Χαριτίνη Μαλισσόβα: «Σχέσεις γονέων-εκπαιδευτικών στο Δημοτικό Σχολείο»

Δε νομίζω να υπάρχει γονιός ή εκπαιδευτικός ειλικρινής με τον εαυτό του, που να μην παραδέχεται ότι έχει κάνει κάποια έστω λάθη στους ρόλους του αυτούς. Το καινούριο βιβλίο της εκπαιδευτικού, ποιήτριας, αρθρογράφου αλλά και μητέρας Χαριτίνης Μαλισσόβα με τίτλο Σχέσεις γονέων-εκπαιδευτικών στο Δημοτικό Σχολείο από τις Εκδόσεις Αρμός έρχεται να καλύψει αυτό το κενό, αυτό της συμβουλευτικής προς γονείς και εκπαιδευτικούς όσον αφορά τις μεταξύ τους σχέσεις. Όχι ότι δεν υπάρχουν ΦΕΚ ή Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών, εγκύκλιοι, βιβλία παιδαγωγών και ψυχολόγων ή και ψυχιάτρων που περιλαμβάνουν επιμέρους κάποια θέματα από αυτά στα οποία αναφέρεται η συγγραφέας, όπως και η ίδια αναφέρει, όμως η δική της προσέγγιση είναι λιγότερο επίσημη, περισσότερο κατανοητή στον νου και εφαπτόμενη στην καρδιά και την ψυχή όλων μας. Γιατί, όπως λέει και η ίδια η Χαριτίνη Μαλισσόβα: «Στόχος είναι το καλό των παιδιών». Διαπιστώνεται εύκολα στον προσεκτικό αναγνώστη ότι με αυτό το κριτήριο έγραψε το βιβλίο της η συγγραφέας με καλές και αγαθές προθέσεις και με έναν επιπλέον στόχο: να διευκολύνει τους ενήλικες στη διαχείριση αυτών των ρόλων τους, να ανακουφίσει γονείς και εκπαιδευτικούς από διλήμματα, στα οποία έρχονται αντιμετωπίζοντας αποκλίνουσες συμπεριφορές.

«Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή», όπως λέει και η συγγραφέας στο τέλος της εισαγωγής της, μια έκφραση που δηλώνει και την τάξη και συνέχεια, τον τρόπο που καθρεπτίζει τη γενικότερη προσέγγισή της στο βιβλίο. Στόχος του βιβλίου είναι να πετύχουν οι γονείς και οι δάσκαλοι να δημιουργήσουν θετικά συναισθήματα στους μαθητές για το σχολείο και την εκπαιδευτική διαδικασία. Το βιβλίο χωρίζεται σε 22 κεφάλαια. Η συγγραφέας διακρίνει στο πρώτο κεφάλαιο τη διάδραση των σχέσεων ανάμεσα σε γονείς, εκπαιδευτικούς και μαθητές, τονίζοντας τα χαρακτηριστικά του καλού δασκάλου αλλά και του συνεργάσιμου γονιού, επίσης θέτει τη σημασία των ορίων ανάμεσα σε αυτές τις σχέσεις, όρια που μπορούν να βοηθήσουν στην αρμονική συνύπαρξη όλων με στόχο πάντα την πρόοδο των μαθητών και τη συναισθηματική τους πληρότητα στα σχολικά τους χρόνια. Τονίζει επίσης τη σημασία της ορθής κοινωνικοποίησης των μαθητών και τον τρόπο που μπορεί να επιτευχθεί αυτό. Ποιος είναι ο ρόλος των συναντήσεων γονέων και μαθητών και πώς αυτές, όταν γίνονται με καλές προθέσεις και από τις δύο πλευρές και δίχως προκαταλήψεις, βοηθούν τα παιδιά; Στα επόμενα κεφάλαια η συγγραφέας ασχολείται με τις προϋποθέσεις που χρειάζεται να έχουν ο καλός δάσκαλος και ο συνεργάσιμος γονιός. Πώς οφείλει να λειτουργεί ο δάσκαλος και πώς να ανταποκρίνεται ο γονιός; Αν υπάρξει αδυναμία του δασκάλου, πού πρέπει να απευθυνθεί ο γονιός; Και αν ο γονιός ξεφύγει των ορίων του, τι πρέπει να κάνει ο δάσκαλος; Βλέπουμε ότι καμία από τις δύο πλευρές δεν είναι στο απυρόβλητο. Χρειάζονται σωστές θέσεις και ισορροπίες και από τις δύο πλευρές για να επιτευχθεί ο στόχος και η Χαριτίνη Μαλισσόβα μάς δίνει ξεκάθαρες οδηγίες πώς μπορούμε να το πετύχουμε αυτό. Στη συνέχεια, εξηγεί πώς βλέπουν το παιδί απ’ τη μια ο γονιός, από την άλλη ο εκπαιδευτικός. Κι έτσι, ποιες είναι οι προϋποθέσεις επιτυχίας του δικού τους ρόλου και συνεπώς και της επιτυχίας και ευτυχίας του παιδιού. Το νηπιαγωγείο και ο ρόλος του, το δημοτικό σχολείο και οι πρώτες μέρες του παιδιού σε αυτό, αλλά και ο ρόλος που παίζουν οι γονείς στην καθοδήγηση που έχουν δώσει στα παιδιά τους πριν ξεκινήσουν τη φοίτησή τους στο σχολείο, όλα αυτά εξηγούνται και αναλύονται με σαφήνεια. Οι γονείς ποιο ρόλο παίζουν στην αυτονομία των μαθητών στο σχολείο; Ποιες είναι οι σχέσεις των παιδιών, όταν είναι διπλανοί; Όπως χαρακτηριστικά γράφει η συγγραφέας:

«Αρκεί να πρυτανεύει αμφίδρομα η ψυχραιμία, η λογική, η δικαιοσύνη, η ισότητα. Το σχολείο είναι η μικρογραφία της κοινωνίας, στην οποία θα κληθεί στο μέλλον να ζήσει ως ανεξάρτητος και δημιουργικός πολίτης». (σελ. 43)

Ωστόσο, αυτά δεν είναι αρκετά για την ευρυθμία των σχέσεων και της ψυχικής ξεκούρασης των εμπλεκομένων. Υπάρχει και η αισθητική των σχολείων, που είναι πολύ σημαντική για τη συναισθηματική ισορροπία των μαθητών αλλά και των εκπαιδευτικών.

Στόχος του βιβλίου είναι να πετύχουν οι γονείς και οι δάσκαλοι να δημιουργήσουν θετικά συναισθήματα στους μαθητές για το σχολείο και την εκπαιδευτική διαδικασία.

Πολύ οργανωμένος –και σίγουρα αποτελεσματικός– είναι και ο τρόπος που προτείνει η συγγραφέας να επικοινωνούμε τις διάφορες δράσεις μας στο σχολείο, είτε είναι εθνικές εορτές, είτε δράσεις φιλαναγνωσίας:

– Να τους έχουμε εξηγήσει με σαφήνεια τι θα κάνουμε και για ποιο λόγο.
– Να έχουμε επιλέξει υλικό που προκαλεί το ενδιαφέρον τους.
– Να προβάλλουμε το ανάλογο υλικό σε κάθε ηλικία.
– Να μην πλατειάζουμε χάνοντας άσκοπα χρόνο με αποτέλεσμα να δημιουργείται φασαρία, που μόνο δημιουργική δεν είναι.
– Να ακολουθεί πάντα μια εποικοδομητική συζήτηση, με σκοπό την εμπέδωση και την αξιολόγηση της δράσης. (σελ. 48)

Άλλο ένα φλέγον θέμα που απασχολεί τη συγγραφέα είναι η λειτουργία του ολοήμερου σχολείου και τα προβλήματα που έχουν εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια με τις κατά καιρούς αλλαγές που έχουν θεσπιστεί. Ένα πολύ ενδιαφέρον κεφάλαιο (14), που καλό θα ήταν να διαβαστεί και από τους υπεύθυνους του Υπουργείου Παιδείας.

Επόμενο σημαντικό κεφάλαιο είναι η βαθμολογία, η βαθμοθηρία, ο τρόπος αντιμετώπισης των βαθμών και από τις τρεις εμπλεκόμενες πλευρές: γονείς, μαθητές, εκπαιδευτικούς. Οι εκπαιδευτικοί κατηγορούνται ότι εύκολα βάζουν καλούς βαθμούς, τα παιδιά βρίσκονται σε ανταγωνισμό με τους συμμαθητές τους, οι γονείς πολλές φορές υποθάλπουν αυτό το κλίμα ανταγωνισμού και έντασης. Τι συμβαίνει πραγματικά και ποια είναι η χρυσή τομή; Αλήθεια, επιτρέπεται οι γονείς να κάνουν αιτήματα φιλίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να ζητάνε το τηλέφωνό τους, να τους παίρνουν τηλέφωνο και να ζητάνε διευκρινήσεις για μαθήματα ή οτιδήποτε άλλο;

Κορονοϊός και εξ αποστάσεως εκπαίδευση! Ορίστε μία συνθήκη που οι γονείς κλήθηκαν να ανταποκριθούν κι εκείνοι άμεσα και αποτελεσματικά – και ως επί το πλείστον, σύμφωνα με τη συγγραφέα, τα κατάφεραν. Τελικά η καλή συνεργασία των γονιών και των εκπαιδευτικών φέρνει εκπληκτικά αποτελέσματα, όπως και των ίδιων των εκπαιδευτικών μεταξύ τους. Όταν όμως υπάρχουν προκαταλήψεις από οποιαδήποτε πλευρά προς την άλλη, τα πράγματα περιπλέκονται. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο οι προσωπικές συμπάθειες ή αντιπάθειες να καθορίζουν και τις σχέσεις των εμπλεκόμενων, κάτι που θεωρείται μη πρέπον. Σε τι μπορεί να οδηγήσει κάτι τέτοιο; Τι μπορεί να συμβεί, επίσης, αν ένα ή περισσότερα παιδιά μεγαλοποιούν καταστάσεις, λένε ψέματα ή αποκρύπτουν πράγματα; Πόσο κάτι τέτοιο επηρεάζει τις σχέσεις γονέων και εκπαιδευτικών, αν δεν πρυτανεύσει η ψυχραιμία και η σύνεση;

Γράφει στο κεφάλαιο 20, που είναι αφιερωμένο στην επίδραση της σχέσης γονέα-δασκάλου πάνω στον μαθητή, ο ψυχίατρος Ιάκωβος Μαρτίδης: «Καλή σχέση γονιών-εκπαιδευτικών σημαίνει ότι υπάρχει οικειότητα, αμοιβαία εμπιστοσύνη, αλληλοσεβασμός, διάκριση, εχεμύθεια, χαρακτηριστικά που ευοδώνουν μια εξαιρετική συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών επ’ ωφελεία του παιδιού». Το κεφάλαιο αυτό το παραχωρεί η συγγραφέας στον καταξιωμένο ψυχίατρο για να δώσει τη δική του εκτίμηση για το θέμα, που όπως συμπεραίνουμε ταιριάζει αρμονικά με το υπόλοιπο βιβλίο και τα κεφάλαιά του.

Γιατί αν εμείς οι μεγάλοι τα πηγαίνουμε καλά, τα παιδιά θα είναι επιτυχημένα και ευτυχισμένα στο σχολείο τους.

Το κεφάλαιο 21 αποτελεί ένα σαβουάρ βιβρ για εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές, κάτι πολύτιμο κατά τη γνώμη μου, κάτι που θα έπρεπε να δίνεται σε όλους στην έναρξη της σχολικής χρονιάς. Πολλά προβλήματα θα αποφεύγονταν, αν παρεχόταν αυτό το κείμενο κανόνων συμπεριφοράς σε όλους. Για παράδειγμα: «Ας μη βγάζουμε βιαστικά συμπεράσματα οι εκπαιδευτικοί για τους γονείς και οι γονείς για τους εκπαιδευτικούς. Ας μην εκθειάζουμε ούτε να απαξιώνουμε οι μεν τους δε» (σελ. 83). «Ας σκεφτόμαστε αρκετά πριν από οποιαδήποτε αρνητική αντίδραση. Ο θυμός δεν είναι ποτέ καλός σύμβουλος» (σελ. 85).

Στα συμπεράσματά της η συγγραφέας συνοψίζει μεταξύ άλλων: «Στόχος είναι το παιδί, ο μαθητής και η μαθήτρια, που με τον επιτυχημένο συνδυασμό σχολείου και οικογένειας θα αποδώσει τα μέγιστα όχι μόνο σε μαθησιακό αλλά και σε ψυχολογικό και κοινωνικό επίπεδο. Η οικογένεια και το σχολείο συνδιαμορφώνουν τον αυριανό πολίτη» (σελ. 87).

Στο πολύ χρήσιμο παράρτημα που ακολουθεί στο τέλος του βιβλίου, μπορεί να βρει ο ενδιαφερόμενος νόμους που αφορούν τη λειτουργία των σχολείων καθώς και τις αρμοδιότητες γονέων-κηδεμόνων και εκπαιδευτικών, καθώς και θέματα που αφορούν τη λειτουργία των δημοτικών σχολείων το σχολικό έτος 2020-2021.

Κλείνοντας η συγγραφέας σε λογοτεχνικό ύφος μάς χαρίζει ένα κείμενο που αποτυπώνει την αντίδραση των παιδιών σε όλη αυτή τη νέα κατάσταση της πανδημίας, κυρίως μετά την επιστροφή στο σχολείο έπειτα από το σκληρό lock down της άνοιξης του 2020.

Συμπερασματικά είναι ένα εγχειρίδιο γνώσης, εμπειρίας και συμπεριφοράς για όλους, γονείς, εκπαιδευτικούς αλλά και μαθητές, απευθυνόμενο στους δύο πρώτους, καθώς οι μαθητές θα μάθουν έμμεσα μέσα από την καλή συμπεριφορά και καλή σχέση γονέων και εκπαιδευτικών. Χρήσιμο εγχειρίδιο για φοιτητές, εκπαιδευτικούς και γονείς, μπορεί να γλιτώσει όλους από πολλούς μπελάδες αν το έχουν διαβάσει με προσοχή πριν εμπλακούν στην x malissova εκπαιδευτική/σχολική διαδικασία. Και να το ξαναδιαβάζουν τακτικά! Γιατί αυτό το βιβλίο είναι η πεμπτουσία της προσφοράς, από έναν άνθρωπο επιτυχημένο με 25 χρόνια στην εκπαίδευση, αλλά και ως γονιό μεγάλων πλέον παιδιών, που έχει πλούσια πείρα και γνώση. Εργάστηκε και έγραψε για να μεταδώσει πείρα και γνώση και να βοηθήσει εμάς, γονείς και εκπαιδευτικούς, αλλά κυρίως τα ίδια τα παιδιά. Γιατί αν εμείς οι μεγάλοι τα πηγαίνουμε καλά, τα παιδιά θα είναι επιτυχημένα και ευτυχισμένα στο σχολείο τους.