Τα γεγονότα είναι λίγο-πολύ γνωστά: στις 5-5-2010, σε μια από τις πολυπληθέστερες πορείες της μεταπολίτευσης (κάποιοι μιλούν για 300.000 διαδηλωτές), μια ομάδα 11 ατόμων πραγματοποιεί εμπρηστική επίθεση στο υποκατάστημα της αλυσίδας βιβλιοπωλείων Ιανός επί της οδού Σταδίου 24 φωνάζοντας το σύνθημα «Κάψτε το μαγαζί του Τσοχατζόπουλου» κι όταν ένας από τους υπαλλήλους προσπαθεί να τους σταματήσει τον περιλούζουν με εύφλεκτο υλικό. Την ίδια στιγμή, μια άλλη ομάδα επιτίθεται στο υποκατάστημα της τράπεζας Marfin που βρίσκεται σχεδόν απέναντι βάζοντας φωτιά στο ισόγειο του κτιρίου, οι υπάλληλοι που τρέχουν προς τα μπαλκόνια για να σωθούν δέχονται βωμολοχίες και υβριστικές χειρονομίες, ενώ στην τζαμαρία της τράπεζας γράφεται το σύνθημα «Φωτιά στους υπαλλήλους». Κάποιοι προσπαθούν να σβήσουν τις φλόγες χωρίς επιτυχία και, καθώς η πόρτα της ταράτσας είναι κλειδωμένη, μερικοί πηδούν από τα μπαλκόνια και τραυματίζονται ενώ άλλοι, μέσω ενός φωταγωγού, βγαίνουν στην ταράτσα κι από τη στέγη πηδούν σε διπλανά κτίρια. Όταν η πυροσβεστική φτάνει, ο κύριος όγκος της πορείας μετακινείται προς τα αριστερά για να διευκολύνει το έργο της, ενώ κάποιοι άλλοι χτυπούν τα καπό των οχημάτων φωνάζοντας: «Φύγετε από δω, θα σας κάψουμε κι εσάς». Καθώς οι διαδηλώσεις κορυφώνονται, έχοντας ως προορισμό το κτίριο της Βουλής, το BBC πρώτο μεταδίδει ότι υπάρχουν νεκροί στο κέντρο της Αθήνας. Κανείς δεν θέλει να πιστέψει τα νέα και το συγκεντρωμένο πλήθος τα βάζει με τους δημοσιογράφους, τους βρίζει με τον χειρότερο τρόπο, όμως η είδηση συνεχίζει να κυκλοφορεί και επαληθεύεται. Στο κτίριο της Marfin υπάρχουν τρεις νεκροί, ανάμεσά τους μια γυναίκα έγκυος, κι όλοι μένουν μουδιασμένοι συνειδητοποιώντας το τι έχει συμβεί.

Τα γεγονότα εκείνης της τρομερής μέρας μελετούν από κοινού οι συγγραφείς αυτού του συλλογικού τόμου, προσπαθώντας να ρίξουν φως σε μια εγκληματική ενέργεια που όχι μόνο δεν εξιχνιάστηκε, αλλά απωθήθηκε στο περιθώριο της συλλογικής μνήμης. Τα γεγονότα της Marfin ήταν αποτέλεσμα και κορύφωση ενός κλίματος οξύτητας που είχε καλλιεργηθεί από τα μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης, όπου η κυρίαρχη αντίληψη ήταν ότι με το μνημόνιο έρχεται το τέλος και η καταστροφή των πάντων. Το ξέσπασμα είχε ιδεολογική κάλυψη, καθώς δυο τουλάχιστον γενιές είχαν μεγαλώσει σε συνθήκες ευμάρειας, υπέστησαν σοκ με τον ερχομό της κρίσης και αντέδρασαν μέσα σ’ ένα καθεστώς πολιτικού χουλιγκανισμού, επινοώντας αποδιοπομπαίους τράγους που έπρεπε να πληρώσουν. Η κοινή γνώμη, που ήταν εξοργισμένη εναντίον των πολιτικών, υπέθαλψε τις πράξεις των εξτρεμιστών δίνοντας χώρο για την πραγματοποίηση μιας πράξης καθαρά δολοφονικής, που εκτελέστηκε με αφάνταστη δριμύτητα.

Όλα όσα συνέβησαν στις 5-5-2010 αποτελούν αφορμή για την ενεργοποίηση των δημοκρατικών αντανακλαστικών μπροστά στον κίνδυνο της πολιτικής βίας.

Όλα όσα συνέβησαν στις 5-5-2010 αποτελούν αφορμή για την ενεργοποίηση των δημοκρατικών αντανακλαστικών μπροστά στον κίνδυνο της πολιτικής βίας. Όπως τονίζεται στο βιβλίο, ως κοινωνία δεν θέλουμε να παραδεχτούμε ότι το εκρηκτικό κλίμα που δημιουργήθηκε εκείνη την εποχή εξέθρεψε το μίσος και τη μνησικακία που οδήγησαν στο έγκλημα, ένα έγκλημα για το οποίο μέχρι σήμερα δεν έχει καταδικαστεί κανείς, γεγονός ντροπιαστικό για ένα κράτος δικαίου, ενώ η απροθυμία κάποιων πολιτικών δυνάμεων να συμπορευτούν στις ενέργειες για απότιση φόρου τιμής στους νεκρούς φέρνει στην επιφάνεια το χάσμα που εξακολουθεί να υπονομεύει τη βάση της κοινωνικής μας οργάνωσης.

Οι συγγραφείς αυτού του τόμου διερευνούν τα όρια της πολιτικής βίας ανασυγκροτώντας, μέσα από μια διεπιστημονική προσέγγιση, το περιβάλλον της εποχής. Η δολοφονία των υπαλλήλων της Marfin τερμάτισε με τραγικό τρόπο την πρώτη φάση του λεγόμενου αντιμνημονιακού αγώνα, οι νεκροί εκείνης της ημέρας όμως δεν τιμήθηκαν ποτέ όπως θα έπρεπε. Η συλλογική μνήμη, που αντανακλά σε τελική ανάλυση την κατανομή της ιδεολογικής ισχύος στην κοινωνία, δεν επιθυμούσε να αποτυπωθεί θεσμικά το συμβάν, κάτι τέτοιο δεν εξυπηρετούσε το αφήγημα που μιλούσε για μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις του οργισμένου λαού. Οι δράστες αυτού του στυγερού εγκλήματος έπεσαν στα μαλακά, επειδή από την πρώτη στιγμή οι ευθύνες για την τέλεσή του αποδόθηκαν σε προβοκάτσια, στους στυγνούς τραπεζίτες και σε σκοτεινούς κύκλους που ήθελαν να αμαυρώσουν τη δράση των εξεγερμένων. Ας μην ξεχνούμε ότι εκείνη την περίοδο, ένα 20% των ερωτηθέντων θεωρούσε ότι οι πολιτικές δολοφονίες και οι τρομοκρατικές ενέργειες είχαν κάποια κοινωνική και ηθική δικαιολογία. Μια ολόκληρη κοινωνία έβγαλε τα απωθημένα για την ευδαιμονία που της στέρησαν πάνω σε αθώα θύματα και ποτέ δεν παραδέχτηκε την ενοχή της.

05.05.2010
Ταυτότητες και συναισθήματα της πολιτικής βίας στην Ελλάδα του 21ου αιώνα
Συλλογικό έργο
Επιμέλεια: Βασίλης Βαμβακάς, Τριαντάφυλλος Καρατράντος, Παναγής Παναγιωτόπουλος
Επίκεντρο
σ. 280
ISBN: 978-960-45899-1-3
Τιμή: 12,00€

Ο Απόστολος Σπυράκης είναι συγγραφέας και κριτικός.

Άλλα κείμενα:

• Ιβάν Μπούνιν: «Σκοτεινές αλέες»
• Ben Ansell: «Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει»
• Ελένη Κ. Σπηλιώτη: «Εθνικός Διχασμός: Φιλοβασιλικοί εξόριστοι στη Σκόπελο»
• Πρόδρομος Doe: «Σκόρπια καρέ από τη ζωή του Αθανάσιου Πανταζή»
• Συλλογικό έργο: «Θάνος Μικρούτσικος: Κυνηγώντας την ουτοπία»

Twitter