Εύα Μοδινού: «Η ηλικία της πέτρας»

Πέτρα η ψυχή με το ακατέργαστο κομμάτι της σε αναμονή σμίλευσης. Αλλά και η ποίηση πέτρα σκληρή ως τον πυρήνα της. Μα και το δράμα της ζωής σκληρά να σφυρηλατείται ως το τέλος. Η Μοδινού επιχειρεί ποιητικά το πελέκημα της πέτρας για να δώσει την ποθητή Μορφή σ’ αυτό που ο θνητός και άμοιρος άνθρωπος θα έλεγε παρέμβαση στη ρύθμιση της ζωής του, ακόμη κι αν αυτό φαντάζει αδύνατο μπροστά στις δυνάμεις που αόρατα πλέκουν το νήμα της πορείας του – ισορροπία σε σχοινί πάνω από το χάος.

[…]
Αυτό που είμαστε και δεν το γνωρίζουμε
το αποτύπωμα που αφήνουμε ανυποψίαστοι
αλλάζει αθόρυβα, αδιάκοπα, ασύλληπτα
στον αόρατο καμβά της αιωνιότητας
(«Η έλξη της βαρύτητας»)

Με την ποίηση θα ορίσει το δικό της μερτικό σ’ αυτή την πορεία προς ανίχνευση της λύσης (αν υπάρχει) ή προς τη συνειδητοποίηση της θέσης του ανθρώπου σ’ έναν κόσμο που δεν απαντά στα ερωτήματά του – αυτό το αιώνιο γιατί των θυμάτων. Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου διαβάζουμε τον προβληματισμό της ποιήτριας: «Τι είναι αυτό που ρυθμίζει τη ζυγαριά ενός αυτόχειρα πριν από τη μοιραία απόφαση; Μπορούμε ποτέ να μάθουμε πραγματικά; Το να έρθουμε στη θέση του Άλλου είναι μια μακρά, επίπονη διεργασία, όπως όταν δουλεύει κανείς ένα σκληρό πέτρωμα πασχίζοντας ν’ αποσπάσει μια μορφή».

Η Μοδινού ακροβατεί ανάμεσα στον λυρικό τόνο των σκηνών που περιγράφει ή αφηγείται (με ποιητικό τρόπο) και στον φιλοσοφικό στοχασμό που πηγάζει από τους στίχους της· διαβάζοντας αδημονείς να φτάσει το ποίημα στο επιμύθιο για να δεις αν σωστά ταυτίστηκες με τη σκέψη της ποιήτριας – ιδανική συνθήκη για τη σχέση ποιήματος και αναγνώστη.

Η ποίηση στη φιλοσοφική της διάσταση.

Οι καλαμιές στον άνεμο λικνίζονται
φορτωμένες ψυχές τα χαράματα
Πάχνη των θρήνων τις σκεπάζει
το αιώνιο γιατί των θυμάτων
η στερνή κραυγή σαν στιγμή καρφωμένη
Και πώς να την ξεκαρφώσω από τα σπλάχνα
αυτό το ηλιόλουστο πρωινό;

Στα μαλλιά της Οφηλίας μικρά πουλιά
τραγουδούν ακόμη κι εκείνη στολισμένη
ρείκια πορτοκαλάνθια ασφοδίλια ταξιδεύει
στο ποτάμι τη σιωπηλή της έκσταση […]
(«Οφηλία»)

Η συλλογή χωρισμένη σε πέντε δομικά μέρη: «To ποτάμι», «Ο έρωτας», «Η πέτρα», «Η έλξη της βαρύτητας» και «Ένα ελαφρύ βήμα», τα οποία ορίζονται από την Ποίηση σε δύο εκδοχές της, η μία εισαγωγική του δράματος και η άλλη επιλογική: «Ποίηση Ι» και «Ποίηση ΙΙ». Μια σύνθεση με απόλυτη πειθαρχία του ποιητικού ρυθμού, με σοφή επιλογή των δομικών υλικών της (ναι, στην ουσία για ένα χτίσιμο πρόκειται), με σύμβολα που αποπειρώνται να ερμηνεύσουν το αίνιγμα της ζωής. Σιωπή, ωστόσο, απαντά σε κάθε βήμα της· η επιλογή της ποίησης μονόδρομος, πάντα ανοδικός:

Γι’ αυτό καρφώνω τη Σιωπή
ανεβαίνοντας…
(«Ποίηση I»)

Είναι, λοιπόν, μάταιο το ποιητικό ταξίδι; Είναι άραγε ατέρμονη και ατελέσφορη η ποίηση, όταν επιχειρεί να ανοίξει δρόμο μέσα από τα μυστικά του αθέατου κόσμου; Στην ακροτελεύτια γραφή της συλλογής μοιάζει το τοπίο να ξεκαθαρίζει:

[…]
Μετά από χρόνια αυτή η αδρή ηχώ – η Ποίηση
μες στη φωτιά των πράξεων βαπτισμένη
στο τέλος αποκτά τη συνοχή της […]
(«Ποίηση ΙΙ»)

Ψάχνοντας την ηλικία της πανάρχαιας πέτρας, σμιλεύοντας το σκληρό περίβλημα που κρύβει δυνητικά μέσα του τις υπέροχες μορφές, η Μοδινού μπόρεσε να δώσει τη σχέση της ποίησης με την πραγματική ζωή, ένωσε θεωρία και πράξη και απέδωσε την τελική μορφή του ποιήματος αλλά και της αρχικής ιδέας που διέτρεχε αποσπασματικά όλη τη συλλογή. Αυτό που στο ποίημα «Ψυχοστασία» έψαχνε κι έλεγε…

[…]
Τίποτα δεν ισοφαρίζει μια γδαρμένη ψυχή
Πεισματικά διεκδικεί το σώμα της –
μια στέρεα υπόσταση ζωής κι όχι
αυτό το τρέμισμα ενός μαύρου φτερού
στην κόψη της συνείδησης…

modin …αυτό ακριβώς το βρίσκει με τη συνοχή της ποίησης· το ποίημα τελείωσε, ολοκλήρωσε τον αρχικό σκοπό του, βρήκε τον στόχο του. Αποτέλεσε το συνεκτικό υλικό για να δεθεί το Σώμα, να φανερωθεί ξεκάθαρα η Μορφή, να δοθεί απάντηση στα ερωτήματα της ζωής. Η ποίηση στη φιλοσοφική της διάσταση.