Στέλλα Στεργίου: «Ο Μικρός Πρίγκιπας» του Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί
Η διαχρονικότητα κάποιων έργων είναι αδιαμφισβήτητη, ιδίως όταν μιλάμε για κείμενα που με τους συμβολισμούς τους έχουν καταφέρει να είναι σημεία αναφοράς, και όχι μόνο στον χώρο της λογοτεχνίας. Ο Μικρός Πρίγκιπας του Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί εξακολουθεί να αποτελεί πηγή έμπνευσης για δημιουργούς και καλλιτέχνες παγκοσμίως, καθώς είναι ένα κείμενο πολύ ιδιαίτερο στο είδος και το ύφος του, και διαθέτει μια πρωτογενή αυθεντικότητα ανάλογη ίσως μόνο της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων – με την έννοια ότι τα θέματα που διατρέχουν την ιστορία και ο τρόπος προσέγγισης και διεκπεραίωσής τους χαρακτηρίζονται από μοναδική σε σύλληψη πρωτοτυπία, ενώ το στοιχείο του φανταστικού, που παίζει ρόλο κινητήριο και καταλυτικό, εμπλέκεται τόσο αρμονικά στη ροή, ώστε να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της.
Έχοντας διαφύγει στην Αμερική μετά το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί έγραψε εκεί τα περισσότερα αξιομνημόνευτα έργα του, ανάμεσά τους και την ιστορία του Μικρού Πρίγκιπα, εμπνευσμένη εν μέρει από εμπειρίες που είχε, ως αεροπόρος, στη Σαχάρα. Είναι ένα από το πιο πολυμεταφρασμένα κείμενα παγκοσμίως και έχει ψηφιστεί ως το καλύτερο βιβλίο του 20ού αιώνα στη Γαλλία. Αν και, λόγω του μικρού του πρωταγωνιστή, εντάσσεται γενικά στην παιδική λογοτεχνία, στην ουσία αποτελεί ένα βαθύτατα φιλοσοφικό και στοχαστικό κείμενο που θέτει καίριους προβληματισμούς για τον άνθρωπο, τη ζωή, τη φύση και το σύμπαν.
Πρόκειται για ένα αφήγημα που εξελίσσεται μέσα από μια σειρά ευφάνταστων, συμβολικών και συναισθηματικά φορτισμένων «εικόνων», και είναι αυτός ένας από τους λόγους που προσφέρεται τόσο πολύ για προσαρμογή σε είδη τέχνης όπου η οπτική πτυχή παίζει ρόλο πρωταρχικό – έχει, για παράδειγμα, μεταφερθεί πολλές φορές στον κινηματογράφο. Η Στέλλα Στεργίου, εικονογράφος και δημιουργός κόμικς, επιχειρεί εδώ μια διασκευή σε graphic novel.
Η Στεργίου, με σεβασμό και αγάπη απέναντι στην αυθεντική ιστορία, αποδίδει το κείμενο με αμεσότητα και απλότητα, σε αρμονία με τις εικόνες που το συνοδεύουν. Αν και θα ήταν ίσως πιο ακριβές να πούμε ότι σε αυτή την περίπτωση είναι το κείμενο που συνοδεύει τις εικόνες: η οπτική πλευρά είναι που έχει εδώ τον πρώτο λόγο, αφού τα graphic novels, όπως και τα κόμικς, στηρίζονται κυρίως και πρωτίστως στις εικόνες.
Τα graphic novels –εκτεταμένα κόμικς σε μορφή αυτόνομου βιβλίου– αποτελούν εδώ και χρόνια μια δημοφιλή μορφή εικαστικής έκφρασης, ιδίως σε ό,τι έχει να κάνει με το fan art. Λέγοντας fan art εννοούμε μία πολύ ιδιαίτερη και διαδεδομένη μορφή τέχνης που, κατά λέξη, σημαίνει «τέχνη δημιουργημένη από θαυμαστές», και πρακτικά είναι ένα εικαστικό έργο, φυσικό ή ψηφιακό, που βασίζεται σε προϋπάρχον υλικό, όπως είναι οι χαρακτήρες βιβλίων ή ταινιών, και είτε απεικονίζει τις γνωστές ιστορίες τους ιδωμένες μέσα από τη ματιά του εκάστοτε καλλιτέχνη-δημιουργού του fan art, είτε αποδεσμεύεται από αυτές και τοποθετεί τους ήρωες αυτούς σε νέα πλαίσια δράσης.
Το βιβλίο της Στέλλας Στεργίου εντάσσεται στην πρώτη κατηγορία, καθώς ουσιαστικά παίρνει τη ραχοκοκαλιά της ιστορίας του Μικρού Πρίγκιπα και δημιουργεί fan art αναπτύσσοντας την αφήγηση στη μορφή του graphic novel. Είναι ένα πρωτότυπο εγχείρημα, που απευθύνεται τόσο στους λάτρεις αυτής της μορφής καλλιτεχνικής έκφρασης όσο και σε εκείνους που αγαπούν το συγκεκριμένο έργο του Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί. Το αποτέλεσμα είναι ένα καλαίσθητο και ευχάριστο οπτικά έργο, όπου δίνεται έμφαση σε χαρακτηριστικές σκηνές και εμβληματικά σύμβολα του πρωτοτύπου (για παράδειγμα, το τριαντάφυλλο). Η Στεργίου, με σεβασμό και αγάπη απέναντι στην αυθεντική ιστορία, αποδίδει το κείμενο με αμεσότητα και απλότητα, σε αρμονία με τις εικόνες που το συνοδεύουν. Αν και θα ήταν ίσως πιο ακριβές να πούμε ότι σε αυτή την περίπτωση είναι το κείμενο που συνοδεύει τις εικόνες: η οπτική πλευρά είναι που έχει εδώ τον πρώτο λόγο, αφού τα graphic novels, όπως και τα κόμικς, στηρίζονται κυρίως και πρωτίστως στις εικόνες. Το σομόν, το κίτρινο και το πετρόλ είναι τα χρώματα που κυριαρχούν και αποτελούν το βασικό χρωματικό μοτίβο για τις επιμέρους εικόνες-καρέ. Οι γραμμές, οι μορφές και τα σκηνικά που σχεδιάζει η Στεργίου είναι απλά αλλά εύστοχα κι αποδίδουν ένα κλίμα ονειρικό και, ταυτόχρονα, γήινο και οικείο.
Ο ίδιος ο Μικρός Πρίγκιπας απεικονίζεται με μορφή που είναι αντισυμβατική σε σχέση με τη γνωστή εικόνα που έχουμε γι’ αυτόν, με εμφάνιση που παραπέμπει σε εκείνη που ξέρουμε, συνδυάζοντάς τη με μια πρωτότυπη οπτική που τονίζει την παιδική του υπόσταση και θυμίζει σύγχρονα καρτούν. Σημαντική και χαριτωμένη λεπτομέρεια η μικρή κορόνα που στέκει διακριτικά πάνω από το κεφάλι του.
Τα πρόσωπα είναι με έναν απέριττο τρόπο εκφραστικά, οι χαρακτήρες διαθέτουν όγκο και κίνηση και επιβάλλονται στον χώρο τους. Ιδιαίτερη προσοχή αξίζουν τα καρέ που απεικονίζουν στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος – για παράδειγμα το τριαντάφυλλο στη σελίδα 22, η αλεπού ανάμεσα στα σιτάρια στη σελίδα 73, το τριαντάφυλλο με το πρόσωπο στη σελίδα 25, ο πλανήτης με τα φανάρια να ορίζουν τον άξονά του στη σελίδα 59. Η χρήση των χρωμάτων και των φωτοσκιάσεων σε αυτές τις εικόνες προσδίδει την αίσθηση του βάθους, επιτυγχάνοντας ένα τρισδιάστατο, ανάγλυφο σχεδόν αποτέλεσμα.
«Ο Μικρός Πρίγκιπας»
του Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί
διασκευή: Στέλλα Στεργίου
εικονογράφηση: Στέλλα Στεργίου
Polaris
96 σελ.
ISBN 978-960-6829-87-1
Τιμή €12,00
