρπαστική ποιητική διαδρομή σε νέα έκδοση, αναθεωρημένη και συμπληρωμένη».
Όταν τραγούδαγε το αίμα: Το 1821 στην ελληνική ποίηση
Ανθολόγηση – Επίμετρο – Επιμέλεια: Ηλίας Γκρής
Νίκας / Ελληνική Παιδεία Α.Ε.
316 σελ.
ISBN 978-960-296-280-0
Τιμή €15,90
