Ηρώ Παπαμόσχου: «Ένας γάιδαρος που τον λένε Ισίδωρο»

Αφήγημα γεμάτο χαρά και χάρη. Με χιούμορ. Και καλοσύνη. Εδώ η γνωστή, συνεπής στον λόγο και στο έργο της συγγραφέας Ηρώ Παπαμόσχου, με ένα ολιγοσέλιδο, σεμνό βιβλίο, προσφέρει στο παιδί-αναγνώστη τρυφερότητα, γέλιο και αγάπη. Κυρίως φυτεύει σπόρους προκειμένου να ριζώσει και να αναπτυχθεί ο σεβασμός· στα ζώα ιδιαιτέρως, που τον έχουν τόση ανάγκη. Και μάλιστα στα πολύ αγαθά και (κακώς) κάποτε –αλλά όχι μόνο κάποτε– παρεξηγημένα γαϊδουράκια. Τι γλυκές σελίδες! Τι απλοχεριά ψυχής και βλέμματος!

Πριν όμως διηγηθώ την ιστορία του τρισχαριτωμένου Ισίδωρου, ας αναφερθώ σε μια είδηση των τελευταίων ημερών που διαβάστηκε πολύ και απέσπασε πικρά σχόλια και αισθήματα έντονης απέχθειας μα και ντροπής. Ορίστε η είδηση από τις εφημερίδες της 7.5.23 και δεν θα τη σχολιάσουμε, ας τη θυμόμαστε μονάχα:

Μπερδεμένο σε σχοινί και νεκρό μέσα σε χωράφι στο Κορωπί εντοπίστηκε στις 16:10, το απόγευμα της Κυριακής, ένα γαϊδουράκι. Δίπλα στο άτυχο ζώο, το οποίο εκτιμάται ότι πνίγηκε όταν μπλέχτηκε στα σχοινιά, υπήρχε ένα ακόμη, το οποίο ήταν δεμένο και εγκαταλειμμένο στην τύχη του.

Ο εντοπισμός του νεκρού γαϊδάρου έγινε από πολίτη, ο οποίος κάλεσε άμεσα την αστυνομία. Ήδη διενεργούνται έρευνες για τον εντοπισμό του ιδιοκτήτη του ζώου, ενώ το δεύτερο γαϊδουράκι θα μεταφερθεί σε εγκαταστάσεις φιλοζωικού συλλόγου.

Είναι προς τιμήν του που ο εισαγγελέας χαρακτήρισε ως κακούργημα την πράξη αυτή του βασανιστικού θανάτου...

Όπως γράφει το petpet.news, τα ιπποειδή είναι τα πιο αδικημένα και βασανισμένα ζώα στη χώρα μας, καθώς για τους περισσότερους είναι «εργαλεία» που τους κάνουν τη δουλειά. Όπως συμβαίνει και με τα κυνηγόσκυλα και τους κυνηγούς. Τα ζώα αυτά υποφέρουν στα χέρια του ανθρώπου και η Πολιτεία δεν κάνει απολύτως τίποτα, παρόλο που υπάρχουν νόμοι, για να τους διασφαλίσει μια αξιοπρεπή ζωή.

Το γαϊδουράκι είναι ένα τέτοιο δείγμα κακομεταχείρισης από τον άνθρωπο... Και όμως: για χρόνια δούλεψε σκληρά και αδιαμαρτύρητα δίπλα στον άνθρωπο, αφοσιωμένο, πιστό, αγαθό, πρόθυμο, υπομονετικό, παιχνιδιάρικο. Ιδιαιτέρως δε κοινωνικό.

Ως γνωστό στους προγόνους του ανθρώπου, ο γάιδαρος είχε ιδιαίτερη θρησκευτική και ιστορική σημασία. Στην αρχαία Αίγυπτο ήταν ένα από τα ιερά ζώα του Σεθ, του Άρχοντα του Χάους. Στην ελληνική μυθολογία ήταν αυτός που μετέφερε τον θεό Διόνυσο στη μάχη εναντίον των γιγάντων, ενώ στις λατρευτικές τελετές χρησιμοποιούνταν αυλοί από κνήμες γαϊδάρου οι οποίες παρήγαν ήχο ωσάν χλιμίντρισμα. Στην Παλαιά Διαθήκη έλεγε προφητείες. Και, βέβαια, στην Καινή Διαθήκη, πασίγνωστο αυτό, την Κυριακή των Βαΐων, ο Ιησούς μπήκε στην Ιερουσαλήμ «επί πώλου όνου». Ο προφήτης Μωάμεθ λέγεται ότι συνομιλούσε με γαϊδούρι ονόματι Γιαφούρ. Παλαιότερα δε, όπως οι Βίκινγκς συχνά θάβονταν με τα άλογά τους, ή με τα πλοία τους, κατά την Εποχή του Χαλκού οι γάιδαροι θάβονταν τιμητικώς με τους κηδεμόνες τους.

Και όμως. Στις μέρες μας, δυστυχώς συχνότατα, δεν υπάρχει έλεος. Πρόσφατη είναι η αποτρόπαιη φωτογραφία νεκρών αλόγων σε γκρεμό της Πάρνηθας. Μάλιστα, επειδή υπήρχαν αρκετοί σκελετοί των υπέροχων αυτών πλασμάτων, η Πανελλαδική Φιλοζωική και Περιβαλλοντική Ομοσπονδία καταγγέλλει ότι τα άλογα πετιούνται ζωντανά αρκετόν καιρό τώρα, ώστε να θανατωθούν κρυφά και ανέξοδα. Ω, θυμάμαι ένα φιλμ –πάνε πολλά χρόνια, νεαρή ήμουν όταν το είδα, με την καρδιά μου να παραμιλά–, το σπουδαίο Σκοτώνουν τα άλογα όταν γεράσουν, του Σίντνεϊ Πόλακ, βασισμένο στο συγκλονιστικό βιβλίο του Οράτιου Μακ Κόι, ο οποίος μεταφέρει στις σελίδες του στιγμιότυπα της παιδικής ηλικίας του, τότε που με σπαραγμό είχε δει να πυροβολούν ένα γερασμένο και ανήμπορο άλογο...

Ας επανέλθω όμως στο βιβλίο της Ηρώς Παπαμόσχου, αυτός ήταν εξαρχής ο σκοπός μου, να αναδείξω δηλαδή ένα βιβλίο ήθους και τρυφερότητας, ανθρωπιάς και συμπόνιας και –επιπλέον– χαράς κα ξαφνιάσματος. Η Ηρώ Παπαμόσχου έχει τεθεί χρόνια τώρα στην υπηρεσία του παιδικού βιβλίου, ενώ παράλληλα είναι δραστηριότατο και αφοσιωμένο μέλος του Ελληνικού Κέντρου για το Γαϊδούρι (ή Γαϊδουροχώρα). Ιδρύτρια του Κέντρου είναι η γνωστή ηθοποιός, κόρη της, Τατιάνα Παπαμόσχου, η οποία με τον φωτογράφο Δημήτρη Στουπάκη έχουν δημιουργήσει έναν παράδεισο για τα γλυκύτατα και αγαπημένα τετράποδα, αλλά και για τα παιδιά επισκέπτες...

Φυτεύει σπόρους προκειμένου να ριζώσει και να αναπτυχθεί ο σεβασμός.

Το γαϊδουράκι ο Ισίδωρος, λοιπόν, παλιά λεγόταν Ισιντόρ. Βλέπετε, γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Γαλλία και ψήλωσε κι ομόρφυνε, ενώ περνούσε μια χαρά με το αφεντικό και μοναδικό σύντροφό του, τον περ Λισιέν, παπά ενός χωριού στα περίχωρα της Λιόν. Ο περ Λισιέν (Λουκιανός) τον αγαπούσε πολύ τον Ισιντόρ, τον περιποιόταν και του μιλούσε σαν σε άνθρωπο. Μα και ο γάιδαρος ανταπέδιδε (έτσι είναι οι αγάπες...)· μάλιστα, ο Ισιντόρ είχε μάθει γαλλικά κι ως να γίνει δύο χρονών καταλάβαινε τα πάντα. «Έχουμε λειτουργία σήμερα, Ισιντόρ», έλεγε ο περ Λισιέν (Λιλί για τους κατοίκους του χωριού) και ο Ισιντόρ αμέσως ετοιμαζόταν: ξεσκονιζόταν, έπλενε στη γούρνα το πρόσωπό του – έλαμπε.

Στην εκκλησία (στο προαύλιο, βέβαια) ήταν φρόνιμος, άκουγε τις ψαλμωδίες με ευχαρίστηση μα αν καμιά φορά ξεχνιόταν και γκάριζε, ο περ Λισιέν γινόταν έξαλλος. Με το πέρασμα των χρόνων, ε, μεγάλωναν, βάραιναν, όμως η φιλία ανθούσε. Έως ότου, μια μέρα, ο περ Λισιέν:

– Βρε Ισιντόρ, γέρασα, και στην Παλαιστίνη, στους Αγίους Τόπους, που έχω κάνει τάμα να επισκεφθώ, δεν έχω καταφέρει να πάω.
– Α, αυτό είναι μεγάλη παράλειψη, περ Λιλί μου, είπε ο Ισιντόρ κι ας μην ήξερε τι είναι η Παλαιστίνη και οι Άγιοι Τόποι.
Ντράπηκε ο αγαθός παπάς που μέχρι και ο γάιδαρος τον παρατήρησε, γι’ αυτό και πήρε ευθύς τη μεγάλη απόφαση:
– Λοιπόν, Ισιντόρ μου, θα πάμε παρέα στην Παλαιστίνη, και μάλιστα με τα πόδια.

Ενθουσιάστηκε ο Ισιντόρ· θάρρεψε πως ο περ Λιλί μιλούσε για καμιά ευχάριστη βολτούλα στην πλατεία. Πού να φανταζόταν τι τον περίμενε... Και να που ένα πρωί πήρε τον σάκο του ο ιερέας, φόρτωσε τα αναγκαία στον γάιδαρό του και ξεκίνησαν για τους Αγίους Τόπους περπατώντας – καθώς ο περ Λισιέν είχε κάνει τάμα να πάει ποδαράτα. Αναχώρησαν, λοιπόν, και βάλθηκαν να διασχίζουν την Ευρώπη με τα πόδια· πέρασαν από την Ελβετία, την Αυστρία, την Ουγγαρία, μα στο δρόμο για τη Σερβία ο Ισιντόρ άρχισε να γκρινιάζει. «Αν και γάιδαρος, έχασε την υπομονή του...» μας λέει η συγγραφέας. «Αλλιώς την ονειρευόταν τη βόλτα...»

– Μα πόσο μακριά πια είναι αυτή η Παλαιστίνη; Δεν έχει άλλη πιο κοντά;
– Σε λίγο που θα φτάσουμε στη Σερβία, θα ξεκουραστούμε. Έχω κάτι φίλους εκεί, που θα μας φιλοξενήσουν.
– Και πόσο μακριά είναι αυτή η Σερβία;
– Ε, να... δυο τρεις μέρες περπάτημα και φτάσαμε...
– Και μετά τη Σερβία, πόσες και ποιες άλλες χώρες έχουμε να διασχίσουμε; ρώτησε ανήσυχος ο Ισιντόρ.
Είχε αρχίσει να υποψιάζεται πως δεν του τα έλεγε όλα ο περ Λισιέν.
– Μα, τι... γεωγραφία θα κάνουμε τώρα; αγανάκτησε ο περ Λισιέν.
– Και γιατί να μην κάνουμε! είπε τσατισμένος ο Ισιντόρ. Μια και κοντεύω να πεθάνω από την κούραση, ας πεθάνω τουλάχιστον... Γεωγραφημένος.

«Δρόμο παίρνουν, δρόμο αφήνουν...» καταπώς λέμε στα παραμύθια. Μα τώρα ας συνεχίσει ο αναγνώστης για να απολαύσει τους έξυπνους, τρυφερούς, χαριέστατους διαλόγους ανάμεσα στον αγαθό ιερωμένο και τον φίλο και αφοσιωμένο σύντροφό του Ισιντόρ, τον ευφυέστατο γάιδαρο που στο τέλος της ιστορίας, έπειτα από διάφορες περιπέτειες, ακούει στο όνομα Ισίδωρος, συνεννοείται στην ελληνική γλώσσα, ζει στη χώρα μας και, πλέον, έχει φίλους στο Ελληνικό Κέντρο για το Γαϊδούρι, τον Μουρμούρη, την Αμαζόνα, την Πέπε, μα και τα παιδιά που επισκέπτονται αυτόν τον ευφραντικό τόπο και μαθαίνουν να σέβονται και να αγαπούν τα σοφά και ταπεινά, καρτερικά αυτά πλάσματα, που απ’ αιώνος υπήρξαν φίλοι του ανθρώπου, κοντά του στους αγώνες, στον μόχθο, στις χαρές· στη βιοπάλη.

ir papamosxou23 Σημ.: Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου η συγγραφέας παραθέτει ορισμένες χρήσιμες πληροφορίες για την παρουσία του γαϊδουριού πλάι στον άνθρωπο αφότου εξημερώθηκε από αυτόν, περίπου το 6000 π.Χ. στην Ινδία, για να μεταφερθεί αργότερα από τους εμπόρους ταξιδευτές στη Μέση Ανατολή, έπειτα στην αρχαία Ελλάδα και με τον καιρό σε όλες τις χώρες...