Παναγιώτης Ράμμης: «Άνεμος συναξαριστής»

Γιατί τα βράχια έχουν τη δική τους αλφάβητο έτσι όπως είναι
σπαρμένα στο πέλαγος και τα διαβάζει ο Θεός
όπως συναξαρίζει ο άνεμος τις παλάμες μας.

Και θα βρεθεί ο προφήτης που θ’ αναλύσει τα συμβάντα
που τα μελλούμενα θα αναδείξει
Γιατί πρέπει τούτη η γραφή τις κενές μας ν’ αντικαταστήσει
ρητορείες.

«Ο καθρέπτης» (σ.24)

Ποια η σχέση της καταγραφής του συναξαρίου ενός αγίου με την ποιητική έκφραση; Μήπως η ποίηση καθαγιάζει την πραγματικότητα; Ή ο βίος του ποιητή μοιάζει με αυτόν του αγίου, ίσως ως προς την αφοσίωση και τον στόχο; Ή μήπως όλα αυτά έχουν σχέση και με την αγιότητα του έρωτα του εν λόγω ποιήματος;

Η αλήθεια είναι ότι ένα δέντρο στο βάθος, ένας γερολιμένας και ένα λευκό γιασεμί για έναν ποιητή μπορούν να σημαίνουν πολύ περισσότερα από τη φευγαλέα καθημερινή μας πεζότητα. Μπορεί να είναι θέμα φαντασίας, ένα φίλτρο που διαθέτουν τα μάτια και η ψυχή του ή και θέμα συναισθηματικής φόρτισης, ιδιότυπου ψυχισμού, ή μήπως όλοι έχουμε μέσα μας αυτόν τον ψυχισμό γι’ αυτό και μπορούμε δυνάμει να νιώσουμε τα ποιήματα;

Είναι αλήθεια ότι και εγώ πάντα φοβόμουν ότι «κάποια στιγμή θα σιγήσουν και τα όνειρα» και «Σαν ξυπνήσω άδειος από φως και αρχίσω να κατακρεουργώ τις μέρες μου […]» («Συλλέκτης», σ.7). Μήπως κάτι τέτοιο έχεις αισθανθεί και εσύ, αναγνώστη; (θα μου συγχωρήσετε την πρόσκαιρη απομάκρυνση από το αναλυτικό δοκιμιακό ύφος του κριτικού σημειώματος, αλλά θα ήθελα να δώσω ένα παράδειγμα πρόσληψης της ποιήσεως του Ράμμη).

Και εδώ ανατέμνεται το ψευδοερώτημα, που έχει αποκτήσει ανεκδοτολογικό χαρακτήρα, «τι θέλει να πει ο ποιητής;». Ο ποιητής θέλει προφανώς να εκφράσει κάτι που αισθάνεται, αλλά οι βαθμοί ελευθερίας (ας δανειστώ έναν όρο από τη Φυσική) επιτρέπουν στο ποίημα να λέει κατά περίσταση διαφορετικά πράγματα σε κάθε άνθρωπο (στα οποία πρέπει να συμπληρωθεί και μια σειρά άλλων παραγόντων πρόσληψης που έχει εξετάσει η θεωρία της λογοτεχνίας και δεν θα επεκταθώ).

Όλη αυτή η διατύπωση μπορεί να φαίνεται κοινότοπη, αλλά άπτεται της προσπάθειας κριτικής ερμηνείας, γι’ αυτό την υπενθυμίζω. Από αυτή την αφαιρετικότητα, που για τον ποιητή έχει συγκεκριμένη κατεύθυνση, νομίζω ότι πηγάζει ένα μέρος της ποιητικότητας της εν λόγω συλλογής.

Τελικά, ο άνεμος του Ράμμη μάς μεταφέρει τη θαλάσσια αύρα της ποιήσεως.

Έτσι, θεματολογικά διέκρινα τα νάματα της παράδοσης (σ.10, σ.11, σ.14, σ.30), υπαρξιακά στοιχεία αυτοκαθορισμού (σ.7), κάποτε λυρικά ερωτικά (σ.9, σ.24), θαλερά τοπία ευφραντικής απόλαυσης (σ.14, σ.15), ενώ διάχυτα παρακολουθούμε και στοιχεία τρόμου (σ.9, σ.12, σ.14) και συχνούς σχολιασμούς της ποιητικής τέχνης, καθώς ο αφηγητής-ποιητής δεσπόζει παντού.

Ποίηση του μοντάζ εικόνων, θα μπορούσα να τη χαρακτηρίσω. Οι στίχοι μοιάζουν να έχουν μια αυτοτέλεια και να συνδέονται συνήθως χαλαρά, κάτω από την ομπρέλα του κεντρικού θέματος, με ίσως κάποιους σουρεαλιστικούς αυτοματισμούς. Πάντως μου δίνει την αίσθηση ότι το ποίημα δεν έχει γραφτεί όλο μαζί, αλλά ο ποιητής καταβάλλεται από το θέμα για κάποιο διάστημα και γράφει.

pramm Κάποια μοτίβα ενδύουν συχνά τις εικόνες, όπως η θάλασσα, ο ήλιος, το φως, η βροχή και ο άνεμος, μεταφέροντας συναισθήματα. Μοιάζει έτσι η συλλογή να είναι βουτηγμένη στην αίσθηση των ελληνικών τοπίων, με έναν τρόπο πολύ διαφορετικό από αυτόν του Ελύτη, που μοιάζει αποσπασματικός και μεταφορικός και λιγότερο ευφραντικός, όπως προανέφερα, καθώς το θέμα του είναι πέρα από τα ίδια τα τοπία.