Jonathan Fenby: «Θα κυριαρχήσει η Κίνα στον 21ο αιώνα;»
Λόγω των επιτευγμάτων της Κίνας, ίσως ξεχνούμε ότι συνεχίζει να είναι μια κομμουνιστική χώρα καθοδηγούμενη από τις σκέψεις του Λένιν, του Στάλιν και του Μάο Τσε Τουνγκ, όλες οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις της χώρας ανήκουν στο κράτος, δεν υπάρχει δημόσια λογοδοσία των κυβερνώντων ούτε κράτος δικαίου, και βέβαια δεν διεξάγονται ποτέ εκλογές (η τελευταία φορά που διεξήχθησαν δημοκρατικές εκλογές στην Κίνα ήταν το 1912). Η πειθαρχική επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος δρα ανεξέλεγκτα παρακάμπτοντας τους νόμους, χωρίς κατηγορίες μπορεί να φυλακίσει σε μυστικές τοποθεσίες οποιονδήποτε και να τον οδηγήσει σε δίκη, όπου το ποσοστό των καταδικαστικών αποφάσεων είναι 100%. Στα πανεπιστήμιά της, θέματα όπως η δημοκρατία και η ελευθερία του λόγου είναι απαγορευμένα, η διαφθορά έχει γίνει αποδεκτή ως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και τα πλαστά πιστοποιητικά κυκλοφορούν παντού, η νομενκλατούρα απολαμβάνει όλα τα προνόμια, την προβολή και τον πλούτο, κι όπως συμβαίνει σε κάθε κομμουνιστικό κόμμα εξουσίας, υπάρχουν φατρίες, κλίκες και μηχανορραφίες που εξασφαλίζουν την άνοδο. Η Κίνα είναι μια χώρα όπου λειτουργεί αυστηρή λογοκρισία και είναι σχεδόν αδύνατο να διατυπωθεί μια άποψη αντίθετη – όταν η εφημερίδα του κόμματος, People’s Daily, άνοιξε μια διαδικτυακή πλατφόρμα ψηφοφορίας για το «κινεζικό όνειρο», το όραμα του προέδρου Σι Τζινπίνγκ, πολύ γρήγορα ένα 70% εξέφρασε την αποδοκιμασία του και, φυσικά, ύστερα από αυτό ο διαδικτυακός τόπος αμέσως έκλεισε.
Όπως λέει ο δημοσιογράφος, ιστορικός και πολιτικός επιστήμονας Jonathan Fenby, όλα ξεκινούν από την παράλογη αξίωση ενός και μόνου κόμματος να κυβερνά αυτή την αχανή χώρα: το Κομμουνιστικό Κόμμα έχει δέσει την Κίνα με έναν ζουρλομανδύα που δεν της επιτρέπει να στραφεί προς το εξωτερικό διασφαλίζοντας μια περίοπτη θέση στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Η κυριαρχία του Κόμματος σε κάθε σφαίρα κοινωνικής δραστηριότητας προκαλεί δυσεπίλυτα προβλήματα, εκ των οποίων ίσως το πιο κρίσιμο αφορά μια πιθανώς καταστροφική έλλειψη νερού και ενέργειας εξαιτίας φαραωνικών έργων, όπως η εκτροπή υδάτων στον άξονα Νότου-Βορρά για την άντληση 45 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού ετησίως από τον ποταμό Γιανγκτσέ και τους παραποτάμους του, ή το Φράγμα των Τριών Φαραγγιών, που διαφημίστηκε ως το μεγαλύτερο προστατευτικό έργο στη γη, αλλά προκάλεσε τον εκτοπισμό 1,3 εκατομμυρίων ανθρώπων κι ένα χαίνον έλος υγρών λυμάτων, λάσπης, βιομηχανικών ρύπων και σκουπιδιών, που εκτείνεται σε μια τεράστια έκταση. Η ταχεία οικονομική ανάπτυξη δεν κάνει πια ευτυχισμένους τους ανθρώπους, αλλά ανήσυχους και νευρικούς – περίπου 400 εκατομμύρια Κινέζοι, που απολαμβάνουν καλές ή υψηλές αποδοχές, αναρωτιούνται γιατί η κυβέρνησή τους δεν μπορεί να αποδώσει δικαιοσύνη και να επιλύσει επείγοντα προβλήματα. Επιπλέον, οι μετακινήσεις του εργατικού δυναμικού από την ενδοχώρα προς τις παράκτιες πόλεις, όπου βρίσκονται οι λεγόμενες Ειδικές Οικονομικές Ζώνες, δημιούργησαν μια υποτάξη περίπου 150 εκατομμύριων εργατών στερημένων από δικαιώματα, η δυσαρέσκεια των οποίων συντελεί στη δημιουργία ενός εκρηκτικού μείγματος, που κανείς δεν ξέρει πώς μπορεί να εκδηλωθεί στο μέλλον. Και τέλος, μια σειρά λανθασμένων χειρισμών των γραφειοκρατών του μηχανισμού προκάλεσε εκτεταμένη ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα, για να μη μιλήσουμε για τις αμέτρητες περιπτώσεις μολυσμένων τροφίμων που δημιούργησαν ασθένειες οι οποίες εξαπλώθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο, επειδή κάποιοι τοπικοί αξιωματούχοι, συνηθισμένοι στο φιλτράρισμα των πληροφοριών, θεώρησαν ότι έπρεπε να τις κρατήσουν μυστικές.
Η Κίνα δεν πρόκειται να καταρρεύσει, όπως η Σοβιετική Ένωση, καθώς οι πόροι του κομματικού κράτους παραμένουν άφθονοι, όμως θα είναι μια εσωστρεφής, ευάλωτη δύναμη.
Μετά τον θάνατο του Μάο, ο διάδοχός του Ντενγκ Σιάο Πινγκ πραγματοποίησε τη σημαντικότερη μεταπολεμική μεταβολή παγκοσμίως ανοίγοντας την οικονομία σε εκατομμύρια φτηνά εργατικά χέρια, τα οποία έφτασαν να παράγουν το μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων που διακινείται στον πλανήτη· όμως οι μεταρρυθμίσεις του Κινέζου ηγέτη έχουν φτάσει στα όριά τους, το κυνήγι της υλιστικής ευδαιμονίας και ο καταναλωτισμός έχουν πάψει να εμπνέουν τους σύγχρονους Κινέζους, το καθεστώς αργεί να πάρει τις αποφάσεις του και το βέβαιο σενάριο, κατά τον Jonathan Fenby, είναι πως η Κίνα θα στραφεί περισσότερο προς τα εσωτερικά της προβλήματα και οι ιθύνοντες θα προσπαθούν να απορροφήσουν τους κραδασμούς της κοινωνικής αναστάτωσης, χάνοντας τον μελλοντικό πρωταγωνιστικό διεθνή ρόλο τον οποίο πολλοί ιστορικοί και αναλυτές τής απέδιδαν.
Το μικρό αλλά περιεκτικό αυτό βιβλίο αποτελεί έργο υψηλού επιπέδου ενός στρατηγικού αναλυτή, ο οποίος μελετά επί δεκαετίες το κινεζικό καθεστώς και καταλήγει σε ένα συμπέρασμα βαρύνουσας σημασίας για την εξέλιξη του κόσμου στη δεκαετία που έρχεται: Η Κίνα δεν πρόκειται να καταρρεύσει, όπως η Σοβιετική Ένωση, καθώς οι πόροι του κομματικού κράτους παραμένουν άφθονοι, όμως θα είναι μια εσωστρεφής, ευάλωτη 
δύναμη. Η οικονομική μεγέθυνση, στην οποία συνεχίζει να επενδύει, έχει χάσει πια τη μαγεία της και η ασιατική υπερδύναμη δεν θα μπορεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο σε έναν κόσμο ευαίσθητων ισορροπιών και πολύπλοκων αντιπαραθέσεων. Κυρίαρχες στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα θα είναι και πάλι, κατά τον συγγραφέα, οι Ηνωμένες Πολιτείες, που, παρ’ όλες τις διακυμάνσεις της ισχύος τους, εξακολουθούν να αποτελούν την κορυφαία πηγή τεχνολογικών καινοτομιών, έχουν ισχυρές συμμαχικές συνθήκες που εκτείνονται σ’ όλη την υδρόγειο, απολαμβάνουν τεράστια υπεροχή στα οπλικά τους συστήματα, διαθέτουν πολλά από τα καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο, ένα λειτουργικό, αν και ατελές νομικό σύστημα, ελεύθερα μέσα ενημέρωσης και παγκόσμια πολιτισμική απήχηση.
Θα κυριαρχήσει η Κίνα στον 21ο αιώνα;
Jonathan Fenby
Μετάφραση – Επιμέλεια – Σημειώσεις: Θανάσης Α. Βασιλείου
Gutenberg
184 σελ.
ISBN 978-960-01-2071-4
Τιμή €9,00
