Για την αξία και την πολυτιμότητα της ευγένειας μίλησαν πολλοί. Ανάμεσά τους και ο Πλούταρχος: «Όποιος συνήθισε να αντιμετωπίζει τις καταστάσεις της ζωής ήρεμα και με καλοσύνη, εύκολα μπορεί να συναναστρέφεται τους ανθρώπους με ευγένεια και πραότητα». Και ο Μονταίν: «Η ευγένεια είναι μια επιστήμη μεγάλης σπουδαιότητας. Μοιάζει με την ανθρώπινη ομορφιά και χάρη, που θέλγει στην πρώτη θέα και που οδηγεί σε άρρηκτους δεσμούς φιλίας με τον καιρό».

Ο Ιταλός συγγραφέας του παρόντος οδηγού καλών τρόπων, Μάριο Κόρτε, στο εισαγωγικό του σημείωμα τονίζει απευθυνόμενος στον νεαρό αναγνώστη: «Δυστυχώς μερικοί νομίζουν ότι η καλή αγωγή είναι μόνο τυπικότητες και καθόλου ουσία, αλλά ισχύει ακριβώς το αντίθετο: το να είναι κανείς ευγενικός σημαίνει ότι τρέφει σεβασμό για τους άλλους ανθρώπους. Επομένως, η πραγματική ουσία των καλών τρόπων είναι ο σεβασμός για τους άλλους. Κι αυτό κάθε άλλο παρά τυπικότητα είναι. Το να συμπεριφερόμαστε καλά σημαίνει ότι μαθαίνουμε να φερόμαστε στους ανθρώπους όπως θα θέλαμε να μας φέρονται, δηλαδή να τους ακούμε, να μην τους κοροϊδεύουμε, να μην τους προκαλούμε, να σεβόμαστε τα πράγματά τους… Το πιο σημαντικό όμως είναι να μην τους κρίνουμε ποτέ, αν πρώτα δεν τους γνωρίσουμε καλά».

Τώρα, βέβαια, διαβάζοντας τον σύντομο πρόλογο του Μάριο Κόρτε πιστεύω, κι εσείς ίσως θα το συμπεράνετε, ότι δεν θυμήθηκα αναίτια την ευαγγελική περικοπή: «Καθώς θέλετε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, και υμείς ποιείτε αυτοίς ομοίως». Η περικοπή αυτή είναι ένα τμήμα της Επί του Όρους ομιλίας του Ιησού, όπως τη διασώζει ο Ευαγγελιστής Λουκάς στο 6ο κεφάλαιο (στ. 31-32) του ιερού Ευαγγελίου και αναφέρεται στον τρόπο συμπεριφοράς μας απέναντι στους συνανθρώπους μας. Η περικοπή αυτή έχει χαρακτηρισθεί «ο χρυσός κανόνας». Ο κανόνας αυτός εννοιολογικά συναντάται και αλλού, όπως λ.χ. στην Παλαιά Διαθήκη, στο βιβλίο του «Τωβίτ», όπου διαβάζουμε το γνωστότατο «ο μισείς, μηδενί ποιήσεις» ή στον κομφουκιανισμό, στην Κίνα, όπου ο Κομφούκιος αναφέρει στη διδασκαλία του και τη φράση «ό,τι δεν θέλεις να σου κάνουν μην το κάνεις». Στο βιβλίο του, ο γνωστός Ιταλός συγγραφέας, από αυτούς τους ηθικούς κανόνες ξεκινά – κι ας μην νομισθεί, βέβαια, ότι θεολογεί. Με τον δικό του ευφυή, έμπειρο και προσεκτικό τρόπο, προσπαθεί να εφοδιάσει τα μικρά παιδιά με αρχές απαραίτητες για το παρόν και το μέλλον τους.

Σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες, σε όλες τις εποχές, τέθηκαν ορισμένοι κανόνες που καθορίζουν τη συμπεριφορά των ατόμων μέσα στο πλαίσιο μιας δίκαιης πολιτείας, αλλά και μέσα στα όρια μιας σχέσης είτε συγγενικής, είτε φιλικής. Η σωστή και δίκαιη συμπεριφορά απαιτείται και στον εργασιακό χώρο ή στη συναναστροφή, ακόμη και στις συναλλαγές, στη διασκέδαση, στους χώρους αναψυχής, οπωσδήποτε και στους κόλπους της οικογένειας. Και του σχολείου.

Άλλωστε, εξηγεί ο συγγραφέας, «η εκμάθηση καλών τρόπων μάς βοηθά να αποδεχτούμε ότι δεν είμαστε εμείς οι κυρίαρχοι του κόσμου και ότι οι κανόνες αποτελούν κομμάτι της ζωής». Ενδιαφέρον, αν και κατανοητοί στους μεγαλυτέρους, παρουσιάζουν οι «Πέντε βασικοί κανόνες»:

* Μη λέτε παλιοκουβέντες: κάποιοι πιστεύουν ότι έτσι δείχνουν πιο μεγάλοι, αλλά το μόνο που καταφέρνουν είναι να φαίνονται χυδαίοι και ανόητοι.

* Να αποφεύγετε να μιλάτε πολύ δυνατά: πολλά παιδιά το κάνουν για να τραβήξουν την προσοχή, στο τέλος όμως απλώς γίνονται ενοχλητικά.

* Όταν χασμουριέστε ή βήχετε, να βάζετε το χέρι μπροστά στο στόμα, κ.ά.

Βεβαίως, ένα παιδί θα μπορούσε να τα διδαχθεί και στο σπίτι όλα αυτά. Τα τηρεί, όμως, πάντα όταν βρίσκεται εκτός; Έπειτα, είναι τόσο απλά και στρωτά διατυπωμένα εδώ, και τα σκίτσα της Φραντσέσκα Καραμπέλι τόσο ευχάριστα και οξυδερκή, ώστε ο μικρός αναγνώστης θα τα συλλογιστεί και θα επηρεαστεί. Όταν δε γράφει για την εγκαρδιότητα, ο Κόρτε πληροφορεί: «Το επίθετο εγκάρδιος προέρχεται από την αρχαία ελληνική γλώσσα και δηλώνει κάτι που γίνεται με την καρδιά. Επομένως, η εγκαρδιότητα είναι κάτι πολύ παραπάνω από την ευγένεια: σημαίνει να προσεγγίζεις τους άλλους με ενδιαφέρον, με φιλική διάθεση, με ειλικρινή καλοσύνη. Δύσκολα ξεχνάς κάποιον που είναι εγκάρδιος…» Μικρές ενότητες, με τα απαραίτητα πάντα ζωηρότατα σκίτσα, για τη σημασία του «ευχαριστώ» και του «σε παρακαλώ», για την υποχρέωση των παιδιών «να παραμερίζουν για να περάσουν οι άλλοι και ιδιαίτερα οι ηλικιωμένοι», στο ασανσέρ, στο λεωφορείο, στο μετρό, όπου καλό είναι να προσφέρουν τη θέση τους, όταν αυτό είναι εμφανές (φορτωμένοι, ανήμποροι κ.λπ.).

Όσο για τη συμπεριφορά στο σπίτι: «Η καλή αγωγή αρχίζει από το σπίτι. Αν συμπεριφερόμαστε σωστά στην οικογένειά μας, θα το κάνουμε αυθόρμητα και με τους άλλους». Εδώ παρατίθενται «Πέντε σπιτικοί κανόνες». Ας δούμε τους δύο από αυτούς:

* Να είστε ευγενικοί με τα αγαπημένα σας πρόσωπα, όπως είστε και με τα άλλα άτομα. Να χαιρετάτε, να ευχαριστείτε, να λέτε «σε παρακαλώ» και, όταν κάνετε λάθη, να ζητάτε συγγνώμη.

* Να είστε προσεκτικοί και να μην ενοχλείτε τους δικούς σας και τους γείτονες, ιδιαίτερα το βράδυ. Μάθετε να μην κάνετε πολύ θόρυβο, να ακούτε μουσική και να βλέπετε τηλεόραση σε χαμηλή ένταση. Αν έχετε κατοικίδια, να είστε ευγενικοί μαζί τους… Έχουν, όπως κι εσείς, δικαίωμα στη ζωή τους και στην ησυχία τους.

Κανόνες για το τραπέζι, για τους τρόπους πριν και κατά τη διάρκεια του γεύματος, για μετά το γεύμα. «Αν στο τραπέζι υπάρχουν μεγάλοι (ιδιαίτερα φιλοξενούμενοι) προτού φύγετε, ζητήστε την άδεια να σηκωθείτε». Ένδειξη ευγένειας, βεβαίως.

Κανόνες για τον σεβασμό στους άλλους και για τον σεβασμό σε όποιον βρίσκεται σε δύσκολη θέση, αλλά και σεβασμός των μεγάλων στα παιδιά. «Το να σέβεστε τους άλλους είναι σωστό, αλλά εξίσου σωστό είναι και να σας σέβονται».

Οι αμήχανες καταστάσεις, η συγγνώμη, τα κουτσομπολιά, όταν προσκαλούμε κάποιον, όταν είμαστε προσκεκλημένοι, τα δώρα, το θερμό καλωσόρισμα, τέλος το ευχαριστώ! Και όλα αυτά γραμμένα και εικονογραφημένα τερπνά.

Ειλικρινώς, θα έλεγα ότι το βιβλίο του Μάριο Κόρτε δεν είναι μόνο ωφέλιμο στα παιδιά, αλλά μάλλον απαραίτητο! Για το ήθος τους και την κοσμιότητά τους. Και την παρουσία και την πορεία τους στη ζωή.

Άλλα γνωστά έργα του Μάριο Κόρτε, σε συνεργασία με τη Φραντσέσκα Καραμπέλι: Εγώ και το περιβάλλον (Io e l’ambiente), Εγώ και η Δικαιοσύνη (Io e la Giustizia), Ευτυχισμένα γενέθλια, Ιταλία! (Buon compleanno Italia!).

Ηλικία: 7-10 ετών.

Εγώ και οι καλοί τρόποι
Μάριο Κόρτε
μετάφραση: Μαρία Οικονομίδου
εικονογράφηση: Φραντσέσκα Καραμπέλι
Μεταίχμιο
45 σελ.
Τιμή € 6,60

Η Ελένη Σαραντίτη είναι συγγραφέας και κριτικός βιβλίου.

Άλλα κείμενα:

• Φωτεινή Στεφανίδη: «Το κοτσύφι»
• Kiran Millwood Hargrave: «H Τζούλια και ο καρχαρίας»
• Betty Smith: «Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν»
• Ηρώ Παπαμόσχου: «Ένας γάιδαρος που τον λένε Ισίδωρο»
• Abdulrazak Gurnah: «Άλλες ζωές»

Twitter