fbpx
Συλλογικό έργο: «Πού πηγαίνει η δημοκρατία;»

Συλλογικό έργο: «Πού πηγαίνει η δημοκρατία;»

 

Οι ευρωεκλογές του 2014 άφησαν πίσω τους μια αιμορραγούσα πληγή και η Ευρώπη προσπαθεί να βρει τον βηματισμό της ύστερα από δύο σχεδόν δεκαετίες θεσμικών αλλαγών, μετασχηματισμών και παρεμβάσεων: η άνοδος των πολιτικών δυνάμεων που εχθρεύονται την ανοικτή κοινωνία σε χώρες όπως οι: Ελλάδα, Γερμανία, Αγγλία και Ολλανδία, και τα κόμματα που ζητούν χαμηλότερες ταχύτητες προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, όπως η νέα εκδοχή του λεπενισμού στη Γαλλία, αποτελούν καμπάνα κινδύνου. Την ίδια στιγμή, η δημοκρατία σε μια σειρά χώρες της ηπείρου μας δοκιμάζεται από τις πιέσεις που ασκούν είτε οι αδηφάγες δυνάμεις της αγοράς είτε οι οργανωμένες κοινωνικές ομάδες, οι συντεχνίες, οι πολιτικές νομενκλατούρες.

Μέσα σε ένα τέτοιο σκηνικό, ο συλλογικός τόμος Πού πηγαίνει η Δημοκρατία; των Εκδόσεων Πατάκη, στον οποίο συμμετέχουν σπουδαίοι θεωρητικοί και σχολιαστές των πολιτικών και κοινωνικών φαινομένων, αποκτά ιδιαίτερη αξία και συστήνεται ανεπιφύλακτα. Στο παρόν έργο φωτεινά πνεύματα του ευρωπαϊκού στοχασμού, αλλά και δύο Αμερικανίδες που κλέβουν την παράσταση με την οξυδέρκεια των παρατηρήσεών τους, εξετάζουν τη δημοκρατία και διαπιστώνουν ότι η δημοκρατία νοσεί.

Οι εκτιμήσεις τους ασφαλώς διαφέρουν, όπως επίσης και οι θεραπείες που προτείνουν, όλοι τους όμως συμφωνούν ότι η δημοκρατία στην ήπειρο-κοιτίδα της περνάει μια φάση βίαιου μετασχηματισμού, ότι φθίνει στα μάτια των λαών της, λαών που χάνουν μέρα με την ημέρα κυριαρχικά δικαιώματα υπέρ της «διεθνούς» οικονομίας... Η δημοκρατία, καταλήγουν ορισμένοι από αυτούς, δεν είναι παρά η «δεσποτεία της αγοράς».

ΜΕ ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΠΛΑΤΩΝΑ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

Ο τόμος ξεκινάει με το εισαγωγικό κείμενο του Τζόρτζιο Αγκαμπέν (Giorgio Agamben). Ο ριζοσπάστης Ιταλός φιλόσοφος, με βάση το έργο των Πλάτωνα και Αριστοτέλη, επιχειρεί μια οριοθέτηση των εννοιών «πολίτευμα», «διακυβέρνηση» και «δημοκρατία», τονίζοντας ότι στις μέρες μας «γινόμαστε μάρτυρες μιας συντριπτικής επικυριαρχίας της (δια)κυβέρνησης και της οικονομίας επί της λαϊκής κυριαρχίας, που αποστραγγίστηκε από κάθε νόημα».

Ο Αλέν Μπαντιού (Alain Babiou) –που αυτές τις ημέρες δικαιώνεται με το σοκαριστικό αποτέλεσμα των ευρωεκλογών στην πατρίδα του, τη Γαλλία– με ένα δυνατό κείμενό του καταδικάζει την αντιμεταναστευτική στάση των ευρωπαϊκών δημοκρατιών· ισχυρίζεται ότι οικοδομήσαμε μια δημοκρατία «προορισμένη μόνο για τους δημοκράτες» αφήνοντας έξω τους «προερχόμενους από πεινασμένες ή ανθρωποκτόνες ζώνες». Ο Γάλλος φιλόσοφος συνδέει τη δημοκρατία με τη «νεότητα» και θεωρεί φυσικό η πρώτη να σπανίζει στη γερασμένη Ευρώπη, καταλήγει μάλιστα στο συμπέρασμα ότι μόνο ο κομμουνισμός, το ακριβώς αντίθετο της άρρωστης, γηράσκουσας ευρωπαϊκής πραγματικότητας, μπορεί να υπερβεί με την ορμή του τον φορμαλισμό της δημοκρατίας.

Αναφορές στον κομμουνισμό κάνει και ο Ζαν-Λικ Νανσί (Jean-Luc Nancy), ο οποίος αποκαλεί τη σύγχρονη δημοκρατία μια περίπτωση «σημασιακής κενότητας», καθώς «η δημοκρατία τα λέει, εν ολίγοις όλα –πολιτική, ηθική, δίκαιο, πολιτισμός– και συνάμα δεν λέει τίποτα». Για τον Γάλλο πανεπιστημιακό, η δημοκρατία είναι το αντίθετο της θεοκρατίας, είναι μια δύναμη η οποία επινοεί η ίδια τον εαυτό της, ενώ μας καλεί να την αντιμετωπίσουμε ως κάτι διαρκές, μια «επανάσταση σε εκκρεμότητα». Λιγότερο θεωρητικό απ' ό,τι ίσως θα περιμέναμε και με πολλές αναφορές στην τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα σε διάφορες γωνιές του πλανήτη, όπου οι εξελίξεις είναι καυτές (π.χ. Κίνα, Λατινική Αμερική) είναι το κείμενο του αγαπημένου στο ελληνικό κοινό Σλαβόϊ Ζίζεκ (Slavoj Žižek), ο χειμαρρώδης λόγος του οποίου είναι πάντα ευπρόσδεκτος ανάμεσα στα θεωρητικά κείμενα.

Ο Ντανιέλ Μπενσαΐντ (Daniel Bensaïd), η θρυλική μορφή του γαλλικού Μάη και τροτσκιστής διανοούμενος που έφυγε από τη ζωή το 2010, υπογράφει ένα υπέροχο δοκίμιο στο οποίο αποκαλεί τη σημερινή μορφή που έχει λάβει το πολίτευμα στη χώρα του, και την Ευρώπη κατ' επέκταση, «δημοκρατία χωρίς ιδιότητες για ανθρώπους χωρίς ιδιότητες». Ο Εβραίος φιλόσοφος θέτει σημαντικά ερωτήματα για την έννοια της αντιπροσώπευσης και των εκλογών, εξετάζει το κομματικό φαινόμενο και την πολιτική χειραφέτηση από τη θρησκεία και προειδοποιεί ότι η δημοκρατία, στην προσπάθειά της να επιβιώσει, στρέφεται σε όλο και πιο αυταρχικές λύσεις, από τις οποίες μπορεί να την αποτρέψει μόνο η «επαναστατικοποίησή» της.

«ΔΥΝΑΤΟΙ» ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ

Η Αμερικανίδα καθηγήτρια πολιτικών επιστημών Γουέντι Μπράουν (Wendy Brown) προσφέρει ένα από τα πιο συναρπαστικά κείμενα του τόμου, αποδεικνύοντας ότι η σύγχρονη αμερικανική σκέψη της αριστεράς είναι εξίσου διεισδυτική όπως η αντίστοιχη ευρωπαϊκή. Η καθηγήτρια του Μπέρκλεϊ θεωρεί ότι η αποδημοκρατικοποίηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας συνδέεται με το γεγονός ότι «εδώ και πολύ καιρό η ισχύς των μεγάλων ομίλων διαβρώνει ελπίδες και πρακτικές της λαϊκής εξουσίας». Η ανάλυσή της για τα αίτια της σύγχρονης οικονομικής κρίσης περιλαμβάνει κριτική σε μια σειρά εκφάνσεις της δημοκρατίας, όπως οι εκλογές, τις οποίες θεωρεί «ένα τσίρκο φτιαγμένο από μάρκετινγκ και μάνατζμεντ». Υποστηρίζει ότι η πολιτική ορθολογικότητα του νεοφιλελευθερισμού (αυτό που εδώ στην Ελλάδα γνωρίσαμε ως «δεν υπάρχει άλλη λύση, κύριοι, πέρα από το Μνημόνιο» ή ως T.I.N.A. – There Is No Alternative, που επαναλάμβανε η Μ. Θάτσερ) είναι μια μετωπική επίθεση ενάντια στη φιλελεύθερη δημοκρατία και τις αξίες που αυτή κουβαλάει (ελευθερία, ισότητα, οικουμενισμός, αυτονομία κ.ά.). Απόλυτα πεπεισμένη ότι η δημοκρατία είναι στόχος για κάθε ανθρώπινη κοινωνία, μια διαδικασία δηλαδή που δεν έχει τέλος, η Αμερικανίδα μέμφεται τους λαούς που ανεβάζουν φαύλες κυβερνήσεις για τη βραχυχρόνια ικανοποίηση αναγκών τους, θεωρεί τη δικαιοσύνη ως την καρδιά του φιλελευθερισμού και προτείνει μια δημοκρατία όχι ως «τρόπο διακυβέρνησης» αλλά ως «πολιτική αντίστασης».

Αμερικανίδα είναι και η Κρίστιν Ρος (Kristin Ross), καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, η οποία υποστηρίζει ότι η δημοκρατία έχει μετατραπεί σε μια νέου τύπου «ταξική ιδεολογία», η οποία νομιμοποιεί συστήματα που επιτρέπουν σε έναν πολύ μικρό αριθμό ατόμων να κυβερνούν. Η καθηγήτρια, η οποία μελετάει συστηματικά τη γαλλική λογοτεχνία, ανατρέχει στα ποιήματα του Αρθούρου Ρεμπό, την περίοδο μετά την Παρισινή Κομμούνα (ειδικά το συγκλονιστικό ποίημά του «Δημοκρατία»), για να εξηγήσει πόσο αποκρουστικό μπορεί να είναι το πρόσωπο μιας δημοκρατίας η οποία λειτουργεί στην υπηρεσία του ιμπεριαλισμού με την ανοχή των ίδιων των λαών που ζουν στους κόλπους της. «Αυτό που ονομάζουμε αντιπροσωπευτική δημοκρατία είναι στην πραγματικότητα μια ολιγαρχική μορφή: ένας τρόπος αντιπροσώπευσης από μια μειοψηφία που λειτουργεί ως πληρεξούσιος του κεφαλαίου για τη διαχείριση των τρεχουσών υποθέσεων», υποστηρίζει. Μετά τις πρόσφατες ευρωεκλογές, αυτή η φράση της Ρος επιβεβαιώνεται τραγικά· ειδικά στην Ελλάδα.

 

Πού πηγαίνει η δημοκρατία;
Giorgio Agamben, Alain Badiou, Daniel Bensaïd, Wendy Brown, Jean-Luc Nancy,Jacques Rancière, Kristin Ross, Slavoj Žižek
μετάφραση: Νατάσα Κατσογιάννη, Φρίξος Μαραβέλιας, Φώτης Σιατίτσας
επιμέλεια: Δημήτρις Βεργέτης
Πατάκης
213 σελ.
Τιμή € 11,90
1-patakis-link


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ben Ansell: «Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει»

Ο Μπεν Άνσελ στο βιβλίο του Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει: Πέντε παγίδες και πώς να τις αποφύγουμε, το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση του Γιώργου Μαραγκού, καταπιάνεται...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ελένη Κ. Σπηλιώτη: «Εθνικός Διχασμός: Φιλοβασιλικοί εξόριστοι στη Σκόπελο»

Μ’ ένα σαπιοκάραβο, μέσα σε κατακλυσμιαία βροχή και με φόβο πιθανού τορπιλισμού, φτάνει στις 31 Ιανουαρίου 1918 στη Σκόπελο μια ομάδα επιφανών πολιτικών και άλλων προσώπων που με απόφαση του...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
«Για τη διαχείριση του πένθους και της απώλειας» και «Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;»

Αν υπάρχει ένας μελετητής ικανός να μας εισάγει τόσο στον πλούτο της γλώσσας όσο και των ιδεών του Μεγάλου Ιεράρχη Βασιλείου αλλά και του Πλουτάρχου είναι ο Ιωάννης Πλεξίδας. Με από πολλών ετών...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.