Μπαίνοντας στο εργαστήριο πυρηνικής φυσικής του ΑΠΘ, στον μακρύ διάδρομο που φωτίζεται από τα διαφανή ηλιότουβλα απέναντι, βλέπει κανείς στα δεξιά του μια σειρά από αφίσες που δείχνουν την πρόοδο της Φυσικής από την αρχή μέχρι το τέλος του 20ού αιώνα. Κάπου λίγο μετά τη μέση του διαδρόμου, στην αφίσα της 9ης δεκαετίας, τραβά την προσοχή του ένα κοριτσίστικο πρόσωπο που γελά ενθουσιασμένο. Είναι το πρόσωπο της Λίζας Ράνταλ, που τότε κέρδισε έναν μεγάλο διαγωνισμό Φυσικής, σαν μαθήτρια ακόμη του Λυκείου. Και αυτή μόνο η εικόνα σε πείθει ότι πρόκειται για ένα πρόσωπο που βλέπει με τα μάτια της φαντασίας τον κόσμο του μέλλοντος, έναν κόσμο γεμάτο με επιστημονικά επιτεύγματα και φρέσκια γνώση που είναι ικανή να αλλάξει τον κόσμο.

Αυτός ο ενθουσιασμός και η αγάπη για την επιστήμη ξεπηδά από την κάθε σελίδα του βιβλίου που έγραψε η Ράνταλ, αρκετά χρόνια μετά, ως ώριμη πια επιστήμων (καθηγήτρια Φυσικής στο Χάρβαρντ), αλλά πάντα με τη φρεσκάδα του μυαλού και τον χαρακτήρα ενός κοριτσιού στη μέση της δεύτερης δεκαετίας της ζωής του. Το βιβλίο αυτό, με τον ελληνικό τίτλο Η σκοτεινή ύλη και η εξαφάνιση των δεινοσαύρων, κυκλοφόρησε σε μια καλαίσθητη έκδοση από τις Εκδόσεις Ροπή, σε μια εξαιρετική μετάφραση της Σοφίας Παπαλεξίου, που είναι και αυτή φυσικός, δόκτωρ Φυσικής Υψηλών Ενεργειών.

Το εκπληκτικό είναι ότι ενώ ξεκινά κανείς το διάβασμα αναμένοντας να μάθει κάποια πράγματα για τη σκοτεινή ύλη και την εξαφάνιση των δεινοσαύρων, βλέπει ότι κερδίζει εντελώς αβίαστα και με ρυθμό ανάγνωσης μυθιστορήματος, λεπτομερείς γνώσεις κοσμολογίας, στοιχειωδών σωματιδίων, αστροφυσικής, διαστημικής φυσικής και γεωλογίας, συνδυασμένες με μια προσέγγιση για τον τρόπο που γίνεται η επιστημονική έρευνα και για το πώς κάποιες, λίγες στην αρχή, εμπειρικές παρατηρήσεις κινούν το ενδιαφέρον κάποιων ανήσυχων μυαλών, που κινητοποιούνται και ψάχνουν νέα στοιχεία. Βαθμιαία, η πρωτόλεια εικόνα μιας μάλλον απίθανης επιστημονικής υπόθεσης αρχίζει να εμπλουτίζεται με διεπιστημονικές γνώσεις με εξαιρετικό ενδιαφέρον, για τις προσκρούσεις αστεροειδών και κομητών στη Γη, τους μηχανισμούς δημιουργίας κρατήρων, τα γεωλογικά «σημάδια» που διατηρούν αυτές τις πληροφορίες, το πλανητικό μας σύστημα και το εγγύς διαστημικό περιβάλλον.

Σίγουρα, μας κάνει πού και πού να κοιτάμε τον ουρανό, τη γη, τη θάλασσα, τον ήλιο με μια νέα ματιά και, κυρίως, με νέες σκέψεις για όλον αυτό τον ωραίο κόσμο που μας περιβάλλει!

Η περιγραφή αυτή και η συμπλήρωση του παζλ φέρνει στον νου τις απόψεις του μεγάλου επιστημολόγου Τόμας Κουν για την «αλλαγή παραδείγματος» και τη δομή των επιστημονικών επαναστάσεων. Και πράγματι, η ριζοσπαστική αρχικά υπόθεση ενός πυρηνικού φυσικού, του Αλβαρέζ πατρός, για την εξαφάνιση των δεινοσαύρων εξαιτίας της σύγκρουσης με τη Γη ενός μεγάλου μετεωρίτη πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια, έφερε μια μίνι επιστημονική επανάσταση που οδήγησε σε αναδιάταξη των επιστημονικών απόψεων της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας και στην εγκαθίδρυση μιας νέας ερευνητικής παράδοσης. Τι δουλειά είχε όμως ένας πυρηνικός φυσικός με προβλήματα σχετικά με γεωλογικά στρώματα; Καμία ίσως, αλλά είχε έναν γιο γεωλόγο, που προβληματίστηκε πολύ από ένα λεπτό γεωλογικό στρώμα ηλικίας 65 περίπου εκατομμυρίων χρόνων και ζήτησε τη βοήθεια του πατέρα του στην προσπάθεια για την κατανόησή του! Σε πολύ σύντομο χρόνο μετά την υπόθεση και έπειτα από απίθανες συμπτώσεις, βρέθηκε και ο κρατήρας πρόσκρουσης του μετεωρίτη, με διαστάσεις και χαρακτηριστικά ακριβώς όπως είχε προβλεφθεί, φέρνοντας στις σωστές θέσεις και κάποια κομμάτια του παζλ που είχαν ήδη βρεθεί λίγες δεκαετίες νωρίτερα, αλλά κανείς δεν είχε τότε φανταστεί τη σημασία τους, μερικά μάλιστα παρέμεναν μυστικά!

Η Ράνταλ όμως μας πάει πέρα από αυτό. Δεν μας αφήνει σε μια νέα περίοδο επιστημονικής «ηρεμίας», αλλά μας δείχνει με πολύ πειστικό τρόπο τις πιθανές συνέπειες αυτής της νέας γνώσης και των νέων αναζητήσεων που προκύπτουν. Και αφού έχουμε διαβάσει ήδη τα σχετικά κεφάλαια και έχουμε εξοπλιστεί με την πιο σύγχρονη εικόνα του Σύμπαντος και με τη γνώση ότι η σκοτεινή ύλη είναι ένα πολύ σημαντικό δυναμικό συστατικό του, μας δείχνει πως η γνώση της δυναμικής του Γαλαξία και η αλληλεπίδραση των σωμάτων του Ηλιακού συστήματος με τον «σκοτεινό δίσκο» του εμπεριέχει τη δυνατότητα να προβλέψουμε το μέλλον της Γης με μια ασύγκριτα νέα επιστημονική ματιά! Τραβηγμένη υπόθεση; Μάλλον, άλλωστε το δηλώνει και η ίδια! Τι ευκαιρία όμως να συνθέσει κανείς γνώσεις από τα πιο γοητευτικά και ενδιαφέροντα κεφάλαια της Διαστημικής Φυσικής, της Γεωλογίας, της Κοσμολογίας και στο τέλος ακόμη και της Εξελικτικής Βιολογίας!

Οι λίγο περισσότερες από 400 σελίδες είναι γραμμένες με γλαφυρό και κατανοητό τρόπο, οι όποιοι επιστημονικοί όροι είναι επαρκώς επεξηγημένοι, δεν υπάρχουν μαθηματικοί τύποι και έτσι το βιβλίο είναι απλό, κατανοητό και προσιτό σε κάθε αναγνώστη. Είναι ένα βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί και στη θάλασσα, μακριά από συνωστισμό, που είναι άλλωστε η απαίτηση της εποχής μας. Σίγουρα, μας κάνει πού και πού να κοιτάμε τον ουρανό, τη γη, τη θάλασσα, τον ήλιο με μια νέα ματιά και, κυρίως, με νέες σκέψεις για όλον αυτό τον ωραίο κόσμο που μας περιβάλλει!

Η σκοτεινή ύλη και η εξαφάνιση των δεινοσαύρων
Η εκπληκτική συνέχεια του Σύμπαντος
Λίζα Ράνταλ
μετάφραση: Σοφία Παπαλεξίου
επιμέλεια: Χρήστος Ελευθεριάδης, Παναγιώτης Χαρίτος
Ροπή
416 σελ.
ISBN 978-618-5289-41-6
Τιμή €21,20

Twitter