fbpx
Πέτρος Παπασαραντόπουλος: «Η υπονόμευση της δημοκρατίας, 2015-2019»

Πέτρος Παπασαραντόπουλος: «Η υπονόμευση της δημοκρατίας, 2015-2019»

Σε συνέντευξη που παραχώρησε προς τον δημοσιογράφο Αλέξη Παπαχελά και δημοσιεύτηκε στην επέτειο των Δεκεμβριανών το 2006, ο ιστορικός ηγέτης της ανανεωτικής/φιλοευρωπαϊκής Αριστεράς Λεωνίδας Κύρκος κλήθηκε να απαντήσει στο ερώτημα, αν θα ευχόταν να είχε κάνει κάτι διαφορετικά στην πολιτική του πορεία – με άλλα λόγια, αν είχε μετανιώσει για κάποιες επιλογές του. Ο Κύρκος αναφέρθηκε στην αδυναμία του, ως νεαρός μαχητής του αριστερού κινήματος, να σταθεί κριτικά απέναντι στους κομματικούς του ηγέτες, οι οποίοι στα μάτια του «παρουσιάζονταν γιγάντιοι». Και συνεχίζει: «Είδα ότι όλοι αυτοί, ας μην τους πω όλους, ήταν περιτρίμματα. […] Άνθρωποι γελοίοι, χωρίς καμιά παιδεία για να παίξουν έναν ουσιαστικό ρόλο, σαν αυτόν που φιλοδοξούσαν να παίξουν». Εξήντα χρόνια μετά, «έπιανε τρόμος» τον Λεωνίδα Κύρκο στη σκέψη τι θα συνέβαινε «αν νικούσε τότε η επανάστασή μας».

Ανάλογο τρόμο εξέφραζε στον κύκλο του, από τις διπλές εκλογές του 2012 και εντεύθεν, ο Πέτρος Παπασαραντόπουλος, ο οποίος, ως νεαρό στέλεχος ήδη από τον τελευταίο χρόνο της δικτατορίας των Συνταγματαρχών, είχε γνωρίσει από κοντά την «παλιά φρουρά» της ανανεωτικής ή φιλοευρωπαϊκής Αριστεράς και παρέμεινε στη συνέχεια προσεκτικός παρατηρητής των διαδοχικών μεταλλάξεων του χώρου αυτού, οι οποίες κατέληξαν στον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ.

Η επικράτηση στον πάλαι ποτέ Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου (του οποίου την ηγεσία κάποτε είχε ασκήσει ο Κύρκος και είχε διεκδικήσει ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης) μιας νέας γενιάς στελεχών με κοινό παρονομαστή τον πολιτικό κυνισμό, την οποία κανάκευε μια παλαιότερη γενιά εξαρτημένη από τα ιδεολογήματα της «επαναστατικής» της νιότης, καθιστούσε τον Παπασαραντόπουλο εξαιρετικά ανήσυχο για το μέλλον της ίδιας της δημοκρατίας, ιδίως από τη στιγμή που, μέσα στον παροξυσμό που προκάλεσε η υπαγωγή της χώρας σε προγράμματα διάσωσης από τη χρεοκοπία, ένα διευρυνόμενο ποσοστό του εκλογικού σώματος έδειχνε πρόθυμο να δοκιμάσει οτιδήποτε υποσχόταν να τερματίσει τη σκληρή «μνημονιακή» πραγματικότητα.

Έχοντας ήδη στο ενεργητικό του κάτι περισσότερο από τέσσερις δεκαετίες παρουσίας στα εκδοτικά πράγματα της χώρας, έχοντας διευθύνει το πολύ επιτυχημένο «Ράδιο Παρατηρητής» επί μία 15ετία και έχοντας θητεύσει ο ίδιος (και) ως δημοσιογράφος, ο Παπασαραντόπουλος θεώρησε καθήκον του να τοποθετηθεί δημόσια απέναντι στις επερχόμενες εξελίξεις, μέσω του ηλεκτρονικού και έντυπου Τύπου. Ουδέποτε συμμερίστηκε την καλή προαίρεση πολλών να «δώσουν μια ευκαιρία» στο κόμμα του οποίου ηγείται ο Αλέξης Τσίπρας. Αντιθέτως, από νωρίς προειδοποίησε για τη διαβρωτική επίδραση που θα ασκούσε στους δημοκρατικούς μας θεσμούς η ανάληψη της διακυβέρνησης από έναν φορέα που αναζητούσε συμμαχίες με άξονα τον φτηνό λαϊκισμό.

Η συλλογή αυτών των κειμένων αξίζει να διαβαστεί όχι ως requiem για μια χαμένη πενταετία, αλλά ως παρακαταθήκη ιδεών σε μια πολιτική αναμέτρηση με αβέβαιη έκβαση.

Τα κείμενα του Παπασαραντόπουλου καλύπτουν την εξαετία 2014-2020, μία από τις –σχεδόν επαναλαμβανόμενες– κρίσιμες περιόδους της νεότερης ελληνικής ιστορίας, κατά την οποία, με τη συναίνεση της πλειοψηφίας του εκλογικού σώματος, τέθηκαν υπό αμφισβήτηση οι πολιτικοί θεσμοί, το οικονομικό σύστημα, αλλά και ο διεθνής προσανατολισμός της χώρας – γεγονός χωρίς προηγούμενο σε περίοδο ειρήνης.

Ο συγγραφέας επικεντρώνει το ενδιαφέρον του κυρίως στην αναντιστοιχία ανάμεσα στην κυρίαρχη ιδεολογία της περιόδου –κυρίαρχη όχι λόγω κρατικής επιβολής, αλλά εξαιτίας μιας ενδιάθετης ταύτισης της πλειονότητας των πολιτών με τους πολιτικούς φορείς του αντιφιλελεύθερου λαϊκισμού και του φοβικού εθνικισμού– και το τυπικό ιδεολογικό πλαίσιο της φιλελεύθερης δημοκρατίας που επικράτησε στην Ελλάδα μετά το 1974. Έτσι, επιχειρεί να ερμηνεύσει την καταστροφική πορεία της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, η οποία κορυφώθηκε στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015.

Έπειτα από την κυβίστηση μπροστά στο διανοιγόμενο χάος, τον Ιούλιο του 2015, ο Παπασαραντόπουλος παρακολουθεί την πορεία του «υπαρκτού λαϊκισμού», δηλαδή την εναγώνια προσπάθεια του Τσίπρα και των συντρόφων του να μακροημερεύσουν στους κυβερνητικούς θώκους θέτοντας υπό έλεγχο τα θεσμικά αντίβαρα της εκτελεστικής εξουσίας (ΜΜΕ, δικαστική εξουσία, ανεξάρτητες αρχές) και εξουθενώνοντας τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Αν αυτό το εγχείρημα απέτυχε, τούτο οφείλεται στο πολυμερές πλαίσιο εντός του οποίου η Ελλάδα συνυπάρχει με τα άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και στις αντοχές μιας εγχώριας κρίσιμης μάζας με φιλελεύθερο πολιτικό προσανατολισμό.

papasarntplosΟι παρεμβάσεις του Πέτρου Παπασαραντόπουλου αποτυπώνουν όχι μόνο την καταγραφή και ερμηνεία της ανόδου και της πτώσης του εθνολαϊκισμού στα χρόνια της εθνικής μας περιδίνησης, αλλά και την αγωνία του για την τύχη της φιλελεύθερης δημοκρατίας σε μια χώρα, η πολιτική κουλτούρα της οποίας παραμένει «διφυής» και «δισυπόστατος». Ταυτόχρονα, προσφέρουν πλούσιο υλικό προβληματισμού πάνω στο λαϊκιστικό φαινόμενο και την εγχώρια εκδοχή του. Η συλλογή αυτών των κειμένων αξίζει να διαβαστεί όχι ως requiem για μια χαμένη πενταετία, αλλά ως παρακαταθήκη ιδεών σε μια πολιτική αναμέτρηση με αβέβαιη έκβαση.

[Ο Γιάννης Στεφανίδης είναι καθηγητής ΑΠΘ.]

 

Η υπονόμευση της δημοκρατίας, 2015-2019
Πέτρος Παπασαραντόπουλος
Πρόλογος: Δημήτρης Κ. Ψυχογιός
Εκδόσεις Επίκεντρο
424 σελ.
ISBN 978-960-458-996-8
Τιμή €18,00
001 patakis eshop

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ben Ansell: «Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει»

Ο Μπεν Άνσελ στο βιβλίο του Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει: Πέντε παγίδες και πώς να τις αποφύγουμε, το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση του Γιώργου Μαραγκού, καταπιάνεται...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ελένη Κ. Σπηλιώτη: «Εθνικός Διχασμός: Φιλοβασιλικοί εξόριστοι στη Σκόπελο»

Μ’ ένα σαπιοκάραβο, μέσα σε κατακλυσμιαία βροχή και με φόβο πιθανού τορπιλισμού, φτάνει στις 31 Ιανουαρίου 1918 στη Σκόπελο μια ομάδα επιφανών πολιτικών και άλλων προσώπων που με απόφαση του...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
«Για τη διαχείριση του πένθους και της απώλειας» και «Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;»

Αν υπάρχει ένας μελετητής ικανός να μας εισάγει τόσο στον πλούτο της γλώσσας όσο και των ιδεών του Μεγάλου Ιεράρχη Βασιλείου αλλά και του Πλουτάρχου είναι ο Ιωάννης Πλεξίδας. Με από πολλών ετών...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.