Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας: «Το τέρμα και η αρχή» κριτική της Ανθούλας Δανιήλ
Το βιβλίο του Διονύση Κ. Μαγκλιβέρα Το τέρμα και η αρχή είναι καταστάλαγμα προβληματισμών που γεννήθηκαν από την παρατήρηση των κοινωνικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα μας. Ο συγγραφέας ψηλαφεί με «φιλέρευνο ανοιχτό πνεύμα εποπτείας, χωρίς περιχαρακώσεις, τα ρεύματα των ιδεών και γεγονότων που διαμορφώνουν τον σύγχρονο ελληνικό βίο στην πορεία προς το ανανεωμένο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι».
Το βιβλίο απαρτίζεται από δύο μέρη. Το πρώτο, με τον τίτλο «Η Ελλάδα των πολιτών: Καλλιέργεια Δημοκρατίας», περιλαμβάνει επτά ενότητες με είκοσι ένα κείμενα και το δεύτερο, με τίτλο «Στην οδοιπορία της ζωής», δεκαπέντε κείμενα. Στα κείμενά του προσπαθεί να είναι αντικειμενικός και να μην παρασύρεται από «συναισθηματικές αντιλήψεις». Στα «Προλογικά» του, εκτός των ανωτέρω επισημαίνει την κρίση αξιών και ιδεολογιών, την οποία περνάμε ως χώρα και ως άτομα, επισημαίνει την ανάγκη εξέτασης του συλλογικού μας είναι και την ανάγκη διάκρισης επιθυμίας και πραγματικότητας, ανασύνταξης δυνάμεων, με μέσο μάχης τον πολίτη.
Ο τίτλος, Το τέρμα και η αρχή, μοιάζει σαν ευχή για την επίτευξη ενός τέρματος σε ό,τι προηγήθηκε και μιας αρχής για νέα πορεία, με τον τρόπο της Ευρώπης. Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 2013, μεσούσης της κρίσης, και επομένως ο προβληματισμός πάνω στο ποια είναι η θέση του Έλληνα και της χώρας μας μέσα στο πλαίσιο της ενωμένης Ευρώπης είναι πολύ ενδιαφέρων. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου καταγράφονται τα συν και πλην της χώρας μας «γύρω μας και εντός μας».
Η επιστροφή στον άνθρωπο ήταν η ανάγκη. Και η επιστροφή στον άνθρωπο δεν μπορεί να γίνει παρά με την ανάπτυξη ενός κράτους δικαίου, που ο πολίτης θα ενδιαφέρεται γι’ αυτό και αυτό για τον πολίτη, με πρώτη μέριμνα την υγεία, την παιδεία, την επαγγελματική απασχόληση.
Ο συγγραφέας πιάνει το νήμα από την αρχή, ήτοι από το τέλος του πολέμου τον οποίο βίωσε η Ευρώπη, και η Ελλάδα επίσης, φριχτότερα. Έτσι, στο πρώτο κιόλας κείμενο, με τον τίτλο «Επιστροφή στον άνθρωπο», τονίζει την ανάγκη των κρατών της Ευρώπης που έβγαιναν από έναν αιματηρό πόλεμο (η Ελλάδα και από έναν Εμφύλιο) για ανόρθωση. Η επιστροφή στον άνθρωπο ήταν η ανάγκη. Και η επιστροφή στον άνθρωπο δεν μπορεί να γίνει παρά με την ανάπτυξη ενός κράτους δικαίου, που ο πολίτης θα ενδιαφέρεται γι’ αυτό και αυτό για τον πολίτη, με πρώτη μέριμνα την υγεία, την παιδεία, την επαγγελματική απασχόληση. Όμως η Ελλάδα, και πριν από τον πόλεμο, είχε άλυτα προβλήματα. Οι απόπειρες της ανάπτυξης του συνδικαλιστικού κινήματος, οι αγώνες για τη γλώσσα, οι παγκόσμιοι πόλεμοι (στην Ελλάδα είχαμε και τους Βαλκανικούς και τον Μικρασιατικό), η οικονομική κρίση και πολλά άλλα οδήγησαν στον κρατισμό. Σ’ ένα κράτος στο οποίο η συμμετοχή του πολίτη περιορίστηκε στην άσκηση του εκλογικού δικαιώματος, ενώ αυτό έκανε ό,τι ήθελε και με τον τρόπο που αυτό ήθελε, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί το πελατειακό κράτος. Κάποιες αντιδράσεις, που κατά καιρούς εμφανίστηκαν, έπεσαν στο κενό.
Ο άνθρωπος, λοιπόν, που από τους πολέμους και τις καταστροφές απανθρωπίστηκε, έπρεπε να ξαναβρεί το πρόσωπό του. Το κράτος όφειλε να διοργανωθεί, έτσι ώστε να προσφέρει υπηρεσίες στους πολίτες του. Η ανοικοδόμηση δεν έγινε απρόσκοπτα. Και σιγά σιγά η κοινωνία προχώρησε για να φτάσει και η Ελλάδα στην κοινωνία της αφθονίας, με ασύμμετρα, όμως, βήματα. Και ακολούθησε η πολυπολιτισμικότητα που δημιούργησε σύγχυση, η δυσαρμονία στις σχέσεις πολίτη και κράτους, η εξουσία του δημοσίου υπαλλήλου που γιγαντώθηκε και ο υπάλληλος μετεβλήθη σε δικτάτορα, η παρέμβαση του πολιτικού γραφείου για την εξεύρεση εργασίας στον ψηφοφόρο που έγινε ο συνήθης και εύκολος τρόπος, ο ελεύθερος και αδέσμευτος συνδικαλισμός που παρεξέκλινε του στόχου για τον οποίο γεννήθηκε, η έλλειψη αξιοκρατίας που αδίκησε τους άξιους και άφησε το πεδίο ανοιχτό στους ανάξιους, η δαιδαλώδης γραφειοκρατία που έγινε η τροχοπέδη της δημόσιας μηχανής, η αναξιοπιστία, ο λαϊκισμός που απέτρεψε τη σύνδεση του ορθολογισμού με την πραγματικότητα, η αδιαφορία του πολίτη, ο οποίος καθίσταται όλο και πιο αμέτοχος και ο οποίος, ανεπισήμως, καταφεύγει στη φοροδιαφυγή, έρχεται σε σύγκρουση με τη διοίκηση και επιδεικνύει αντικοινωνική διαγωγή, η αντικοινωνική συμπεριφορά εκείνων που έχουν αλλά και εκείνων που δεν έχουν, το κράτος που εμφανίζεται ως εχθρός του πολίτη, που λειτουργεί ερήμην των πολιτών και ο πολίτης που προσπαθεί να το παρακάμψει, όπου μπορεί, όλα αυτά και πολλά άλλα είναι τα θέματα που μελετά ο συγγραφέας στο βιβλίο του.
Εκείνο, βεβαίως, που είναι εμφανές είναι η αγωνία του και ο αγώνας του να δείξει τις αιτίες του κακού, να αποκαταστήσει τη διασαλευμένη ισορροπία πολίτη και κράτους, να δείξει τον δρόμο, να επισημάνει το λάθος για να ανακτηθεί η χαμένη εμπιστοσύνη, να επιτευχθεί η ισότητα, να αναζητηθεί η ευζωία στα ηθικά και όχι μόνο στα υλικά αγαθά.
Το τελευταίο κείμενο του βιβλίου μιλάει για τη φωτογραφία των αποφοιτώντων μαθητών. Ο συγγραφέας σκύβει και κοιτάζει καλά εκείνα τα νέα παιδιά που, πέρα από την εξωτερική τους εικόνα, έξω από το σχολικό κτίριο, με τα μάτια τους δείχνουν τα όνειρά τους. Μου θυμίζει εδώ την ταινία Ο κύκλος των χαμένων ποιητών, όπου ο κ. Κίτιν έβαλε τους δικούς του μαθητές να σκύψουν και να ακούσουν τα όνειρα των παλαιότερων σπουδαστών, μέσα από τη φωτογραφία τους. Ο Μαγκλιβέρας στη δική του φωτογραφία λέει κάτι ανάλογο: «Μια παλιά φωτογραφία μαθητών μένει μέσα στη ζωή, ξαναζωντανεύει έναν κόσμο που πέρασε, ξαναφέρνει κοντά ανθρώπους και περιστατικά, θυμίζει πολλά, προκαλεί αναρίθμητα συναισθήματα...».
Το τέρμα και η αρχή
Δοκίμια μιας εποχής μεταβατικής
Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας
Εκδόσεις Παπαζήση
199 σελ.
Τιμή € 11,72
