Ben Wilson: «Metropolis»
«Οι πόλεις είναι περιβάλλοντα σκληρά και ανελέητα», λέει o Μπεν Γουίλσον. «Προσφέρουν μεν την ευκαιρία για υψηλότερα εισοδήματα και εκπαίδευση, αλλά μπορούν και να στρεβλώσουν την ψυχή μας, να διαλύσουν το μυαλό μας και να μολύνουν τους πνεύμονές μας. Η ζωή στην πόλη είναι καταιγιστική· οι ενέργειες, η ακατάπαυστη αλλαγή και τα εκατομμύρια των ταλαιπωριών της, μεγάλων και μικρών, μας ωθούν στα όριά μας. Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, οι πόλεις έχουν θεωρηθεί θεμελιωδώς αντίθετες με τη φύση και τα ένστικτά μας, τόποι που θρέφουν την ανηθικότητα, επωάζουν ασθένειες και προκαλούν κοινωνικές παθολογίες... Την ίδια στιγμή όμως οι πόλεις είναι συναρπαστικές και ακατάληπτες. Είναι ρευστές περιοχές σε μια αέναη διαδικασία αλλαγής και προσαρμοστικότητας. Με την ομορφιά και την ασχήμια, τη χαρά και τη θλίψη και με το άτακτο και χαοτικό εύρος της πολυπλοκότητας και των αντιθέσεών τους, οι πόλεις είναι ένας ζωγραφικός πίνακας της ανθρώπινης φύσης».
Τους πολύπλοκους ανθρώπινους βιότοπους που καθόρισαν την εξέλιξη της ιστορίας εξετάζει ο Βρετανός ιστορικός και συγγραφέας μελετώντας πόλεις εντελώς αντιφατικές μεταξύ τους, όπως η Βομβάη και η Σιγκαπούρη, το Λάγκος και το Λος Άντζελες, η Σανγκάη και η Πόλη του Μεξικού. Ξεκινά την αφήγησή του από αρχαίους οικισμούς σαν τη Βαβυλώνα, μια πόλη όπου ανθούσε ο παράνομος έρωτας κι είχε «αμαρτίες στοιβαγμένες ως τον ουρανό», σύμφωνα με τη Βίβλο. Συνεχίζει το οδοιπορικό του με τις πόλεις του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης, σαν τη Λισαβόνα, στο λιμάνι της οποίας υπήρχαν πελώριοι σωροί από εξωτικά προϊόντα προερχόμενα από κάθε γωνιά της γης. Η περιήγηση περνά μέσα από τις πόλεις της Βιομηχανικής Επανάστασης, όπως το Σικάγο, όπου κυριαρχεί ο θόρυβος των κλιβάνων, το σφύριγμα του ατμού, τα τεράστια σιλό για τα σιτηρά, οι ξυλαποθήκες και η αναταραχή από τα ακατάπαυστα πλήθη που συρρέουν για να δοκιμάσουν την τύχη τους. Η αναζήτησή του τελειώνει στις σύγχρονες πόλεις, όπως το Λάγκος της Νιγηρίας με τις εκτεταμένες παραγκουπόλεις, τις φρικτές υποδομές και τα χειρότερα μποτιλιαρίσματα στον κόσμο.
Οι πόλεις ανέκαθεν ήταν τα εργαστήρια της ανθρωπότητας, οι κινητήριες δυνάμεις της ιστορίας.
Οι πόλεις όπως το Μάντσεστερ, που περιγράφεται στο κεφάλαιο «Οι πύλες της κολάσεως» –το πιο συναρπαστικό κεφάλαιο του εξαιρετικού αυτού βιβλίου– είναι χώροι όπου οι αισθήσεις τρομοκρατούνται, επικρατεί εξαθλίωση, διαφθορά, προκατάληψη και δυστυχία, όμως ταυτόχρονα είναι χώροι όπου οι άνθρωποι γίνονται σκληροτράχηλοι και επινοητικοί προσπαθώντας να επιβιώσουν, χώροι εντυπωσιακής ενέργειας και επιχειρηματικότητας, χώροι όπου κι ο πιο ταπεινός μπορεί να ελπίσει σ’ ένα μέλλον πιο φωτεινό. «Από τους πρώτους αστικούς οικισμούς στη Μεσοποταμία γύρω στο 4000 π.Χ. και εξής, οι πόλεις έχουν λειτουργήσει ως κολοσσοί ανταλλαγής πληροφοριών· μέσα από τη δυναμική αλληλεπίδραση των ανθρώπων στην πυκνοκατοικημένη, αστική μητρόπολη δημιουργήθηκαν οι ιδέες και οι τεχνικές, οι επαναστάσεις και οι καινοτομίες που έθεσαν σε κίνηση την ιστορία… Οι πόλεις ανέκαθεν ήταν τα εργαστήρια της ανθρωπότητας, οι κινητήριες δυνάμεις της ιστορίας».
Για να ολοκληρώσει το βιβλίο του, ο απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ και σύμβουλος πολλών ιστορικών τηλεοπτικών προγραμμάτων, ταξίδεψε σε πολλές μητροπόλεις της Ευρώπης, της αμερικανικής ηπείρου, της Αφρικής και της Ασίας. Ερεύνησε την πυρετώδη ένταση της καθημερινής ζωής των κατοίκων τους σε μυθιστορήματα, ταινίες και τραγούδια. Αναζήτησε υλικό σε αρχεία και μουσεία, σε αγορές και παζάρια, σε πισίνες, στάδια και πάρκα, σε υπαίθριες καντίνες, καφετέριες και καφενεία, έχοντας πάντα στον νου του ότι για να κατανοήσει την ουσία κάθε πόλης έπρεπε να τη νιώσει με τις αισθήσεις του, καθώς κατά κανόνα «η αστική ζωή στρέφεται γύρω από τις αισθήσεις – τροφή και ποτό, σεξ και αγορές, κουτσομπολιό και παιχνίδι». Προσπάθησε, τέλος, να φανταστεί το μέλλον των πόλεων που παλεύουν να ισορροπήσουν ανάμεσα στην εφιαλτική προοπτική της κλιματικής αλλαγής και τις ελπίδες που προσφέρει η τεχνολογία για τη δημιουργία ανθρώπινων πόλεων με περισσότερο πράσινο, περισσότερο χώρο και λιγότερη εσωστρέφεια, πόλεων που δεν δημιουργούνται από ψηφιακούς τεχνοκράτες και πολεοδόμους, αλλά από την ευφυΐα δισεκατομμυρίων ανθρώπων που κουβαλούν την εκρηκτική ενέργεια και τη φαντασία των καταβολών τους.
Metropolis: Η ιστορία των πόλεων, της μεγαλύτερης ανακάλυψης του ανθρώπου
Ben Wilson
μετάφραση: Βιολέττα Ζεύκη
Διόπτρα
σ. 608
ISBN: 978-960-653-453-9
Τιμή: 19,90€
