fbpx
Pierre Bourdieu: «Αντεπίθεση πυρών»

Pierre Bourdieu: «Αντεπίθεση πυρών»

Το πολύ σπουδαίο αυτό βιβλίο αποτελεί μια επανέκδοση σε έναν ενιαίο τόμο των δύο εξαντλημένων προηγούμενων βιβλίων του Pierre Bourdieu με τον ίδιο τίτλο, που κυκλοφόρησαν από τις Εκδόσεις Πατάκη το 1998 και το 2001 αντιστοίχως (Μετάφραση: Καίτη Διαμαντάκου, Επιστημονική επιμέλεια – Πρόλογος: Νίκος Παναγιωτόπουλος).

Ο Bourdieu, που απεβίωσε το 2002, ήταν Γάλλος φιλόσοφος, κοινωνιολόγος και κοινωνικός επιστήμονας με παγκόσμια αναγνώριση, δημιούργησε ένα τεράστιο σε όγκο και σημασία επιστημονικό έργο, το οποίο μεταφράστηκε σε πολλές χώρες, όπως και στην Ελλάδα. Έχει δεχτεί αρκετές επιρροές από μεγάλους κοινωνιολόγους φιλοσόφους, όπως από τον Μαξ Βέμπερ, τον Καρλ Μαρξ, τον Εμίλ Ντιρκέμ κ.ά., και προπαντός από τον Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, αλλά και διαφοροποιείται σημαντικά απ’ αυτούς. Αν και οι ακροαριστερές του απόψεις τον οδήγησαν να συγκρουστεί με πολλούς στοχαστές στη Γαλλία, όμως το έργο του είχε αντίστοιχα πολλές επιρροές σε πολλούς άλλους και για πάνω από μισό αιώνα μέχρι σήμερα βρίσκεται στο κέντρο των ιδεολογικών συζητήσεων στην Ευρώπη. Ο Bourdieu ήταν ο τύπος του μαχητικού διανοούμενου που στρατεύτηκε στις πιο σημαντικές υποθέσεις και ιδεολογικές διαμάχες του καιρού μας. Κεντρική ιδεολογική του κατεύθυνση ήταν η αντίσταση στον ευρωπαϊκό νεοφιλελευθερισμό και η παράλληλη προώθηση του κοινωνικού χαρακτήρα της Ευρώπης.

Τα κείμενα που περιέχονται στην Αντεπίθεση πυρών 1 και 2 συμπυκνώνουν βασικά δύο απόψεις που μπορεί να φανούν πολύ χρήσιμες στην περίοδο της κρίσης που διανύουμε. Σύμφωνα με την πρώτη, δεν εννοείται χρηστή δημοκρατική κυβέρνηση χωρίς να λαμβάνει υπόψη της την αρωγή της κοινωνικής επιστήμης και ειδικότερα της κοινωνιολογίας, που μπορεί να συμβάλει σε μια αποτελεσματική πολιτική δράση ικανή να διασφαλίσει την ευημερία των πολιτών. Σύμφωνα με την άλλη άποψη, ο κοινωνικός επιστήμονας δεν επιτρέπεται, όπως και για κάθε επιστήμονα, να είναι ηθικά ουδέτερος. Η ουδετερότητα προσφέρει στην ουσία καλές υπηρεσίες στις νεοφιλελεύθερες πρακτικές, που δεν προστατεύουν το συλλογικό συμφέρον.

Ειδικότερα, στο πρώτο βιβλίο ο συγγραφέας επιχειρεί να καταδείξει πως η κυριαρχία της φιλελεύθερης σκέψης με πρόσχημα τον «οικονομικό οικουμενισμό» και τον «οικονομίστικο καπιταλισμό» κατάφερε να επιβάλει πάνω στην πράξη ως βάση της οικονομικής ευρωστίας την ελαχιστοποίηση του Κράτους, την εμπορευματοποίηση των δημόσιων αγαθών, αν και μ’ αυτή την πρακτική γενικεύεται η κοινωνική ανασφάλεια και επικρατεί μια μοιρολατρία. Αυτό σημαίνει ότι ο νεοφιλελευθερισμός απομακρύνει τον πολίτη από τα πολιτικά τεκταινόμενα, πράγμα που στην ουσία αποκαλύπτει πως στόχος του είναι μια βολική γι’ αυτόν «πολιτική απολιτικοποίησης», η οποία προστατεύει τις οικονομικές δυνάμεις από οποιονδήποτε έλεγχο. Έτσι, εύκολα αυτές οι δυνάμεις υποτάσσουν κυβερνήσεις και πολίτες και επιβάλλουν την αντίληψη ότι ο οικονομικός φιλελευθερισμός είναι ο αναγκαίος και ικανός όρος για την ανάπτυξη και την πολιτική ελευθερία. Κι ακόμη, ότι ο κρατικός παρεμβατισμός ταυτίζεται με τον ολοκληρωτισμό κι ο σοσιαλισμός (κοινωνισμός) με τον σοβιετισμό.

Ο τρόπος αντίστασης στους συντηρητικούς μηχανισμούς της νεοφιλελεύθερης πολιτικής αποτελεί και το θέμα του δεύτερου βιβλίου. Σ’ αυτό το βιβλίο, πράγματι, ο Γάλλος κοινωνιολόγος προτείνει μια σειρά από δράσεις που θα μπορούσαν να βοηθήσουν την πραγμάτωση μιας αληθινά κοινωνικής Ευρώπης. Προτείνει κυρίως τη συνεργασία σε διεθνές επίπεδο συνδικαλιστικών φορέων, κοινωνικών κινημάτων, κύκλων διανοουμένων, καλλιτεχνών, φιλοσόφων κ.ά., που θα τη συντονίζει το «Ευρωπαϊκό Δίκτυο» του ομίλου «Λόγοι δράσης», που δημιουργήθηκε από τον ίδιο. Ανακοίνωσε μάλιστα μια πρώτη δέσμη προτάσεων, που δημοσιεύτηκαν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες την 1η Μαΐου 2000, προκειμένου να συνταχθεί ο καταστατικός χάρτης του ευρωπαϊκού κοινωνικού κινήματος. Κεντρική κατεύθυνση των προτάσεων αυτών είναι η αντίσταση στη νεοφιλελεύθερη πολιτική, ο αγώνας ενάντια στις ανισότητες και η ενίσχυση του Κράτους Πρόνοιας.

Αυτό σημαίνει ότι ο νεοφιλελευθερισμός απομακρύνει τον πολίτη από τα πολιτικά τεκταινόμενα, πράγμα που στην ουσία αποκαλύπτει πως στόχος του είναι μια βολική γι’ αυτόν «πολιτική απολιτικοποίησης», η οποία προστατεύει τις οικονομικές δυνάμεις από οποιονδήποτε έλεγχο.

Ασκώντας κριτική ο ίδιος ο συγγραφέας στις αναλύσεις που επιχειρεί παραδέχεται ότι, αν και δεν αρκεί από μόνη της η αποκάλυψη των μηχανισμών για την αναχαίτιση της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, όμως δεν είναι δυνατόν σε καμιά περίπτωση το μήνυμα αυτό της «έλλογης ουτοπίας», όπως το ονομάζει, να αγνοηθεί, γιατί η γνώση του είναι τελείως απαραίτητη, όπως, πριν ο άνθρωπος καταφέρει να πετάξει στον αέρα, του ήταν τελείως απαραίτητη η γνώση του νόμου της βαρύτητας.

Στην προσπάθεια αποθεμελίωσης της νεοφιλελεύθερης πολιτικής πιστεύει ότι μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά οι πραγματικοί διανοούμενοι, αξιοποιώντας ο καθένας τους το επιμέρους κεφάλαιό του. Μπορούν να συσπειρώσουν όσους αγωνίζονται να δημιουργηθεί μια διαφορετική κοινωνία, η οποία θα σέβεται περισσότερο τον άνθρωπο και θα είναι αρωγός στην επίλυση των προβλημάτων του, να αντιταχτούν στα διάφορα πολιτικονομικά ψεύδη (όπως έγινε στην περίφημη «υπόθεση Dreyfus»), να αμφισβητήσουν τον δημόσιο λόγο των πολιτικών, να προστατέψουν το κοινωνικό συμφέρον, να στηρίξουν τους αγώνες των εργαζομένων, των ανέργων, των μεταναστών κ.ά. Ενεργώντας μ’ αυτόν τον τρόπο θα δημιουργήσουν την έννοια του «αυτόνομου συλλογικού διανοούμενου» και θα συμβάλουν στην ανάπτυξη μιας «Realpolitik του Λόγου».

Αντεπίθεση πυρώνΤο βιβλίο περιέχει είκοσι τέσσερα κείμενα, στα οποία ο συγγραφέας αναλύει πολιτικές καταστάσεις, αποκαλύπτει όλες τις αρνητικές για το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου μεθοδεύσεις του νεοφιλελευθερισμού, επισημαίνει τα ποικίλα προβλήματα της παγκοσμιοποίησης, μιλάει για έναν νέο διεθνισμό, την ανεργία στην Ευρώπη, το ευρώ, τον ρόλο της τηλεόρασης, τον αρνητικό διανοούμενο κ.ά. Τελικά, μ’ όλα αυτά τα κείμενά του εξαπολύει μιαν «Αντεπίθεση πυρών» ενάντια στη νεοφιλελεύθερη πολιτική, για να ενισχύσει το ευρωπαϊκό κοινωνικό κίνημα, το οποίο και μόνο, κατά την άποψη του μεγάλου στοχαστή, μπορεί να προστατεύσει τα συμφέροντα των εργαζομένων και να συμβάλει ουσιαστικά στη δημιουργία μιας «Ευρώπης πραγματικά ευρωπαϊκής και αλληλέγγυας», κάτι που θα ευνοούσε βεβαίως κατεξοχήν την Ελλάδα, η οποία έχει περισσότερο από τις άλλες χώρες πληγεί από την ευρωπαϊκή κρίση.

Την Αντεπίθεση πυρών πρέπει, νομίζω, να τη διαβάσουν όλοι εκείνοι που ενδιαφέρονται συνειδητά για το μέλλον της Ευρώπης, που περικλείει βεβαίως και το επιμέρους δικό μας κοινωνικό συμφέρον. Τα κείμενα είναι βαθυστόχαστα, χωρίς όμως να δημιουργούν στην ανάγνωσή τους ιδιαίτερο πρόβλημα κατανόησης. Ήδη στον πρόλογό του (σελ. 9-44) ο καθηγητής Νίκος Παναγιωτόπουλος συνθέτει τις επιμέρους απόψεις του Bourdieu και διευκολύνει πολύ την κατανόησή τους.

 

Αντεπίθεση πυρών
Για ένα ευρωπαϊκό κοινωνικό κίνημα
Pierre Bourdieu
επιμέλεια: Νίκος Παναγιωτόπουλος
μετάφραση: Καίτη Διαμαντάκου, Λιλή Στυλιανούδη, Μαρία Θανοπούλου, Μαρία Βιδάλη
Εκδόσεις Πατάκη
298 σελ.
ISBN 978-960-16-7354-7
Τιμή €15,40
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ben Ansell: «Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει»

Ο Μπεν Άνσελ στο βιβλίο του Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει: Πέντε παγίδες και πώς να τις αποφύγουμε, το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση του Γιώργου Μαραγκού, καταπιάνεται...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ελένη Κ. Σπηλιώτη: «Εθνικός Διχασμός: Φιλοβασιλικοί εξόριστοι στη Σκόπελο»

Μ’ ένα σαπιοκάραβο, μέσα σε κατακλυσμιαία βροχή και με φόβο πιθανού τορπιλισμού, φτάνει στις 31 Ιανουαρίου 1918 στη Σκόπελο μια ομάδα επιφανών πολιτικών και άλλων προσώπων που με απόφαση του...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
«Για τη διαχείριση του πένθους και της απώλειας» και «Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;»

Αν υπάρχει ένας μελετητής ικανός να μας εισάγει τόσο στον πλούτο της γλώσσας όσο και των ιδεών του Μεγάλου Ιεράρχη Βασιλείου αλλά και του Πλουτάρχου είναι ο Ιωάννης Πλεξίδας. Με από πολλών ετών...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.