Αν-Μαρί Λελορέν: «Η απίθανη εγκυκλοπαίδεια Larousse: Πριγκίπισσες»
Εγκυκλοπαίδεια. Μια σωστή, μοντέρνα εγκυκλοπαίδεια με πριγκίπισσες! Αλίμονο, έχουν από καιρό κατακλύσει την αγορά βιβλία (μεταφρασμένα) με πριγκίπισσες, με γοργόνες, με νεράιδες. Με χρώματα ροζ και θαλασσιά, σχήματα απαλά, χρυσόσκονη, διαδήματα επάνω σε κατάξανθα –σπανίως μαύρα– μακριά μαλλιά, ραβδάκια μαγικά, φτερά, γελάκια. Οι δε πριγκίπισσες κομψές, ασυννέφιαστες, ανύποπτες. Τα παιδιά, τα κορίτσια ως επί το πλείστον, τα ζητούν – και με το δίκιο τους. Είναι εντυπωσιακά, βέβαια, μα κατά βάθος τόσο όμοια. Όμως έχουν ένα μεγάλο πλεονέκτημα: στις σελίδες τους εντυπωσιάζει η ολοκληρωτική απουσία βίας. Με ωραίες, γελαστές φατσούλες, τα μικρά παιδιά γαληνεύουν. Αυτό το γνωρίζουν οι γονείς και τους τα προμηθεύουν. Όμως εάν δεν τους προτείνεις κάτι καλύτερο, αυτά τα βιβλία θα αγαπήσουν. Κι ας τα ξεχνούν σύντομα, κι ας μη μένει μέσα τους μια αστραπούλα, δυο λέξεις λαμπερές, μια συγκίνηση, ένας κόμπος αληθινής ομορφιάς – εφόδια για τα περαιτέρω…
Αυτού του είδους τα βιβλία, προωθητικά μιας εύκολης και ανέμελης ζωής, η γράφουσα δεν τα σύστησε και ούτε τα δώρισε. Κι όμως σήμερα συνιστά θερμά ένα βιβλίο με «πριγκίπισσες». Τι το διαφορετικό έχει το βιβλίο αυτό, ίσως ρωτήσει κάποιος. Τα πάντα εδώ είναι διαφορετικά, θα απαντούσα.
Και θα εξηγούσα: Οι πριγκίπισσες –πραγματικές και φανταστικές– είναι, κοριτσάκια ή κοπέλες ή γυναίκες, όλες τους αξιοπρόσεκτες, κάποιες δε από αυτές πέρασαν στην Ιστορία επεμβαίνοντας σε σημαντικότατα εθνικά, κοινωνικά ή πολιτιστικά θέματα. Λόγου χάρη η Ελισάβετ Α’ της Αγγλίας (1533-1603): Ως πριγκίπισσα έζησε δύσκολη ζωή, στερημένη και περιφρονημένη από τον πατέρα της Ερρίκο Η’, ο οποίος είχε εκτελέσει τη μητέρα της, Άννα Μπολέιν, έπειτα από σοβαρές πλην αβάσιμες κατηγορίες. Η βασίλισσά του ήταν αθώα. Οι ιστορικοί υποστηρίζουν πως ο θάνατός της ενορχηστρώθηκε από τους πολιτικούς της αντιπάλους. Μακριά απ’ τον πατέρα της, λοιπόν, μες στη φτώχεια, την ορφάνια, είχε την τύχη να της συμπαρασταθούν άνθρωποι με παιδεία οι οποίοι της εμφύτευσαν την αγάπη στο πνεύμα και την τέχνη. Διαβάζουμε (σελ. 21): «… Έλαβε όμως πολύ καλή εκπαίδευση: μιλούσε αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, ελληνικά και λατινικά». Πάντως το γεγονός είναι ότι η πριγκίπισσα Ελισάβετ, μεγαλώνοντας, έγινε η βασίλισσα που προώθησε τον πολιτισμό. Η ελισαβετιανή περίοδος υπήρξε εποχή πολιτιστικής και καλλιτεχνικής ακμής, ιδιαίτερα στους τομείς του θεάτρου και της μουσικής. Επιπλέον, στα 45 χρόνια που βασίλεψε, η παγκόσμια ισχύς και επιρροή της Αγγλίας ενισχύθηκαν σημαντικά.
Ας αναφερθούμε και σε μια ακόμη πριγκίπισσα που αγάπησε πολύ τα Γράμματα. Το όνομά της Μαργαρίτα της Αλενσόν και ήταν αδελφή του Φραγκίσκου Α’ της Γαλλίας, ο οποίος θεωρείται ο πρώτος Γάλλος βασιλιάς της Αναγέννησης και αποκαλείται «Πατέρας και Αναστηλωτής των Γραμμάτων». Όλοι στον βασιλικό Οίκο ήταν πολύ μορφωμένοι με έντονα τα ανθρωπιστικά ιδεώδη της Αναγέννησης, εξού και η Μαργαρίτα (1516-1589) απέκτησε ιδιαίτερη καλλιέργεια. Έγραψε πολλά βιβλία και είχε κλίση στην ποίηση. Λίγοι στίχοι από το ποίημά της «Διακήρυξη της αγάπης μιας βοσκοπούλας»: Και το φως σου/ που μέσα μου θα μείνει άσβεστο/ σαν και σένα θα με κάνει ανάλαφρη. Δικό σου έργο είναι και/ σου το χρωστάω… Η Μαργαρίτα, με τη βοήθεια της σπουδαίας σε πολλούς τομείς μητέρας της, Λουίζας, κατόρθωσε να απελευθερώσει τον αδελφό της που είχε φυλακιστεί το 1525 από τον βασιλιά της Ισπανίας.
Αναφορά γίνεται και στη Μαρία των Μεδίκων, μητέρα του Λουδοβίκου ΙΓ’ και αντιβασίλισσα. Ο γιος της, λόγω των μεταξύ τους διαφωνιών, τη φυλάκισε αλλά αυτή έριξε ένα σκοινί και απέδρασε. Η συγγραφέας αναφέρεται επίσης στην Άννα της Βρετάνης, βασίλισσα της Γαλλίας μετά τον γάμο της με τον Κάρολο Η’, και στην Άλεξ της Έσσης και στον μεγάλο έρωτά της για τον πρίγκιπα Νικόλαο της Ρωσίας (αμοιβαίος), που με τον γάμο της μαζί του έγινε αυτοκράτειρα της Ρωσίας. Δεν ευτύχησαν: στο τέλος οι επαναστάτες τους εκτέλεσαν –όλη την οικογένεια– το 1918. Μνημονεύει ακόμη κι εκείνη την καημένη την Ίγκεμπορ, πριγκίπισσα από τη Δανία, που ο βασιλιάς της Γαλλίας Φίλιππος- Αύγουστος, την επομένη του γάμου τους, αποφάσισε ότι δεν την ήθελε και τη φυλάκισε...
«Οι πριγκίπισσες», διαβάζουμε, «είναι ωραίες στα παραμύθια, όχι όλες όμως και στην πραγματικότητα». Απόδειξη; Η πριγκίπισσα Ελισάβετ, η επονομαζόμενη «Παλατίνη», που ήταν τόσο κακοπλασμένη ώστε απέφευγε τις εκδηλώσεις. Μόνη της παρηγοριά το γράψιμο. Υπολογίζεται ότι έγραψε 60.000 επιστολές. Και η πριγκίπισσα Ιωάννα της Γαλλίας, κόρη του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΑ’, ήταν πολύ κακοφτιαγμένη – τόσο, που ο βασιλιάς άντρας της, παρά τη σπάνια καλοσύνη της, τη χώρισε.
Η Νεφερτίτη, τώρα! Η καλλονή. Πριγκίπισσα της Αιγύπτου. Και από πολύ νωρίς σύζυγος του Φαραώ Ακενατών και σύμβουλός του στις μεταρρυθμίσεις. Το όνομά της σημαίνει «Η ωραία που έρχεται». Και όμως, όταν βρέθηκε η προτομή της έγινε αντιληπτό ότι ήταν μονόφθαλμη!
Επιπλέον, η αληθινή ιστορία της Ινδιάνας πριγκίπισσας Ποκαχόντας. Και της ωραίας πριγκίπισσας Σίσσυ, της αγέλαστης. Και παραμύθια. Και το κοτέτσι της βασιλοπούλας με το γαϊδουροτόμαρο. Η πριγκίπισσα και ο πρίγκιπας-βάτραχος. Το καταφύγιο της Χιονάτης και η Αικατερίνη των Μεδίκων, η πρώτη στιλίστρια. Η ανεξικακία της Σταχτοπούτας. Οικογένειες. Και έθιμα. Και υποχρεώσεις. Η εκπαίδευση. Η απαραίτητη ιππασία. Το κυνήγι. Τα παιχνίδια –ομαδικά ή ατομικά– στο σαλόνι ή στους κήπους. Κι άλλες, πολλές πληροφορίες, όλες δοσμένες σύντομα, ασφαλώς, αν και ουσιαστικά. Και με πολύ χιούμορ. Κάποτε και με υπαινικτική δηκτικότητα.
Βρήκα αυτή την εγκυκλοπαίδεια βιβλίο μαγικό. Και το στήσιμό του υπέροχο. Κρυμμένα τετράδια, κρυμμένα βιβλιαράκια με παραμύθια, φάκελοι με παιχνίδια, με εκπλήξεις, με αυτοκόλλητα, με κοριτσίστικα ρουχαλάκια. Με φωτογραφίες. Ένας κόσμος που περιμένει το παιδί να τον ανακαλύψει. Τέλος, ας αντιγράψουμε κάτι από το Εγχειρίδιο «καλών τρόπων» του 16ου αιώνα: «Πρέπει να σκουπίζουμε με την πετσέτα το κουτάλι που γλείψαμε, πριν το δώσουμε στους άλλους συνδαιτυμόνες. * Δεν πρέπει να διστάζουμε να φτύνουμε το φαγητό όταν καίει, για να μην καούμε. * Για να φτύνουμε με την ησυχία μας, πρέπει να στρίβουμε το κεφάλι, για να μην πιτσιλίσουμε τους διπλανούς μας». Απόλαυση!
Ηλικία: για τα παιδιά του δημοτικού, ανεξαρτήτως τάξεως.
Στην ίδια σειρά κυκλοφορούν: Οι πειρατές – Το ανθρώπινο σώμα – Τα πλάσματα των ωκεανών – Τα μωρά ζώα – Τα ζώα της σαβάνας κ.ά.
Η απίθανη εγκυκλοπαίδεια Larousse: Πριγκίπισσες
Αν-Μαρί Λελορέν
μετάφραση: Καλλιόπη Βλάχου
εικονογράφηση: Laurent Berset
Μεταίχμιο
26 σελ.
Τιμή € 13,30
