fbpx
Μαρίνα Αρμεύτη: «Ο κύριος ιππόκαμπος»

Μαρίνα Αρμεύτη: «Ο κύριος ιππόκαμπος»

Η συλλογή Ο κύριος ιππόκαμπος της Μαρίνας Αρμεύτη υφαίνεται στην ανέμη του συμβολικού της τίτλου με νήματα από τις ποικίλες μεταφορικές του προεκτάσεις.

Εν αρχή τη διέπει δέσμη μνημών. Κατά τη φυσιολογία, η φερώνυμη του τίτλου εγκεφαλική δομή είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά των πληροφοριών από τη βραχυπρόθεσμη στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Ένας συρρικνωμένος εγκεφαλικός ιππόκαμπος, που έχουν φθαρεί οι νευρώνες του, σηματοδοτεί ατροφική μνήμη. Ένας άνθρωπος δίχως μνήμη γίνεται ανήμπορος να πλοηγείται στα δαιδαλώδη μονοπάτια της σκέψης, γιατί χάνει τα αχνάρια των παλιότερων περασμάτων. Ο αμνήμων δεν τοποθετείται στον χωροχρόνο, οπότε παραπαίει με ασθενικό στίγμα ύπαρξης. Ακριβώς το αντίθετο, μια πλοήγηση στο εντυπωμένο βίωμα αισθητοποιείται στους στίχους της ποιήτριας· με όπλο τη μνήμη.

Το πρώτο ήδη ποίημα της συλλογής μάς τοποθετεί στη μετέωρη ώρα που «φυσάει μουσική» και «η κουρτίνα παίζει ανέμελα μες στο λευκό της». Τότε αναβρύζουν οι εγγραφές του υποσυνείδητου στο καταλάγιασμα της κυοφορίας, «σαν ανακωχή με το άγνωστο». Και παρεισφρέει, αδυσώπητη, η μνήμη στο ποιητικό σύμπαν της ποιήτριας, που ανασκοπεί:

Επιλεκτική η μνήμη
Επέλεξε να θυμάται
τα πάντα.

Και αναλογίζεται:

Διακριτικός ιππόκαμπος στα μαλλιά μου.
Έφτιαξε μια θάλασσα μνήμες
–πρωτινές και μελλούμενες–
για να τις κολυμπήσω.

Και ανακαλεί:

Πλανόδιος μικροπωλητής
παλιών αντικειμένων
περνούσε χτες
μ’ ένα καρότσι μνήμες

Ωστόσο, η ποιήτρια δεν προσλαμβάνει τη μνήμη ως στείρα νοσταλγία:

Σαν φοβηθείς
Πίσω μην κοιτάξεις
Η νοσταλγία
Θα σου βγάλει τα μάτια
Και θα σου φορέσει
Τα δικά της

Αντίθετα, αντλεί έμπνευση μέσα από μνήμες που τις μετουσιώνει σε διά ζώσης στιγμές και ζυμώνει αμάλγαμα. Από το αμάλγαμα ζωγραφίζει εικόνες. Από τις εικόνες εγείρει προβληματισμούς, κατασταλάζει απόψεις, συλλέγει απάνθισμα. Θεματικά το όραμά της είναι ευρύ και εκτείνεται σε εκφάνσεις ζωής. Η ερωτική συνύπαρξη μοιάζει τρομακτική:

Γυμνός να περπατά κανείς
στης άλλης γης τις πλαγιές
το χέρι κρατώντας της φωτιάς,
χρειάζεται ένα θάρρος

Κάπου ο έρωτας περιρρέει, ματαιωμένος, στην υπόσταση ενός φασματικού «εσύ», που του απευθύνεται η ποιήτρια:

Όλο το φως σού χάρισα
Κι έμεινα να περιφέρω έναν ίσκιο
Στις λεωφόρους

Ανέφικτος, αν και επίμονα παρών:

Είμαι το φύλλο που δεν πέφτει από το δέντρο σου

Με υπερβατικές εικόνες και τολμηρές μεταφορές μάς ταξιδεύει στο πολύμορφο σύμπαν της, δίνοντάς μας οδοδείκτες να τον περιηγηθούμε.

Ομοδιηγητική η ποιήτρια, δίνει πνοή στο ποιητικό της «εγώ», είτε η γραφή είναι α’ προσώπου, είτε μεταστρέφεται σε β’, με το «εσύ» εξομολόγο των μύχιων της ψυχής της ή ίσως βαθύτερο εαυτό της. Άλλοτε, το «εσύ» της έχει τη μορφή ζώων, άψυχων, αφηρημένων εννοιών – προσωποποιημένων. Σε κάποια ποιήματα η δημιουργός οπισθοχωρεί μικρό βήμα αποστασιοποίησης με συνεπές γ’ πρόσωπο, δίχως ποτέ να απολήγει σε αμέτοχη επόπτρια. Άλλοτε καταφεύγει στην αγκαλιά του «εμείς», περιληπτικά. Με υπερβατικές εικόνες και τολμηρές μεταφορές μάς ταξιδεύει στο πολύμορφο σύμπαν της, δίνοντάς μας οδοδείκτες να τον περιηγηθούμε.

Η μέρα μυρίζει χώμα
Μέσα στα σύννεφα
κωπηλατώ μιαν άνοιξη

Με αυτοαναλυτικές φωνές σε εισαγωγικά ευθέως λόγου μάς οδηγεί στις καταβάσεις της στα κατάβαθα.

«Κάποιος κάπου πεθαίνει», έλεγες
«Κάνε μια ευχή», έλεγα.

Περνώντας μέσα από τον συμβολισμό αίρεται η ποιήτρια στον υπερρεαλισμό, αφού καταγράφει τις υποσυνείδητες διαδικασίες της ψυχής και τις ονειρικές της εντυπώσεις χωρίς την ελεγκτική παρέμβαση της λογικής και της νόρμας· στίξη – μη στίξη, κεφαλαία-μικρά. Οι λέξεις κυλούν αυτόνομες, ελεύθερες, για να αποδώσουν το φευγαλέο. Η πραγματικότητα αποδίδεται αναλογικά· όχι σε φωτογραφική απαθανάτιση, αλλά σε ονείρου απείκασμα. Οι λέξεις, παρ’ όλο τον πολύτιμο ρόλο τους, παραμένουν απλές, ενσωματωμένες παρατακτικά σε κύριες προτάσεις. Τα επίθετα, φειδωλά, συχνά ακολουθούν το ουσιαστικό δίκην εμφάσεως. Η χαλαρότητα της λογικής αλληλουχίας, που προσιδιάζει στην υπερρεαλιστική δημιουργία, υπερκεράζεται εύκολα, αν ο αναγνώστης συμμετάσχει στο παιχνίδι των συνειρμών και ανοίξει τον νου στο πεδίο της φαντασίας. Κυριότερα, αν ανοίξει τα μάτια της ψυχής του. Άλλωστε, η ποιήτρια την ψυχή προκρίνει:

Ώσπου η καρδιά μου ήταν ο ίδιος ο Θεός, είπαν τα σύννεφα
Και οπισθοχώρησαν

Τον νου δυνάστη καταδικάζει:

Κι άφησαν τον Νου τους
–έναν λαίμαργο του φόβου–
Να τους σέρνει με πλαστικό λουράκι

Με γερό οπλοστάσιο ανοίγεται σε όψεις ατομικές, κοινωνικές, εθνικές, όλες δικές της. Αναδύονται οι τραυματικές εμπειρίες και αντικρίζονται κατάματα με παρρησία, όσο να διαλυθούν οι σκιές τους. Παρατάσσεται η προσωπική βάσανος:

Δυο χελιδόνια στα μαλλιά
κι έναν πατέρα διάτρητο να αιμορραγεί

Δίπλα στην εθνική:

Λουλούδια στο μπαλκόνι
κι ένα βουνό απέναντι
Διάτρητο να αιμορραγεί

Προβάλλει: η Κύπρος, πολύπαθη κι αγαπημένη, ίσως μικρή να τη χωρέσει· η ληστεμένη φύση· η απατηλή πόλη· η σύντροφος θλίψη· η άπιαστη ευτυχία· η ουτοπία, σαν διάσπαρτη στο ανεκπλήρωτο· η εγγενής μοναξιά· ο αδιέξοδος επαναληπτικός εαυτός· η παντοειδής διάψευση· η καταφυγή στην ασφάλεια· ο αστάθμητος παράγοντας· η χιμαιρική λύτρωση της ποίησης· η λειτουργία της λέξης· μια επίκληση στη δημιουργία· η ειρήνη στρωμένη στα συντρίμμια· η καθαρτήρια φωτιά· η ανέφικτη ανιδιοτέλεια· η επενέργεια του χρόνου· η ευεργεσία του ονείρου και της προσμονής· η θάλασσα, μοτίβο επικοινωνίας. Ψηλαφεί η ποιήτρια πολυεδρικά και απλώνεται, όσο ο ιππόκαμπός της γιγαντώνεται και μεταμορφώνεται.

Δεν είναι πια ο ιππόκαμπος μια εγκεφαλική δομή ανάκλησης της μνήμης. Είναι το παράξενο θαλασσινό ζώο, ένας ιχθύς με τη μορφή αλόγου, που δεν αγαπά να κολυμπά και γαντζώνεται με την ουρά του σε κοράλλια. Μετέχει του υγρού στοιχείου, που συμβολίζει το ρέον συναίσθημα και την ικανότητα ποιοτικής σύνδεσής μας. Μετέχει, ως άλογο, και του χοϊκού, που συμβολίζει τον καθορισμό ορίων μας και την ικανότητα αυτεπίγνωσής μας. Το «αλογάκι της θάλασσας», κατά τη λαογραφία, διατρέχει τα βάθη των χρόνων και ανευρίσκεται στις εικονικές παραστάσεις του μυθικού αλόγου-ψαριού του Ποσειδώνα. Μεγεθυσμένο, μετατρέπεται σε ένα από τα περίεργα πλάσματα που συνόδευαν τον θεό. Το όνομά του συντίθεται από τον «ίππο» και την «Κάμπη», το μυθικό τέρας που νίκησε ο Δίας στα Τάρταρα. Ως υπερφυσικό ον παραπέμπει και στη φωτιά, που συμβολίζει την έμπνευση. Ο μυθικός ιππόκαμπος, που έσυρε το άρμα του Ποσειδώνα με σβελτάδα και δύναμη, αποτελεί την ενηλικιωμένη εκδοχή του θαλασσινού ιππόκαμπου. Έτσι, ως εκ της ενηλικίωσής του, αλλά και ως εκ της πλούσιας σημειολογίας του, αξίζει να προσφωνείται «κύριος ιππόκαμπος», κατά τον τίτλο της ποιητικής συλλογής.

Ο κύριος ιππόκαμπος αποτρέπει τη δημιουργό από την ατελέσφορη μνημονική ανάκληση και την οδηγεί στην παραγωγική. Η μνήμη που διασχίζει τη ραχοκοκαλιά των ποιημάτων δεν είναι της άγονης επαναχάραξης. Δεν ανασύρεται με την ξέφρενη παρεμβολή του νου, που γεννά επίπλαστα συναισθήματα. Η μνήμη της ποιήτριας πηγάζει αυθεντικά από το υποσυνείδητο της ψυχής και κάνει χώρο τόσο στα όμορφα, όσο και στα άσχημα. Γι’ αυτό, παρά τη θεματική βαρύτητα, οι στίχοι απαυγάζουν μια κατάφαση αποδοχής:

«Όλα τα αξιοσημείωτα
υπάρχουν για να τα ζήσετε», είπε

Έχουν ζωική δύναμη:

Ακούστε, η ζωή καλπάζει

Δίνουν έναυσμα ζωής:

Κι η ζωή δεν έχει ώρα για χάσιμο

armeutΗ ποίηση της Μαρίνας Αρμεύτη είναι ενήλικη, σαν τον ιππόκαμπό της. Ως ενήλικη, σηματοδοτεί την πιο ακμαία ώρα, μακράν της κάμψης. Είναι μεστή και σε προσκαλεί σε προσπέλαση. Προσπελάζοντάς την ανακαλύπτεις κομμάτια εαυτού σου και μετέχεις. Είναι ανθρώπινη, όμως αποπνέει άρωμα γυναίκας. Είναι πολυσήμαντη και σε εισάγει στην απεραντοσύνη ενός πολυσχιδούς εσωτερικού κόσμου, που η εξερεύνησή του δεν επισύρει απολίθωση φόβου, αλλά ωθεί σε ροϊκή κίνηση ζωής. Δηλαδή, παράγει ομορφιά. Άλλωστε, έτσι σηματοδοτείται στους καταληκτικούς στίχους του τελευταίου ποιήματος της συλλογής:

και μαγικά μεταμορφώνομαι
στον πιο ωραίο εαυτό μου

 

Ο κύριος ιππόκαμπος
Μαρίνα Αρμεύτη
Φίλντισι
118 σελ.
ISBN 978-618-5101-52-7
Τιμή €12,72
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΠΟΙΗΣΗ
Θωμάς Κοροβίνης: «Ποιήματα και τραγούδια»

Μια ακροβασία πάνω στο κύμα, σαν μια παραλλαγή στον στίχο του άλλου ποιητή (χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία), αυτό μοιάζει να λέει ο Θωμάς Κοροβίνης σε όλα του τα τραγούδια· αλήθεια, ποιήματα ή τραγούδια;...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.