William E. Joyce: «Τα φανταστικά ιπτάμενα βιβλία του κου Μόρρις Λέσμορ»
Σκόπευα να σας πω να σταθούμε αρχικώς στην εξαιρετικά καλλιτεχνική και βαθιά εσωτερική εμφάνιση του βιβλίου. Στη θέρμη της ατμόσφαιρας ενός άλλου κόσμου, κόσμου καθαρότατου σαν πρωινό· και γλυκύτατου σαν χαμόγελο σε όνειρο βρέφους. Είναι απορίας άξιο πώς ένα βιβλίο που γλιστρά στην αγορά δίχως τυμπανοκρουσίες, διαφημίσεις, προδημοσιεύσεις και εντυπωσιακά δελτία τύπου, μπορεί να σου σκλαβώσει την καρδιά με την πρώτη ματιά. Με το πρώτο άγγιγμα. Όπως συνέβη στη γράφουσα μόλις πήρε στα χέρια της και άρχισε απλώς να ξεφυλλίζει το βιβλίο. Που καταγοητεύτηκε. Κι ενώ πέρασαν μέρες, ακόμη όμορφα συλλογισμένη παραμένει.
Η δύναμη των βιβλίων, βλέπετε. Αλλά και η δύναμη της αγάπης, που μπορεί να σε κατοικήσει διαμιάς. Μπορεί και απροσκάλεστη.
Συχνά σκέπτομαι ότι η τύχη των βιβλίων μοιάζει πολύ με αυτή των ανθρώπων. Ένα βιβλίο μπορεί να αγαπηθεί άμεσα και ως διά μαγείας, και να του ανοιγούν δρόμοι, ενώ ανεμπόδιστο, και σχεδόν ακοπίαστα, θα φθάσει στα χέρια πάμπολλων αναγνωστών. Το ίδιο κι ένας άνθρωπος που μπορεί να σου γλυκάνει την ύπαρξη και μόνον με το πρώτο συναπάντημα. Να σε συναρπάσει με την πρώτη λέξη· ο άνθρωπος αυτός, σαν το βιβλίο, είναι προικισμένος με ένα χάρισμα δυσεύρετο. Εκπέμπει, όχι ζωηρά και παράφορα, μήτε παραπλανητικά, παρά ταπεινά και με σύνεση ένα φως· ήπιο, θερμό, ντροπαλό, παρήγορο. Και διαρκές. Οι άνθρωποι αυτοί, τα βιβλία αυτά, εισχωρούν αθόρυβα στις καρδιές μας και μας κατοικούν. Και τους στεγάζουμε. Τι ιερότερο;
Έτυχε τις τελευταίες μέρες να προσφέρω πασίχαρη στέγη εντός μου σε όχι και λίγα βιβλία· κατ' αρχάς, είχαμε τη χρονιά των μυθιστορημάτων. Των ωραίων διηγημάτων, και των ολίγων αλλά εκλεκτών παιδικών και εφηβικών βιβλίων.
Τα Φανταστικά ιπτάμενα βιβλία του κου Μόρρις Λέσμορ, παιδικό, το συμπεριέλαβα στα ολίγα και εκλεκτά· έχω δε την ελπίδα, τη βεβαιότητα μάλλον, ότι και ο μικρός αναγνώστης παρόμοια θα ευφρανθεί, απαράλλαχτο ταξίδι μ' εμένα, και άλλους πολλούς τυχερούς, θα ξεκινήσει συντροφιά μ' ετούτο το βιβλίο.
Είναι απορίας άξιο πώς ένα βιβλίο που γλιστρά στην αγορά δίχως τυμπανοκρουσίες, διαφημίσεις, προδημοσιεύσεις και εντυπωσιακά δελτία τύπου, μπορεί να σου σκλαβώσει την καρδιά με την πρώτη ματιά. Με το πρώτο άγγιγμα.
Ιδού, λοιπόν, ο κύριος Μόρρις Λέσμορ, ήσυχος και ευγενικός στη μοναξιά του, την οποία γεμίζει και ποικίλλει η συγγραφή ενός βιβλίου· βιβλίου που δεχόταν στις σελίδες του όλες τις χαρές, όλες τις ελπίδες, τις πίκρες όλες κι όλους τους καημούς. Και τους δικούς του. Και ολόκληρου του κόσμου. Εξάλλου, ο κύριος Λέσμορ είχε αδυναμία στις λέξεις. Λάτρευε τα βιβλία· παθιαζόταν με τις ιστορίες...
Να όμως που μια ιστορία, μια αληθινή ιστορία, της ζωής δημιούργημα, έτυχε να 'ναι σκληρή και απροσκάλεστη. Μια φυσική καταστροφή που κατέφθασε με δυνατούς ανέμους, ορμητικούς και αχαλίνωτους, που φυσούσαν και ξεσήκωναν τα πάντα, τα παράσερναν πέρα, στο μακρύ άγνωστο, έπαιρναν μαζί τους στέγες και παραθύρια, τα σκόρπιζαν στα τρίστρατα, σκόρπισαν και όλες τις λέξεις από το βιβλίο του κυρίου Μόρρις, μα και όσα άλλα είχε θησαυρίσει με τα χρόνια. Το σπίτι του κατεστράφη. Το ίδιο και η ζωή του. Τώρα μόνος, μες στο σκότος και την κοσμοχαλασιά, ο απελπισμένος άνθρωπος, μ' ένα βιβλίο παραμάσχαλα, άλλο δεν κάνει παρά να περπατά. Να πάει πού, όμως; Δεν είχε τίποτε άλλο στον κόσμο εκτός από τα βιβλία του. Τις λέξεις του. Τις εικόνες μιας ζωής· μιας χρηστής κι ωραίας ζωής τις μνήμες. Ποιος να ξέρει τι ομορφιές και τι συγκινήσεις, τι ηλιοβασιλέματα και αγάπες σκόρπισαν στους πέντε ανέμους...
Ωστόσο, τι μπορούσε να κάνει παραιτημένος, καθιστός, στα χαλάσματα; Γι' αυτό ένιωσε να τον καλούν οι δρόμοι. Προς αυτούς πήγε. Και πήγαινε. Και πήγαινε. Δρόμοι, κι άλλοι δρόμοι. Βάδιζε με το κεφάλι κάτω, τον φανταζόμαστε, θα είχε πικρό πρόσωπο, μάτια σκιασμένα από τη θλίψη. Προχωρούσε. Κι άλλο. Κι άλλο...
Έως ότου και μάλλον κατά τύχη, ή μπορεί να ήταν και προδιαγεγραμμένο –ποιος τα γνωρίζει αυτά– σήκωσε τη ματιά προς τον ουρανό. Και όχι, δεν ήταν δημιούργημα της φαντασίας του ή χάρισμα του προστάτη ουρανού, ήταν μια υπέροχη, μια μαγευτική κυρία που πετούσε λίγο ψηλότερα από αυτόν. Κοντά του πάντως. Τι εικόνα! Πήγαινε ανάλαφρα, κομψά, όλο χάρη «ενώ την τραβούσε ψηλά ένα γιορτινό σμήνος από ιπτάμενα βιβλία». Οπτασία!
Ο Μόρρις, σαν ανυψώθηκε κι άλλο η κυρία, σκέφθηκε μήπως και το δικό του βιβλίο μπορούσε να πετάξει. Μα δεν μπορούσε. Προσπάθησε κι άλλο· μάταια. Και τότε η ωραία ιπτάμενη γυναίκα τού έστειλε ένα βιβλίο· το αγαπημένο της. Βιβλίο μαγικό, που περπατούσε και μιλούσε. «Έλα», του είπε και τον οδήγησε σ' ένα παράξενο κτίριο, ένα οίκημα-φωλιά για πάμπολλα βιβλία. Βιβλία χρωματιστά, βιβλία με φωνή, βιβλία που φτερούγιζαν, σελίδες που αφηγούνταν ψιθυριστά χιλιάδες μαγεμένες ιστορίες. Τρελάθηκε ο κύριος Μόρρις! Όσο για το βιβλίο που τον προσκάλεσε στον τόπο αυτόν τον παραδεισένιο, με έναν πήδο βρέθηκε στο δεξιό χέρι του βιβλιολάτρη άνδρα, ανοιχτό, περιμένοντας να διαβαστεί. Όταν δε ξεκίνησε η ανάγνωση, το δωμάτιο γέμισε ήχους γλυκούς και απαλά φτερουγίσματα.
«Κι έτσι ξεκίνησε η ζωή του Μόρρις ανάμεσα στα βιβλία».
Έτσι ξεκίνησε μια ζωή ευτυχισμένη, έτσι κάπως ξεκινά και μια ωραία ιστορία, η οποία είναι ένας ύμνος στο βιβλίο και στα ταξίδια που γίνονται μέσω των βιβλίων, τα γεμάτα χαρές, στοχασμό, απολαύσεις και γνώση του κόσμου και της ζωής. Είναι ακόμη και απόδοση τιμής στους ανθρώπους που λάτρεψαν τις ιστορίες, είναι και η πρέπουσα αναγνώριση του έργου των βιβλιοθηκαρίων, τέλος, ολόκληρη η ιστορία υποκλίνεται εμπρός στην καθαρότητα της ψυχής, στην πραότητα και στη θαυματουργή δύναμη της λογοτεχνίας να κάνει ωραιότερη τη ζωή.
Όταν, υπερήλικας πια, ο κύριος Μόρρις αποχαιρέτησε τα βιβλία και την όμορφη ζωή του, ένα σμήνος από πολύχρωμα, ιπτάμενα βιβλία, τον μετέφερε ψηλά, ψηλότερα και από τα σύννεφα...
Ο William Joyce, γνωστός από το κλασικό πλέον βιβλίο του για παιδιά Ο άνθρωπος στο φεγγάρι και τη σειρά Guardians, πριν από Τα φανταστικά ιπτάμενα βιβλία του κου Μόρρις Λέσμορ δημιούργησε την ομότιτλη 15λεπτη ταινία, η οποία κέρδισε το Όσκαρ μικρού μήκους animation για το 2012. Όπως τόνισαν τότε οι δημιουργοί της ταινίας, «Πρόκειται για την ιστορία των ανθρώπων που αφοσιώνουν τις ζωές τους στα βιβλία, και τα βιβλία το ανταποδίδουν».
Ο ίδιος ο συγγραφέας, μετά τον τυφώνα Κατρίνα, που ερήμωσε την πόλη του, είδε έκπληκτος την ιαματική δύναμη των βιβλίων (σταλμένα από δωρητές), στον ψυχισμό και στην ενδυνάμωση των παιδιών που βρίσκονταν στα καταφύγια. Κατοικεί στη Λουιζιάνα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Σχετικώς με τον εικονογράφο Joe Bluhm (κάτοικος Λουιζιάνας και αυτός), θεωρείται άριστος στο είδος του· είναι ακόμη βραβευμένος σχεδιαστής και σκιτσογράφος και έχει εκδώσει δυο βιβλία τέχνης. Το παρόν βιβλίο είναι το πρώτο παιδικό που εικονογράφησε. Να προσθέσω ότι το έργο του εδώ είναι εξαιρετικό; Βεβαίως και είναι. Μα είναι και κάτι άλλο. Ίσως πολύ σημαντικότερο. Στις εικόνες του, ατμοσφαιρικές, πότε εκθαμβωτικές και πότε ντυμένες στην αχλή του ονείρου, το βιβλίο εξανθρωπίζεται, γίνεται ο σωτήριος και αναγκαίος σηματωρός.
Ηλικία: θαυμάσια μπορεί να το χαρεί κάθε παιδί του Δημοτικού.
Τα φανταστικά ιπτάμενα βιβλία του κου Μόρρις Λέσμορ
William E. Joyce
μετάφραση: Μαρία Τοπάλη
εικονογράφηση: William Joyce, Joe Bluhm
Πατάκης
56 σελ.
Τιμή € 9,20
