Ελευθέριος Ζώης: «Η έφοδος των καπιταλιστών στο διάστημα»
Τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία μας «βομβαρδίζουν» με ειδήσεις για τα επιτεύγματα της αστροφυσικής και μας ενημερώνουν για την ανθρώπινη εποποιία προς την κατάκτηση του διαστήματος.
Πιο πρόσφατο παράδειγμα, στα τέλη του φετινού Οκτώβρη, η ταυτόχρονη ανακοίνωση επιστημόνων από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη ότι για πρώτη φορά ανίχνευσαν στη Γη βαρυτικά κύματα από το διάστημα, τα οποία προέρχονται από τη συγχώνευση δύο άστρων νετρονίων (πάλσαρ) και όχι μαύρων τρυπών, εντοπίζοντας και παρατηρώντας με τηλεσκόπια, επίσης για πρώτη φορά, την ισχυρή ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που συνόδευε το κοσμικό αυτό φαινόμενο.
Ο συγγραφέας, ο οποίος απηχεί απόψεις που κινούνται στον ελευθεριακό- αντιεξουσιαστικό χώρο, θεωρεί ότι η αποίκηση του διαστήματος είναι η μόνη εναλλακτική λύση που διαθέτει το καπιταλιστικό σύστημα στην προσπάθειά του για συνεχή επέκταση – η άλλη είναι ένας ολοκληρωτικός πόλεμος πάνω στη Γη, που κινδυνεύει όμως να αφανίσει μια για πάντα το ανθρώπινο γένος.
Νέα αποικιοκρατία
Αυτή είναι η μία πλευρά της αστροφυσικής, η επιστημονική και γοητευτική. Υπάρχει όμως και μια άλλη, αρκετά πιο «σκοτεινή»: η οργάνωση και εκτέλεση διαστημικών αποστολών με στόχο τη μελλοντική αποίκηση του διαστήματος. Αυτή την πτυχή της ανθρώπινης προσπάθειας, η οποία εξελίσσεται με ολοένα κι αυξανόμενη ένταση εδώ και δεκαετίες, εξετάζει ο Ελευθέριος Ζώης στο πρωτότυπο σύγγραμμά του. Δεν πρόκειται για ένα αυστηρά επιστημονικό έργο αλλά ένα πολιτικό κείμενο, το οποίο όμως τεκμηριώνεται με βάση την τρέχουσα ειδησεογραφία και την έρευνα του ιδίου στο παρελθόν και το παρόν των διαστημικών προγραμμάτων.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα, το μέλλον της καπιταλιστικής μεγέθυνσης κι επέκτασης είναι το διάστημα και η αξιοποίησή του. Η εποποιία αυτή, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη από τις αρχές του 20ού αιώνα, έχει κατά τον συγγραφέα εντυπωσιακές και γι’ αυτό… ανατριχιαστικές ομοιότητες με την ιστορία της αποικιοκρατίας των ευρωπαϊκών μεγάλων δυνάμεων σε βάρος της Αφρικής, της Ασίας και της Αμερικής κατά τη διάρκεια του 16ου και 17ου αιώνα.
Στην προσπάθειά τους αυτή, οι σύγχρονες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις έχουν τη βοήθεια των μέσων ενημέρωσης, τα οποία, σύμφωνα με τον Ελ. Ζώη, εκθειάζουν και εξυμνούν αυτό τον διαπλανητικό επεκτατισμό, ανάγοντάς τον σε «επιστημονικό έργο για το καλό της ανθρωπότητας». Ταυτόχρονα, τα ίδια μέσα ενημέρωσης, αναπαράγοντας απόψεις μερίδας του επιστημονικού κόσμου, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το φαινόμενο του υπερπληθυσμού που, υποτίθεται πως, πιέζει την ανθρωπότητα για άμεσες λύσεις εξασφάλισης τροφής, ενέργειας και πόρων.
Ο συγγραφέας, ο οποίος απηχεί απόψεις που κινούνται στον ελευθεριακό- αντιεξουσιαστικό χώρο, θεωρεί ότι η αποίκηση του διαστήματος είναι η μόνη εναλλακτική λύση που διαθέτει το καπιταλιστικό σύστημα στην προσπάθειά του για συνεχή επέκταση – η άλλη είναι ένας ολοκληρωτικός πόλεμος πάνω στη Γη, που κινδυνεύει όμως να αφανίσει μια για πάντα το ανθρώπινο γένος.
Τα πολλά λεφτά
Πώς οδηγήθηκε όμως ο καπιταλισμός στην κατάκτηση του διαστήματος και για ποιο λόγο απεργάζεται σήμερα λύσεις αποίκησης άλλων πλανητών; Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η καπιταλιστική μεγέθυνση σκοντάφτει πάνω στα όρια των φυσικών πόρων, η σπανιότητα των οποίων, μοιραία αλλά με μαθηματική ακρίβεια, οδηγεί τις παραγωγικές μηχανές του καπιταλισμού σε άλλες λύσεις. Η αγορά κεφαλαίων (που οδήγησε στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008), ο κυβερνοχώρος και η ψηφιακή τεχνολογία (που είχαν κι αυτά το δικό τους μίνι κραχ στα τέλη του 20ού αιώνα) και οι πράσινες τεχνολογίες (με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την ανακύκλωση/επαναχρησιμοποίηση αγαθών και την κυκλική οικονομία), είναι οι τρεις επιλογές του καπιταλισμού στη μάχη του για συνεχή επέκταση. Καμία τους όμως δεν προσεγγίζει το… εύρος της κατάκτησης του διαστήματος, γιατί κι αυτές σκοντάφτουν στην περατότητα του γήινου κόσμου. Αλλού είναι τα πολλά λεφτά: εκεί έξω…
Στα πρώτα κεφάλαια ο συγγραφέας παρουσιάζει εν τάχει την ιστορία της κατάκτησης του διαστήματος, τόσο από την καπιταλιστική Αμερική όσο και από τη Σοβιετική Ρωσία. Η συνοπτική εξιστόρησή του κάνει στάσεις στην κούρσα του διαστημικού ανταγωνισμού από τη συμπαθέστατη Λάικα στον μικροσκοπικό Γκαγκάριν και από τον πρωτοπόρο Άρμστρονγκ στην καταστροφή του Τσάλεντζερ τον Ιανουάριο του 1986. Αναλύει τη δημιουργία της πρώτης διαστημικής αποικίας ISS το 1996 και εξηγεί το πώς φτάσαμε στην κοινή ρωσοαμερικανική συνύπαρξη και συνεκμετάλλευση των διαστημικών τεχνολογιών και στη συνέχεια στη ρήξη των υπερδυνάμεων που τραβάει η καθεμιά τον δικό της, πλέον, διαστημικό δρόμο.
Το μεγαλύτερο όμως τμήμα του βιβλίου αφιερώνεται στην ανάλυση του συγγραφέα για το απίστευτα πυκνό πλέγμα σχέσεων ανάμεσα στον κρατικό τομέα και στο ιδιωτικό κεφάλαιο σε σχέση με την εκμετάλλευση του διαστήματος. Στις σελίδες του βιβλίου παρελαύνει ένας δαίδαλος ιδιωτικών επιχειρήσεων με κρατική χρηματοδότηση, κρατικών ιδρυμάτων με ιδιωτικοοικονομική διάρθρωση, μεμονωμένοι επιχειρηματίες των πυραυλικών συστημάτων όπως ο Έλον Μασκ, πανεπιστήμια και κοινοπραξίες εταιρειών που κανένας δεν γνωρίζει με ακρίβεια τη μετοχική τους σύνθεση, η ΝASA και δεκάδες άλλοι φορείς. Όλοι οι παραπάνω δημιουργούν ένα ασύλληπτο σε μέγεθος δίκτυο παραγόντων που ασχολούνται με διαστημικές τεχνολογίες, πυραυλικά συστήματα, υπερ-καύσιμα και δορυφόρους και διαχειρίζονται εξωφρενικά ποσά προερχόμενα κυρίως από δημόσιους κορβανάβες.
Ο Ελ. Ζώης συγκεντρώνει στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου, με τη μορφή παραρτήματος, δεκάδες φωτογραφίες από τη διαστημική ιστορία των τελευταίων δεκαετιών, ενώ υπάρχει κι ένα γλωσσάρι εταιρειών, όρων και τεχνολογιών που βοηθούν τον λιγότερο μυημένο αναγνώστη να παρακολουθήσει το φοβερό «παιχνίδι» (προς το παρόν παιχνίδι, με διάθεση όμως να αναβαθμιστεί σε… σύγκρουση) που εξελίσσεται γύρω από την προοπτική αποίκησης πλανητών και μεταφοράς μέρους της καπιταλιστικής δραστηριότητας στο υπερπέραν.
Η έφοδος των καπιταλιστών στο διάστημα
Η δυστοπία της αποίκησης των πλανητών
Ελευθέριος Ζώης
Σαλιμπάμπιος Βιβλιοθήκη (συνεργασία)
216 σελ.
Τιμή: ελεύθερη συνεισφορά
Το βιβλίο διατίθεται από το Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Άνω-Κάτω Πατησίων, Νάξου 75 & Κρασσά, πλατεία Κολιάτσου.
