«Το παλάτι του Ήλιου» και «Η βαλίτσα της Νίνας»

Δύο ωραία εικονογραφημένα βιβλία μεγάλου σχήματος με σκληρό εξώφυλλο, που κυκλοφόρησαν τον τελευταίο καιρό, μας κίνησαν το ενδιαφέρον. Το πρώτο είναι Το παλάτι του Ήλιου της Μαρίας Παπανικολάου, από τις Εκδόσεις Καλέντη, το δεύτερο Η βαλίτσα της Νίνας της Λίνας Μουσιώνη, από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο. Και στα δύο την εικονογράφηση υπογράφει η Σάντρα Ελευθερίου.

Το παλάτι του Ήλιου είναι ένα παραμύθι με όλα τα κύρια γνωρίσματα του είδους: αφήγηση δομημένη με αρχή, μέση και τέλος, γλώσσα γλαφυρή, ήρωες αρχετυπικούς, μηνύματα διαχρονικά. Διόλου παράξενο, βέβαια, να ζωντανεύει μπροστά στα μάτια μας ένας παραμυθένιος κόσμος με παλάτια, με βασιλιάδες και βασιλοπούλες, με βασιλικούς συμβούλους και δύσκολες δοκιμασίες, δεδομένου ότι η συγγραφέας, Μαρία Παπανικολάου, έχει πολυετή θητεία στην τέχνη της προφορικής αφήγησης και έχει αφηγηθεί παραμύθια σε φεστιβάλ, σε σχολεία, σε μουσεία, σε χώρους τέχνης, σε πόλεις και χωριά – με άλλα λόγια, όπου μπορεί να μαζευτεί ένα μικρό ή μεγαλύτερο κοινό και να νιώσει κανείς ότι γίνεται μέλος μιας κοινότητας.

Η έννοια της κοινότητας απασχολεί τη Μαρία Παπανικολάου ιδιαίτερα στο βιβλίο αυτό, που είναι το δεύτερό της. Σύμφωνα με την υπόθεση, σε μια χώρα πλημμυρισμένη στο φως του ήλιου, κυβερνάει δίκαια ο βασιλιάς Σολ. Το όνομα διόλου τυχαίο, ασφαλώς· Σολ είναι ο προσωποποιημένος θεός Ήλιος της ρωμαϊκής μυθολογίας και, πιο βόρεια, η θεά του Ήλιου στη σκανδιναβική μυθολογία. Ο Σολ του παραμυθιού μας, όμως, γερνάει και νιώθει ότι πρέπει να προετοιμάσει τη διάδοχη κατάσταση. Θα πάρει τα σκήπτρα του βασιλείου η κόρη του, η Σολέτα; Ως σοφός που είναι, 1 papan καταλαβαίνει ότι δεν αρκεί η συγγενική τους σχέση για να της εξασφαλίσει την εξουσία. Θα πρέπει η κόρη του να το αξίζει και θα πρέπει η αξία της να δοκιμαστεί. Γι’ αυτό και ο Σολ ορίζει μια δοκιμασία, που όμως είναι δύσκολη πολύ. Απαιτεί γερό μυαλό, ευστροφία και φαντασία. Αλλά όχι μόνο. Απαιτεί και την έννοια του «μαζί» εφαρμοσμένη στην πράξη. Όλοι μαζί μπορούμε να βρούμε την καλύτερη δυνατή λύση σε ένα πρόβλημα, όλοι μαζί μπορούμε να προχωρήσουμε στην καλύτερη δυνατή εφαρμογή. Και σαφώς το παραμύθι αυτό αποτελεί έναν έξυπνο τρόπο να εμπεδώσουν την έννοια του «μαζί» οι μικροί μας αναγνώστες.

2 selef Οι εικόνες της Σάντρας Ελευθερίου κυμαίνονται στο ύφος της αφήγησης: φωτεινές και σαγηνευτικές, με πρόσωπα εκφραστικά και χρώματα πλούσια κι αρμονικά. Η δουλειά της είναι γνωστή και υψηλού επιπέδου, γεγονός που της έχει εξασφαλίσει πολλές τιμητικές διακρίσεις, μεταξύ των οποίων τρεις φορές το Κρατικό Βραβείο Εικονογράφησης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου. Στα δύο αυτά βιβλία, επηρεασμένη από το διαφορετικό ύφος των Παπανικολάου και Μουσιώνη, προσεγγίζει με διαφορετικό τρόπο το κάθε κείμενο αποφεύγοντας την επανάληψη ή την τυποποίηση. Οι εικόνες στο βιβλίο Η βαλίτσα της Νίνας, αν κι επίσης παραμυθένιες, έχουν περισσότερη τσαχπινιά και σπίρτο, είναι χαρούμενες και σε ορισμένα σημεία τελείως φευγάτες, όσο και το περιεχόμενο της βαλίτσας που πρωταγωνιστεί στην ιστορία.

Ας εξηγηθούμε, όμως. Η βαλίτσα, αν και κυριαρχεί σχεδόν σε κάθε σαλόνι του βιβλίου, δεν πρωταγωνιστεί κυριολεκτικά σε αυτό. Δε διαβάζουμε την ιστορία της. Ούτε τις περιπέτειές της. Αλλά τις περιπέτειες των ενοίκων μιας πολυκατοικίας, που βρίσκεται στην οδό Ρωμαίου και Ιουλιέτας 33. Ο Μίμης ο ταχυδρόμος, που είναι και ποιητής και μουσικός και ποδηλάτης φοβερός, φτάνει καταϊδρωμένος στην πολυκατοικία αυτή, κουβαλώντας μια παράξενη βαλίτσα από δέρμα καφετί, ούτε μεγάλη αλλά ούτε και μικρή. Ο Μίμης χτυπά όλα τα κουδούνια στη σειρά. Οι ένοικοι της πολυκατοικίας κατεβαίνουν αναστατωμένοι και όλοι αρχικά διεκδικούν τη βαλίτσα. Ανοίγοντάς την, όμως, αποσύρουν αμέσως το ενδιαφέρον τους και δηλώνουν ότι δεν είναι δική τους. Μα γιατί; Τι κρύβει η μυστηριώδης αυτή βαλίτσα; Γιατί είναι τόσο βαριά; Και σε ποιον ανήκει τελικά;

3 lmous Την απάντηση θα τη δώσει η Νίνα και, φυσικά, δε θα την αποκαλύψουμε εδώ. Εμείς θα δώσουμε απλώς ένα στοιχείο για τη βαλίτσα αυτή: «όταν αδειάζει, βαραίνει πολύ· κι όταν γεμίζει, πετά σαν πουλί»! Έξυπνο βιβλίο, που θα δώσει αφορμή για εξίσου έξυπνες συζητήσεις με τους μικρούς μας αναγνώστες, από μια αξιόλογη συγγραφέα της παιδικής λογοτεχνίας.