fbpx
Margalit Fox: «Στον λαβύρινθο της Γραμμικής Β»

Margalit Fox: «Στον λαβύρινθο της Γραμμικής Β»

Δεν είναι δυνατόν να δεις το βιβλίο της Margalit Fox Στον λαβύρινθο της Γραμμικής Β: Ξεκλειδώνοντας το αίνιγμα ενός αρχαίου κώδικα και να σκεφτείς ότι αυτό που θα συναντήσεις στις μέσα σελίδες θα είναι μία τόσο γοητευτική περιπέτεια. Όσοι έχουμε περάσει από τη Φιλοσοφική γνωρίζουμε εν συντομία το χρονικό, αλλά… Η πολύ σπουδαία Αμερικανίδα συγγραφέας (γενν. Νέα Υόρκη, 1961), μπήκε στον Λαβύρινθο της Γλωσσολογίας και βγήκε με αυτό το βιβλίο στο χέρι.

Ο μεταφραστής Χ.Ε. Μαραβέλιας, διδάκτωρ Νομικής, για το διδακτορικό του, σχετικά με τον θεσμό του Δήμου, αξιοποίησε τις μαρτυρίες των μυκηναϊκών πινακίδων.

Το βιβλίο μοιράζεται σε τρία κεφάλαια, περιλαμβάνει Επίλογο, Παράρτημα, Επίμετρο και όσα συνοδεύουν ένα επιστημονικό βιβλίο. Αλλά η ανάγνωση και μόνο των επιμέρους τίτλων μάς προετοιμάζει για ένα λογοτεχνικό κείμενο που σε τίποτα δεν χάνει την επιστημονικότητά του. Πρόκειται για τον αγώνα που έκανε επί μισόν αιώνα η Αμερικανίδα επιστήμων για να λύσει το αίνιγμα των πινακίδων της 2ης χιλιετίας π.Χ., οι οποίες βρέθηκαν στις αρχές του 20ού αι. και αποκρυπτογραφήθηκαν από τον Άγγλο ερασιτέχνη αρχιτέκτονα Μάικλ Βέντρις. Στην αποκρυπτογράφηση εμπλέκεται μια άλλη Αμερικανίδα, η Άλις Κόμπερ, κορυφαία ειδήμων στη Γραμμική Β, η οποία δούλευε αθόρυβα και έφτασε πολύ κοντά στην αποκρυπτογράφηση, αλλά πέθανε πρόωρα, όπως και ο Βέντρις, ο οποίος αξιοποίησε τα δικά της ευρήματα. Η ιστορία της αποκρυπτογράφησης έχει γραφτεί από τον Τζον Τσάντγουικ στο Κέμπριτζ το 1958 και από τον Άντριου Ρόμπινσον το 2002. Η δουλειά της Κόμπερ, όλη γραμμένη με το χέρι, δεν αναφέρεται πουθενά, διότι το αρχείο της δεν ήταν προσβάσιμο. Στην αυστηρή δουλειά της όμως στηρίχτηκε με «αποκοτιά» ο Βέντρις, ο οποίος τελικά έλυσε το αίνιγμα και ο οποίος σκοτώθηκε σε μυστηριώδες τροχαίο στα 34 χρόνια του, το 1956. Ο θάνατός του παρακίνησε τη Μαργκαλίτ και η περιπέτεια άρχισε.

Κρήτη, 23 Μαρτίου 1900, ο Έβανς σκάβει στην Κνωσό, κοντά στη θάλασσα, σ’ έναν γήλοφο γεμάτο ανεμώνες και άγρια κρίνα. Βρίσκει το ανάκτορο, το παλάτι του Μίνωα, νωπογραφίες με ζωηρούς χρωματισμούς, θραύσματα από πιθάρια που έφταναν το ύψος ενός ανδρός, μαρμάρινη κρήνη σαν κεφάλι λιονταριού και μάτια από σμάλτο, τον σκαλιστό αλαβάστρινο θρόνο, τον παλαιότερο της Ευρώπης, ζωφόρους διακοσμημένες, γλυπτά από ελεφαντόδοντο. Ένας προηγμένος πολιτισμός της εποχής του χαλκού, του 1850-1450 π.Χ., του αρχαιότερου ελληνικού πολιτισμού, έρχεται στο φως. «Ένα τέτοιο εύρημα για το οποίο κάποιος δεν θα ήλπιζε σε μια ολόκληρη ζωή ή και σε πολλές ζωές μαζί».

Την 8η μέρα των ανασκαφών, 30 Μαρτίου, το φτυάρι ενός εργάτη έβγαλε την πρώτη πινακίδα, σπασμένη στην άκρη, με αριθμούς και κάτι άγνωστα σχήματα πάνω της και μετά κι άλλες πολλές – άλλες θραυσμένες, άλλες ακέραιες. Στις 5 Απριλίου, σ’ ένα δωμάτιο του ανακτόρου βρήκε μια κρύπτη με πολλές πινακίδες και σε άριστη κατάσταση, χαραγμένες με αιχμηρό εργαλείο, εικονογράμματα σε σχήμα ανθρώπου, κεφάλι αλόγου, ξίφη, άρματα και πολλά άλλα, 700 χρόνια πριν από την εμφάνιση του ελληνικού αλφαβήτου, τα παλαιότερα γραπτά της Ευρώπης. Ο Έβανς ονόμασε αυτή τη γραφή Γραμμική Β, για να την ξεχωρίσει από τη συγγενή Γραμμική Α, για την οποία δεν υπήρχε αρκετό υλικό για να «διαβαστεί». Το μέγεθος του επιτεύγματος της αποκρυπτογράφησης της Γραμμικής Β μόνο με τη χαρτογράφηση της δομής του DNA παραβάλλεται. Η αποκρυπτογράφηση έγινε «με το χέρι», χωρίς υπολογιστές ή έστω μια δίγλωσση επιγραφή, αλλά ο Έβανς, που έπασχε από μεγάλη μυωπία, υποχρεωνόταν να παρατηρεί τα πράγματα από πολύ κοντινή απόσταση και έτσι εντόπισε κάτι μικρές ενδείξεις, κρυμμένες μέσα στην ίδια τη γραφή των πινακίδων που τον βοήθησαν να βρει τη λύση, όπως τον βοήθησαν και οι ανασκαφές που έκανε ο Σλήμαν στις Μυκήνες και στη μικρασιατική παραλία, ο Μίνως Καλοκαιρινός στην Κνωσό, οι σφραγιδόλιθοι που αγόρασε στην Αθήνα και οι άλλοι που βρήκε στην Κρήτη, μικρά αιγυπτιακά μικροπράγματα και ένα αγαλματάκι του 2000 π.Χ., η πινακίδα «των ανδρών» που ανακαλύφτηκε μετά, η Στήλη της Ροζέττας.

«Ένα τέτοιο εύρημα για το οποίο κάποιος δεν θα ήλπιζε σε μια ολόκληρη ζωή ή και σε πολλές ζωές μαζί».

Ο Έβανς για τις υπηρεσίες του στην αρχαιολογία χρίστηκε ιππότης το 1911. Το σπίτι του, που το ονόμασε Γιούλμπερι, στην Οξφόρδη, πάνω σ’ έναν λόφο, είχε 25 δωμάτια, βυθισμένο ρωμαϊκό μπάνιο, κήπους, είσοδο μνημειώδη, μωσαϊκό δάπεδο σε σχήμα Λαβυρίνθου κι έναν Μινώταυρο στο κέντρο. Στο δεύτερο σπίτι του, τη βίλα Αριάδνη στην Κρήτη, φιλοξενήθηκαν διακεκριμένοι επισκέπτες, κεφαλαιούχοι και μυθιστοριογράφοι. Τις ανασκαφές τις επέβλεπε ντυμένος σαν να πήγαινε στο Gentlemen’s club και ποτέ δεν φόρεσε κοντομάνικο πουκάμισο, ακόμα και τις καυτές μέρες του Ιουλίου. Το τρίτο σπίτι του ήταν το παλάτι του Μίνωα· ένα αχανές πολύπλοκο συγκρότημα, με την Αίθουσα του Θρόνου, το Μέγαρο της Βασίλισσας, τη Μεγάλη Αίθουσα με το λουτρό και την τοιχογραφία με τα δελφίνια που πηδούν, τα εργαστήρια των τεχνιτών –χρυσοχόων, λιθοξόων, αγγειοπλαστών– τοιχογραφίες με ζωηρά χρώματα, ωραίες γυναίκες και το Μεγάλο Κλιμακοστάσιο, όπου η Ισιδώρα Ντάνκαν στις μέρες του χόρεψε έναν αυτοσχέδιο χορό.

Ο Έβανς, παθιασμένος, μεταχειριζόταν τα συλλαβογράμματα «σαν να μπορούσε να εξαναγκάσει τη γλώσσα των πινακιδίων να αποκαλυφθεί μονάχα με τη δύναμη της θέλησής του», αλλά δεν πρόλαβε. Το κουβάρι των γραφτών με το μυστικό του Λαβυρίνθου που είχε χτίσει ο αρχιτέκτονας Δαίδαλος ξετύλιξε ο αρχιτέκτονας Βέντρις. Και το ξετύλιγμα αποκάλυψε καθημερινές εργασίες και επαγγέλματα πριν από 3.000 χρόνια. Έφερε στο φως τη λέξη «ανάκτερος – «wa-na-ka-te-ro», μια λέξη που θα βρούμε στον Όμηρο 500 χρόνια μετά –άναξ– και δηλώνει τον άνθρωπο που βρίσκεται στην υπηρεσία του «άνακτα». Κι ακόμα, εμπορεύματα, χρήση, διακίνηση, φόρους, εργασίες, υφάσματα πολυτελείας, δέρματα, αρώματα, κοσμήματα, πολέμους, όπλα, θρησκεία, ονόματα θεών, μεταξύ των οποίων και ο Διόνυσος, για τον οποίο μερικοί έλεγαν πως δεν είχε εμφανιστεί πριν από την 1η χιλιετία, ο Ζευς, η Ήρα, η Άρτεμις, ο m foxΠοσειδών, αλλά και θεές που εξαφανίστηκαν· η Ποσειδάεια (το θηλυκό του Ποσειδώνα), η Diwja (το αντίστοιχο του Δία), τελετές, προσφορές, ενός πλούσιου κόσμου, μέχρι τη στιγμή της μυστηριώδους εξαφάνισής του κάπου μεταξύ του 1450-1400 π.Χ., ενώ η Πύλος άντεξε μέχρι το 1200 π.Χ.

Οι ενωμένες δυνάμεις του ανασκαφέα Έβανς, της ντετέκτιβ Κόμπερ και του αρχιτέκτονα Βέντρις έλυσαν το μυστήριο και η γλώσσα μίλησε ελληνικά. Η εξιστόρηση της Margalit Fox και ωραία μετάφραση του Χ. Ε. Μαραβέλια καθιστούν το βιβλίο ένα επιστημονικό λογοτέχνημα.

 

Στον λαβύρινθο της Γραμμικής Β
Ξεκλειδώνοντας το αίνιγμα ενός αρχαίου κώδικα
Margalit Fox
Μετάφραση – Επίμετρο: Χ. Ε. Μαραβέλιας
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
360 σελ.
ISBN 978-960-524-585-6
Τιμή €16,00
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ben Ansell: «Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει»

Ο Μπεν Άνσελ στο βιβλίο του Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει: Πέντε παγίδες και πώς να τις αποφύγουμε, το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση του Γιώργου Μαραγκού, καταπιάνεται...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ελένη Κ. Σπηλιώτη: «Εθνικός Διχασμός: Φιλοβασιλικοί εξόριστοι στη Σκόπελο»

Μ’ ένα σαπιοκάραβο, μέσα σε κατακλυσμιαία βροχή και με φόβο πιθανού τορπιλισμού, φτάνει στις 31 Ιανουαρίου 1918 στη Σκόπελο μια ομάδα επιφανών πολιτικών και άλλων προσώπων που με απόφαση του...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
«Για τη διαχείριση του πένθους και της απώλειας» και «Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;»

Αν υπάρχει ένας μελετητής ικανός να μας εισάγει τόσο στον πλούτο της γλώσσας όσο και των ιδεών του Μεγάλου Ιεράρχη Βασιλείου αλλά και του Πλουτάρχου είναι ο Ιωάννης Πλεξίδας. Με από πολλών ετών...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.