Ιωάννα Μπαμπέτα: «Φίλες χωρίς αρχή και τέλος»

Ειρήνη και Ναταλία, Ναταλία και Ειρήνη. Φίλες από πολύ παλιά, για την ακρίβεια από τότε που άρχισε ο κόσμος για τις δυο τους. Η Ειρήνη και η Ναταλία είναι μαζί από τη στιγμή που αντίκρισαν για πρώτη φορά το φως, αφού οι μητέρες τους, παιδικές φίλες κι εκείνες, γέννησαν την ίδια μέρα. Μεγάλωσαν η μια δίπλα στην άλλη, σαν αδερφές – σαν δίδυμες αδερφές, καθώς έχουν και γενέθλια μαζί. Είναι πολύ διαφορετικές, αλλά έχουν μάθει ν’ αγαπούν η μια την άλλη γι’ αυτό ακριβώς που είναι. Δεν μπορούν να φανταστούν τη ζωή τους χωριστά. Μέχρι που τρυπώνει ανάμεσά τους το πονηρό διαβολάκι της ζήλιας.

Ο λόγος για το βιβλίο Φίλες χωρίς αρχή και τέλος της Ιωάννας Μπακιρτζή-Μπαμπέτα, που είναι διανθισμένο με τις χαριτωμένες, ασπρόμαυρες εικόνες της Ράνιας Βαρβάκη και καταπιάνεται με το ευαίσθητο θέμα της παιδικής φιλίας. Οι δύο ηρωίδες της, η Ειρήνη –που είναι και η αφηγήτρια– και η Ναταλία αρχικά στάθηκαν τυχερές, καθώς είχαν η μία την άλλη από τα πρώτα δευτερόλεπτα της ζωής τους. Στη συνέχεια μεγάλωσαν μαζί, συζητούσαν τα πάντα μεταξύ τους, δεν είχαν μυστικά η μία από την άλλη. Καθώς όμως πλησίαζαν προς την εφηβεία, κι επομένως η κάθε μία άρχισε να διαμορφώνει τη δική της ξεχωριστή προσωπικότητα, κάπου ξεκίνησε να γίνεται πιο περίπλοκη και η κοινή τους πορεία. Διαφορετικοί χαρακτήρες και ταμπεραμέντα, με ενδιαφέροντα που δεν ταίριαζαν πάντα, ωστόσο η σχέση τους παρέμενε, στη βάση της, ουσιαστική, γιατί τις συνέδεε η βαθιά φιλία τους. Το πρώτο ερωτικό σκίρτημα έρχεται να αναστατώσει για τα καλά τις λεπτές αυτές ισορροπίες με τη μορφή του Νικόλα, ενός συμμαθητή τους ο οποίος δείχνει να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τη Ναταλία όταν εκείνη σπάει το χέρι της. Η Ειρήνη, που είχε κάνει παρέα μαζί του στο παρελθόν κατά τη διάρκεια μιας καλοκαιρινής κατασκήνωσης, αισθάνεται προδομένη – όχι τόσο από εκείνον, όσο από την καλύτερή της φίλη. Και η ίδια όμως έχει για κάτι να «απολογηθεί»: δεν είχε αναφέρει ποτέ στη Ναταλία τίποτα για εκείνο το καλοκαίρι στην κατασκήνωση.

Μέσα από τη συναισθηματική εξέλιξη της Ειρήνης, μαθαίνουμε κι εμείς να τα βρίσκουμε με τον εαυτό μας.

Δεν είναι πάντα εύκολο να εξελίσσονται αρμονικά οι ανθρώπινες σχέσεις, είτε ανάμεσα σε ενήλικες είτε ανάμεσα σε παιδιά. Αντίθετα, είναι απίστευτα εύκολο να δηλητηριαστεί η σκέψη μας από υποψίες, βασισμένες πολλές φορές σε παραπλανητικές ενδείξεις, και να στοχοποιήσουμε ακόμα κι ένα πολύ αγαπημένο μας πρόσωπο. Η αμφιβολία και η καχυποψία βρίσκουν πολύ άνετα και ιδιαίτερα ύπουλα τον δρόμο τους στον ψυχισμό των ανθρώπων και είναι ικανές να καταστρέψουν ανεπανόρθωτα σχέσεις χρόνων. Πόσο μάλλον όταν φορέας τους είναι ένα παιδί, που δεν έχει ακόμα συνειδητοποιήσει τι του συμβαίνει και εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη γνώμη και την αποδοχή των άλλων. Η Ειρήνη, καθ’ όλα σίγουρη για τον εαυτό της, με καλλιτεχνική ιδιοσυγκρασία, βρίσκεται ξαφνικά αντιμέτωπη με τον «κακό» της εαυτό, ο οποίος επιμένει να καλλιεργεί τα ζιζάνια που φέρνουν στην επιφάνεια το άγνωστο για εκείνη μέχρι τότε συναίσθημα της ζήλιας. Εκεί που η Ναταλία ήταν «όμορφη, ευγενική, αξιαγάπητη, η καλύτερη φίλη», από τη μια στιγμή στην άλλη έγινε «εγωίστρια, βαρετή, πολυλογού, η χειρότερη φίλη». Η Ειρήνη ρίχνει όλο το βάρος της ευθύνης στη φίλη της, γιατί αρνείται να παραδεχτεί ότι η πηγή όλων είναι η δική της ανασφάλεια.

Η συγγραφέας είναι δοκιμασμένη σε διάφορα είδη λογοτεχνίας για παιδιά, ωστόσο βιβλία σαν κι αυτό, που εστιάζουν στον εσωτερικό κόσμο των παιδιών, είναι το δυνατό της σημείο. Αγκαλιάζει το θέμα της με γλαφυρότητα και ευαισθησία, και αναπτύσσει την αφήγησή της με φρεσκάδα και αυθορμητισμό, μπαίνοντας στη θέση της μικρής ηρωίδας της απλά και ανάλαφρα, σκιαγραφώντας την ψυχοσύνθεσή της με αγάπη και τρυφερότητα, χωρίς την bambe παραμικρή επιτήδευση. Ένα πολύ γλυκό, όμορφο βιβλίο που με την αμεσότητα και την ειλικρίνειά του σίγουρα έχει να προσφέρει πολλά στα παιδιά των ηλικιών όπου απευθύνεται, αλλά –γιατί όχι;– και σε μεγαλύτερους αναγνώστες. Όλους μάς κατατρύχουν κατά καιρούς αρνητικά συναισθήματα, τα οποία πολλές φορές μάς κάνουν να φερόμαστε παιδιάστικα και ανώριμα. Η ιστορία της Ειρήνης και η αναπόφευκτη πνευματική της ωρίμανση, η οποία φυσικά δεν έρχεται ανώδυνα, δείχνει τον δρόμο προς την αυτογνωσία και έναν τρόπο για να ξεπερνάει κανείς την ανασφάλεια και τη ζήλια, που πολλές φορές ξεκινάνε από εμάς τους ίδιους και δεν μας αφήνουν ούτε να δούμε καθαρά αλλά ούτε και να ευχαριστηθούμε τίποτα. Μέσα από τη συναισθηματική εξέλιξη της Ειρήνης, μαθαίνουμε κι εμείς να τα βρίσκουμε με τον εαυτό μας. Είναι η καλύτερη ψυχοθεραπεία, γιατί μιλάει κατευθείαν στην καρδιά.