Ράνια Μπουμπουρή: «Η μελω-δική μου Ορθογραφία»
Στο καλογραμμένο και μεθοδικά δομημένο βιβλίο, χαριτωμένο γνωστικό εγχειρίδιο, εφαρμοσμένης μαθησιακής τεχνολογίας εργαλείο ταιριάζει απόλυτα το πλατωνικό: «παίζοντας, τρέφε τους παίδας», όπως και το «μουσικήν ποίει και εργάζου». Ο τίτλος του βιβλίου σε πρώτη επαφή ξαφνιάζει, αλλά η χαρούμενη ζωγραφιά με τα παιδιά που παίζουν με τις νότες και τα φωνήεντα προδιαθέτει ευχάριστα και δημιουργεί αυτομάτως προσλαμβάνουσες παραστάσεις.
Αφορμή για να προκύψει το παιχνίδι της ορθογραφίας με πρωταγωνιστές τις νότες και τους συνδυασμούς των φωνηέντων στάθηκε το πρόβλημα της Αρετής, που «δεν θυμάται πώς γράφονται οι λέξεις – και είναι τόσο πολλές! Όπως και τα γράμματα (τα φωνήεντα) που μοιάζουν στον ήχο, αλλά γράφονται διαφορετικά...» Και πολύ καλά κάνει η συγγραφέας του βιβλίου και θέτει ως αίτιο συγγραφής του έναν σοβαρό και βάσιμο προβληματισμό. Γιατί, ενώ ακούγονται ίδια σχεδόν όλα τα φωνήεντα και οι συνδυασμοί τους γράφονται διαφορετικά, όπως και κάποιες λέξεις ενώ ακούγονται το ίδιο, γράφονται διαφορετικά και σημαίνουν διαφορετικά πράγματα.
Ωραία ξεκινάει και πολύ καλά διαχειρίζεται το πρόβλημα και τη λύση του, τις λύσεις του, καλύτερα, γιατί οι απαντήσεις είναι πολλές και διαφορετικές κάθε φορά. Ο στίχος, έπειτα, και η μουσική που χρησιμοποίησε ως μέσο και εργαλείο στη συγκεκριμένη εργασία, όπως και η εικόνα, τη βοήθησαν να πραγματοποιήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδοτική επιτυχία. Και θα εξηγηθώ αμέσως ξεκινώντας από την εικόνα:
Η εικονογράφηση του βιβλίου από απόψεως μορφών, σχημάτων, χρωμάτων και γραμμών· καθαρότητας, ευκρίνειας, όσο και κινητικότητας και ζωντάνιας κάθε παιδικής φιγούρας όταν το εικονιζόμενο πρόσωπο βρίσκεται αντιμέτωπο με το πρόβλημα που πρέπει να λύσει κάθε φορά.
Ακολουθεί η μελωδία, η συνάντηση και συνύπαρξη δύο καλών τεχνών και η αρωγή τους στη λύση του προβλήματος βρίσκει πρόσφορο έδαφος δράσης τον στίχο, την ποίηση. Εδώ η Ράνια Μπουμπουρή, παρά τις δυσκολίες που παρουσιάζει μια τέτοια απόπειρα, έχει καταφέρει ό,τι καλύτερο μπορούσε: σε γενικές γραμμές, έκανε ποιηματάκια με παιχνιδιάρικο και καλά δομημένο στίχο, δεδομένου ότι δεν είναι εύκολο να εντάξεις ένα γραμματικό φαινόμενο και γραμματικούς κανόνες σε σωστό στίχο. Η στιχουργική προσπάθειά της είναι η πιο επιτυχημένη που έχω συναντήσει σε κείμενα που οι συγγραφείς προτιμούν τον στίχο σαν την πιο εύκολη λύση προκειμένου να δώσουν την καλύτερη ερμηνεία κάποιου μαθησιακού προβλήματος.
Είναι απαραίτητο, πιστεύω, πέρα από τη θεωρία και τα πολλά λόγια, είναι καλό, χρήσιμο και απαραίτητο να παρουσιάζεται ικανό δείγμα γραφής από το έργο του συγγραφέα, περισσότερο όταν πρόκειται για στίχο. Παραθέτω, ενδεικτικά, μερικά αποσπάσματα από το στιχουργικό μέρος του βιβλίου, που αποτελεί και τη βάση του έργου συνολικά για να φανεί πώς η συγγραφέας πλέκει τον στίχο της με το φαινόμενο π.χ. του «παράτονου τονισμού» που, όταν ο τόνος στην ίδια λέξη αλλάζει θέση, τότε αλλάζει το ποιόν και η σημασία της λέξης, όπως στο παράδειγμα:
Ένας τόνος ατακτούλης
όλο θέση πάει κι αλλάζει
κι όλους μάς αναστατώνει
μας γελά και μας πειράζει.
Πήγε στη θεά Αθηνά
και την έκανε Αθήνα
κι ύστερα, δες, τον Μηνά
τον μετέτρεψε σε μήνα
Τα ωραία μας χαλιά
μας τα έκαν’ όλα χάλια
κι από την πορτοκαλιά
άφησε δυο πορτοκάλια…
Παρακάτω μας αποκαλύπτει με τον δικό της όμορφο, διασκεδαστικό, απλό, κατανοητό στίχο πώς ο Μάνος έγινε μανό, ο Πάνος έγινε πανό, και άλλα παρόμοια περιστατικά που δημιουργούν αυτομάτως ευχάριστη διάθεση που βοηθάει, όχι μόνο στην κατανόηση της διαφοράς που δημιουργεί η μετατόπιση του τόνου σε άλλη συλλαβή, αλλά και στην εμπέδωση της γνώσης: Έτσι και το κάρο γίνεται καρό, το μέτρο γίνεται μετρό.
Ο στίχος, έπειτα, και η μουσική που χρησιμοποίησε ως μέσο και εργαλείο στη συγκεκριμένη εργασία, όπως και η εικόνα, τη βοήθησαν να πραγματοποιήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδοτική επιτυχία.
Δεν πετυχαίνει μόνο στα εύκολα να δείξει εντυπωσιακά και πειστικά με τον στίχο της η δημιουργός, αλλά και σε δυσκολότερα γραμματικά φαινόμενα αντιμετωπίζει με στιχουργική επάρκεια γραμματικούς κανόνες, όπως π.χ. τα ρήματα που τελειώνουν σε -ώνω, γράφονται με ωμέγα στην παραλήγουσα:
Το ωμέγα το μικρό
έχει τεμπελιά μεγάλη.
Οι δουλειές δεν του αρέσουν
νιώθει πως το πιάνει ζάλη.
Ρούχα πλένει, μα μετά
πώς βαριέται να τ’ απλώσει!
Κι ύστερα, άλλος μπελάς:
Ουφ, πώς θα τα σιδερώσει…
Στο άλλο ποίημα, «Η Φωφώ η Σφήκα», πλέκει θαυμάσια τον στίχο με τον κανόνα της γραμματικής επισημαίνοντας και τη διαφορά του: το μέλι και δεν με μέλει. Γενικά η στιχουργική δένει ικανοποιητικά με τον κανόνα της γραμματικής και όσον αφορά τα ρήματα που τελειώνουν σε -ίζω, αλλά και τις εξαιρέσεις: -ύζω, -είζω, -ήζω και -οίζω:
Μια καφέ αρκούδα το μωρό της ταχταρίζει
το χαϊδεύει και του σιγοψιθυριζει…
Όμως, κι ενώ:
κι η πλάση από ζωή και κέφι σφύζει
[…]
Ο φίλος μας ο τζίτζικας συνέχεια τερετίζει
τις μελωδίες του χαρίζει, δε δανείζει
[…]
Σ’ αυτή την ομορφιά γεννήθηκες, μωρό μου,
άστρο μου λαμπρό, μονάκριβό μου.
Κι αυτή την ομορφιά επάνω σου αθροίζεις,
με καλοσύνη αφού τον κόσμο κατακλύζεις.
Δειγματοληπτικά, μετέφερα εδώ αποσπάσματα από τα προσεγμένα ποιηματάκια, με τα οποία, πέρα από τον κανόνα για εμπέδωση της ορθογραφίας, περνούν και κάποια μηνύματα στα παιδιά και με τη βοήθεια του ρυθμού, της μελωδίας και της εικόνας, κάνουν την άσκηση ευχάριστη ίσαμε απολαυστική.
Ακολουθεί το πρακτικό μέρος με κείμενα πειραματισμού μελετημένα και μεθοδικά δομημένα για κάθε ομάδα κανόνων και καλείται το παιδί να εφαρμόσει ό,τι αποκόμισε από τη μελέτη των φαινομένων αλλού συμπληρώνοντας τα κενά και αλλού παίζοντας με τις λέξεις που περιέχουν το ζητούμενο.
Ως επιβράβευση, τα παιδιά παίζουν με την ορθογραφία. Εδώ το παιγνίδι είναι απαραίτητο και επιβεβλημένο, για την εμπέδωση της γνώσης που αποκτήθηκε. Έτσι, τηρουμένων πάντα των αναλογιών, Η μελω-δική μου Ορθογραφία της Ράνιας Μπουμπουρή με το καλογραμμένο, στέρεο κείμενο, τον επιτυχημένο στίχο, την πολύ ωραία, απαλή, εύγλωττη εικονογράφηση και την ευχάριστη μελωδία, προσφέρεται ως εγχειρίδιο και μαθησιακό εργαλείο, ως ένα καλό μέσο κατάκτησης της ορθής γραφής της όχι τόσο εύκολης ελληνικής γραπτής γλώσσας.
Η μελω-δική μου Ορθογραφία (με CD)
Ράνια Μπουμπουρή
εικονογράφηση: Χρήστος Κούρτογλου
μουσική: Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος
Εκδόσεις Πατάκη
72 σελ.
ISBN 978-960-16-7629-6
Τιμή €10,90
