André Kaspi – Hélène Harter: «Οι Αμερικανοί πρόεδροι»
Οι Αμερικανοί πρόεδροι
Πώς θα σας φαινόταν αν έπειτα από βουλευτικές εκλογές στη χώρα μας, το δεύτερο σε ψήφους κόμμα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να εκλέξει περισσότερους βουλευτές από το πρώτο και να σχηματίσει κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον αρχηγό του, τον ηγέτη δηλαδή του δεύτερου στην κατάταξη κόμματος; Δεν το χωράει ο νους σας;
Κι όμως, στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το παράδοξο αυτό φαινόμενο έχει συμβεί συνολικά πέντε φορές, δύο φορές μάλιστα τις τελευταίες δεκαετίες: το 2000 ο Δημοκρατικός Αλ Γκορ ξεπέρασε κατά 537 ψήφους σε όλη την επικράτεια των ΗΠΑ τον μετέπειτα Πρόεδρο Τζορτζ Γ. Μπους (2001-2009), αλλά έχασε την προεδρία εξαιτίας της καταμέτρησης των εκλεκτόρων, στους οποίους πλειοψηφούσε ο ανεκδιήγητος Τεξανός Ρεπουμπλικάνος. Αλλά και στις εκλογές του 2016, ο μετέπειτα Πρόεδρος Ντόναλτ Τραμπ τερμάτισε δεύτερος (46,1%) και με διαφορά μάλιστα από τη Χίλαρι Κλίντον (48,2%), εξασφαλίζοντας όμως περισσότερους εκλέκτορες. Τα περίεργα του αμερικανικού εκλογικού συστήματος, τα οποία συνδέονται με την ακόμα πιο περίπλοκη δομή του αμερικανικού πολιτειακού συστήματος, δεν μπορούν να γίνουν εύκολα κατανοητά από τους Ευρωπαίους.
Ένα έθνος, πολλοί πρόεδροι
Την ώρα που η προεκλογική περίοδος για τις προεδρικές εκλογές του 2020 ξεκίνησε στις ΗΠΑ, τουλάχιστον για τους Δημοκρατικούς, το παρόν βιβλίο, γραμμένο από δύο Γάλλους ιστορικούς και πανεπιστημιακούς καθηγητές, μπορεί να αποτελέσει πολύτιμη πηγή πληροφοριών για το αμερικανικό προεδρικό σύστημα και την ομοσπονδιακή οργάνωση του κράτους, πέρα από το γεγονός ότι αποτελεί μια σύντομη κι απολύτως κατατοπιστική ιστορία των ΗΠΑ, δοσμένη όμως μέσα από την παρουσίαση των προέδρων τους και την πολιτεία καθενός από αυτούς.
Η ιστορία των Αμερικανών προέδρων και ταυτόχρονα η ιστορία των εκλογικών αναμετρήσεων είναι συναρπαστική, έτσι όπως την αφηγούνται οι δύο συγγραφείς.
Οι συγγραφείς έχουν χωρίσει την αμερικανική ιστορία, από τις 4 Ιουλίου 1776 μέχρι το 2018, σε μεγάλα χρονικά διαστήματα και μελετούν τους Αμερικανούς προέδρους που κυβέρνησαν κατά τις περιόδους αυτές, παρακολουθώντας παράλληλα την ίδια την ιστορία των ΗΠΑ, τη συνταγματική, εκλογική και πολιτικοκοινωνική. Η αφετηρία της εξιστόρησής τους είναι φυσικά οι «Πατέρες» του αμερικανικού έθνους, με πρώτο τον πρώτο πρόεδρο Τζορτζ Ουάσινγκτον (1789-1797), ο οποίος εκλέχθηκε από ένα μικρό σώμα εκλεκτόρων που αντιπροσώπευαν τις 10 από τις μόλις 13 Πολιτείες που συγκροτούσαν εκείνη την εποχή τις ΗΠΑ. Οι επόμενες εκλογές των Τζον Άνταμς (1794-1801), Τόμας Τζέφερσον (1801-1809), Τζέιμς Μάντισον (1809-1817) και Τζέιμς Μονρόε (1817-1825) πραγματοποιούνται με διαφορετικά εκλογικά συστήματα ανά Πολιτεία, σε μια περίοδο όπου οι ΗΠΑ αποκτούν νέα πρωτεύουσα το 1800 και το πολιτικό σύστημα αρχίζει να διαμορφώνει κάποια από τα κεφαλαιώδη χαρακτηριστικά που αναγνωρίζουμε στις ημέρες μας – η έννοια του δικομματισμού, η λαϊκή ψήφος, η ανάδειξη των υποψηφίων των κομμάτων για την προεδρία και την αντιπροεδρία σε ένα κοινό ψηφοδέλτιο κ.ά.
Η ιστορία των Αμερικανών προέδρων και ταυτόχρονα η ιστορία των εκλογικών αναμετρήσεων είναι συναρπαστική, έτσι όπως την αφηγούνται οι δύο συγγραφείς. Το 1828 εμφανίζονται οι πρώτες κονκάρδες με εικόνες υποψηφίων, το 1840 υιοθετούνται πρώτη φορά κεντρικά προεκλογικά συνθήματα (slogan), το 1841 ο Γουίλιαμ Χάρισον γίνεται ο πρώτος πρόεδρος που πεθαίνει κατά τη διάρκεια της θητείας του, το 1862 ο Αβραάμ Λίνκολν διακηρύσσει την απελευθέρωση των σκλάβων, το 1865 κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του δολοφονείται. Ακολουθεί μια μακρά περίοδος κατά την οποία το αξίωμα του προέδρου υποχωρεί, η αμερικανική κοινωνία εκδημοκρατίζεται και τα μέσα ενημέρωσης αποκτούν ολοένα κι αυξανόμενη ισχύ στο πολιτικό σκηνικό των ΗΠΑ.
Πρόεδροι & ΜΜΕ
Σε ειδικό κεφάλαιο του βιβλίου παρουσιάζονται οι «Πρόεδροι της Κρίσης», με πρώτο τον Χέρμπερτ Χούβερ (1929-1933), τον σημαντικό Φράνκλιν Ρούσβελτ (1933-1945), τον Χάρι Τρούμαν (1945-1953) και τον Ντουάιτ Αϊζενχάουερ (1953-1961), ενώ το ενδιαφέρον γίνεται πιο έντονο με την έλευση στο αμερικανικό πολιτικό σκηνικό των Κένεντι – οι συγγραφείς αποκαλούν τη νέα αυτή γενιά «Οι πρόεδροι της εποχής των ΜΜΕ». Νέα ζητήματα αναδύονται στην κονίστρα της πολιτικής και τίθενται στο επίκεντρο της ανάλυσης των δύο συγγραφέων: η χρηματοδότηση των προεκλογικών εκστρατειών, ο ρόλος που έχουν οι «πρώτες κυρίες», η παρουσία των media και οι ψηφιακές τεχνολογίες, η μετανάστευση και η πληθυσμιακή αύξηση του αμερικανικού έθνους, ο αμφιλεγόμενος ρόλος του αντιπροέδρου, είναι μερικά από τα ζητήματα που θίγουν σε μικρά, επιμέρους κείμενά τους.
Οι συγγραφείς αποφεύγουν να πάρουν θέση για το προς τα πού πρέπει να στραφεί το αμερικανικό πολιτικό σύστημα και ποιες είναι οι μεταρρυθμίσεις που θα πρέπει να υιοθετήσει, συμφωνούν όμως με την πλειοψηφία του «παγκόσμιου χωριού», που δεν αντιλαμβάνεται π.χ. τον ρόλο των εκλεκτόρων στην εκλογική διαδικασία – μάλιστα αποκαλούν «αρχαϊκό» τον τρόπο εκλογής του προέδρου των ΗΠΑ. Διαβάζοντας τις σελίδες του καλογραμμένου αυτού τόμου, ο αναγνώστης περιδιαβαίνει την αμερικανική πολιτική (και προεδρική) ιστορία και μπαινοβγαίνει όχι μόνο στις θητείες, αλλά και στις ζωές των Αμερικανών προέδρων, για να ανακαλύψει τον τρόπο με τον οποίο έχει δομηθεί, στην πορεία των δεκαετιών, η σχέση του αμερικανικού λαού με τον Πρόεδρο και η σχέση του Προέδρου με τις λοιπές εξουσίες του κράτους. Κι εκεί, ένας πλούτος ιστοριών ξεπηδά μπροστά του.
Οι Αμερικανοί πρόεδροι, οι κατά γενική ομολογία ισχυρότεροι άνθρωποι στον κόσμο, είναι το (συλλογικό και ατομικό ταυτόχρονα) αποτέλεσμα μιας μακράς εξελικτικής πορείας κι ενός δαιδαλώδους πλέγματος σχέσεων, δυνάμεων, επιρροών και δομών, το οποίο αξίζει να αποκρυπτογραφήσουμε όλοι εμείς, που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο υφιστάμεθα κάποιες από τις συνέπειες των πράξεών τους. Ή της απραξίας τους.
Οι Αμερικανοί πρόεδροι
Από τον Τζορτζ Ουάσινγκτον στον Ντόναλντ Τραμπ
André Kaspi – Hélène Harter
μετάφραση: Σώτη Τριανταφύλλου
Μεταίχμιο
312 σελ.
ISBN 978-618-03-1077-1
Τιμή €16,60
