fbpx
Michael Cronin: «Η μετάφραση στην ψηφιακή εποχή»

Michael Cronin: «Η μετάφραση στην ψηφιακή εποχή»

Το βιβλίο του Michael Cronin Η μετάφραση στην ψηφιακή εποχή (Εκδόσεις Δίαυλος, 2019), μεταφράστηκε από 12 φοιτήτριες και 3 φοιτητές του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Μετάφραση-Μεταφρασεολογία» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, στο χρονικό διάστημα 2015-2017, με υπεύθυνη την επίκουρη καθηγήτρια Μαβίνα Πανταζάρα, η οποία ανέλαβε και την τελική επιμέλεια. Πρόκειται για την τελευταία κατά σειρά έκδοση του Προγράμματος, που από το 1998 έως σήμερα έχει εκδώσει συνολικά 45 βιβλία (συλλογικές μεταφράσεις). Μάλιστα, η παρούσα έλαβε την υποστήριξη της European Society for Translation Studies (EST Translation Prize 2018), που χορηγείται ανά διετία για τη μετάφραση ενός σημαντικού μεταφρασεολογικού έργου από ή προς μια μικρότερη γλώσσα.

Συγγραφέας του βιβλίου είναι ο πολυγραφότατος και διακεκριμένος Michael Cronin, καθηγητής μεταφρασεολογίας στο Πανεπιστήμιο Trinity College του Δουβλίνου. Έχει δημοσιεύσει πάνω από 200 επιστημονικά άρθρα και βιβλία για τη μετάφραση, τη γλώσσα και τον πολιτισμό, ενώ έχει τιμηθεί με πολλές διεθνείς διακρίσεις. Μεταξύ άλλων, είναι μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας της Ιρλανδίας και της Ακαδημίας της Ευρώπης. Έργα του έχουν μεταφραστεί σε πάνω από 15 γλώσσες. Στην Ελλάδα είναι ήδη γνωστός από το βιβλίο του Μετάφραση & Παγκοσμιοποίηση (μτφρ. Π. Κελάνδριας, Εκδόσεις Δίαυλος, 2007).

Το βιβλίο αφορά άμεσα τους μελετητές της μετάφρασης, των πολιτισμικών σπουδών, των σύγχρονων γλωσσών και όσους ασχολούνται επαγγελματικά με τη μετάφραση. Στις ημέρες μας, βέβαια, η ανάγνωσή του ενδιαφέρει ακόμη περισσότερους, αν σκεφτούμε ότι λόγω της παγκοσμιοποίησης, της τηλεργασίας και της τηλεμετανάστευσης, ο ρόλος της μετάφρασης είναι πλέον κομβικός σε πολλούς τομείς της ζωής μας. Ο Cronin διευκρινίζει πάντως ότι το βιβλίο δεν είναι έργο προφητείας αλλά ερμηνείας (των όσων ήδη λαμβάνουν χώρα) και ασχολείται με τις ευρύτερες επιπτώσεις που έχει για τη γλώσσα, τον πολιτισμό και την κοινωνία η συνδυασμένη δράση μετάφρασης και τεχνολογίας. Η συχνά χοντροκομμένη και ενίοτε παραπλανητική απόδοση της μηχανικής μετάφρασης, που μόνο ανεπαρκώς καταφέρνει να υποκαταστήσει τη λεπτολόγα ανθρώπινη μεταφραστική απόδοση, φαίνεται ότι όλο και περισσότερο κερδίζει έδαφος, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα ώστε ο συγγραφέας να αποφαίνεται ότι: «Είναι ακριβέστερο να περιγράφουμε την εποχή μας ως εποχή της μετάφρασης παρά ως εποχή της πληροφορίας».

Στο βιβλίο παρακολουθεί γενικότερα τη σχέση της μετάφρασης με την τεχνολογία υπό το πρίσμα της αλληλεπίδρασης της ανθρωπότητας με τα εργαλεία από την αρχαιότητα έως την εποχή μας. Διαπιστώνει ότι η ανθρωπότητα στην πορεία της ιστορικής της εξέλιξης καθορίζεται από τις δυνατότητες που της προσφέρουν τα εργαλεία, χωρίς όμως να οδηγείται στην επιλογή ενός τεχνολογικού ντετερμινισμού. Μια ιστορική ανασκόπηση καταδεικνύει ότι το τρίπτυχο τεχνολογία-εμπόριο-μετάφραση αλληλεπιδρούσαν ανέκαθεν στενά. Ο αποκλεισμός κάποιας από τις τρεις συνιστώσες οδηγούσε σε κοινωνικό αποκλεισμό και απομονωτισμό. «Οικονομία και πολιτική είναι αλληλένδετες κάθε φορά που προσπαθούμε να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο, τόσο διαχρονικά όσο και στη σημερινή εποχή, η μετάφραση έχει διαμορφώσει και έχει διαμορφωθεί από τα εργαλεία που χρησιμοποιεί» (από την Εισαγωγή του βιβλίου).

«Είναι ακριβέστερο να περιγράφουμε την εποχή μας ως εποχή της μετάφρασης παρά ως εποχή της πληροφορίας».

Ο μεταφρασεολογικός στοχασμός του Cronin αντλεί από το έργο σημαντικών θεωρητικών διάφορων επιστημονικών πεδίων (ενδεικτικά: Marshal McLuhan, Paul Virilio, Giorgio Agamben, Michel Foucault, Claude Levi-Strauss, Jean-Claude Milner, Régis Debray, François Julien, Ivan, Illich, Tony Judt, Nicholas Ostler, Milad Dueihi, John Urry, Scott Lash), αλλά και ειδικότερα της μετάφρασης και μεταφρασεολογίας (Lawrence Venuti, Anthony Pym, Susan Bassnett, Iulia Michalacke, Maria Tymoczko, Minako O’ Hagan, Daniel Gouadec, Karen Littau κ.ά.). Παράλληλα, επειδή το μεταφραστικό φαινόμενο προσεγγίζεται ολιστικά χωρίς διαχωρισμούς μεταξύ λογοτεχνικής και τεχνικής μετάφρασης, γνωστά ονόματα ξένων συγγραφέων και μεταφραστών λογοτεχνίας όπως Jane Wilde (μητέρα του Όσκαρ), Eleanor Marx (κόρη του Καρλ), Ezra Pound, Nabokov, Goethe, Rilke, Pushkin, James Joyce και άλλων πολλών, παρελαύνουν μπροστά στα μάτια μας εμπλουτίζοντας το κείμενο. Ποικίλα, λοιπόν, επιστημονικά πεδία –επιστήμη των μέσων ενημέρωσης, τηλεπικοινωνίες, πληροφορική, θεωρία κοσμοσυστημάτων, αρχιτεκτονική, ιστορία, ψυχανάλυση, κοινωνιολογία, ανθρωπολογία, πολιτισμικές σπουδές– συστρατεύονται ώστε να αναδειχθεί ότι η μετάφραση είναι ο πυρήνας του ανθρωπισμού σε όλες του τις εκδοχές, από τον ουμανισμό της Αναγέννησης ως τον ψηφιακό ανθρωπισμό του 21ου αιώνα.

Στο βιβλίο εξετάζονται επίσης ζητήματα γλώσσας, εξουσίας και μετάφρασης. Μεταξύ άλλων, εξετάζεται η περίπτωση της Αγγλίας του 16ου αιώνα ως προς τη δυναμική της μετάφρασης χάρη στην τυπογραφία, αλλά και ο ρόλος του Τύπου στη διάδοση των μεταφράσεων και στη διαμόρφωση εθνικών φαντασιακών κοινοτήτων (με χαρακτηριστικό παράδειγμα την περίπτωση της Ιρλανδής μεταφράστριας Τζέιν Ουάιλντ στα μέσα του 19ου αιώνα).

Κάτι που ο Cronin βρίσκει ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι ότι για την αναδιαμόρφωση της μετάφρασης στην ψηφιακή εποχή του 21ου αιώνα, η οργανωτική μεταφορά είναι δανεισμένη από τη Βιομηχανική Επανάσταση του 18ου αιώνα. Καθοριστικό βήμα προς την αυτοματοποίηση της μετάφρασης είναι η δημιουργία ελεγχόμενων γλωσσών, αλλά και η προσπάθεια δημιουργίας μιας απλοποιημένης, εύκολα κατανοήσιμης παγκόσμιας αγγλικής γλώσσας, μιας lingua franca. Η διαδικασία της μετάφρασης καθίσταται πλέον αόρατη («…το προσωπικό του τηλεφωνικού κέντρου, μιλώντας στην τοπική γλώσσα και διαβιβάζοντας πληροφορίες που έχουν συνταχθεί κατά βάση στα αγγλικά, καθιστά τη διαδικασία της μετάφρασης αόρατη»), ενώ η ζωή μας κυριαρχείται από μια διάχυτη υπολογιστικότητα (everyware): «Ο ενδεχόμενος κοινωνικός αντίκτυπος αυτής της διάχυτης υπολογιστικότητας μπορεί να συγκριθεί με τον ηλεκτρισμό που περνάει αόρατα μέσα από τους τοίχους κάθε σπιτιού, γραφείου ή αυτοκινήτου». Κάπως έτσι ξετυλίγεται το νήμα της πανταχού παρούσας πληροφορικής και της πανταχού παρούσας μετάφρασης...

Άλλοι άξονες προβληματισμού του είναι οι μεσσιανικές μεταφραστικές θεωρίες, δηλαδή η θέση της μετάφρασης ως απαραίτητου βοηθήματος στην οικοδόμηση ενός νέου, χωρίς σύνορα κόσμου, και οι σοβαρές συνέπειες που θα έχει η επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης και της παγκοσμιορομποτικής στον προσανατολισμό των φιλελεύθερων δημοκρατιών.

M CroninΟ Cronin εμβαθύνει στις κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές προεκτάσεις της μετάφρασης στη σύγχρονη εποχή, προσεγγίζοντας από ουμανιστική οπτική τη σύμπλευση μετάφρασης και τεχνολογίας και δίνοντας έμφαση στην έννοια της καθολικότητας και της κοινότητας, αφού θεωρεί ότι «η δυναμική ανατρεπτικότητα της “συντροφιάς των αγνώστων” αποτελεί την πλέον ριζοσπαστική υπόσχεση μιας ενσυνείδητης μεταφραστικής πρακτικής στη σημερινή ψηφιακή εποχή».

 

Η μετάφραση στην ψηφιακή εποχή
Michael Cronin
επιμέλεια: Μαβίνα Πανταζάρα
μετάφραση: Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Μετάφραση-Μεταφρασεολογία» του ΕΚΠΑ (Ηλιάνα Αγγελή, Αντώνης Αθανασόπουλος, Ελένη Βγόντζα, Αργύριος Διαγουμάς, Αικατερίνη Ιατρίδου, Κωνσταντίνος Κορμάς, Ανδρομάχη Μαλακάτα, Έφη Μαρκοζάνε, Αγγελική Μπούρα, Μαγδαληνή Παππά, Αγγελική-Ζωή Ρήγα, Σήλικα Ρηγοπούλου, Βασιλική-Αικατερίνη Στέφου, Αικατερίνη Στρίκου, Σωτηρία Φραγκάκη)
Δίαυλος
238 σελ.
ISBN 978-960-531-355-5
Τιμή €17,85
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ben Ansell: «Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει»

Ο Μπεν Άνσελ στο βιβλίο του Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει: Πέντε παγίδες και πώς να τις αποφύγουμε, το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση του Γιώργου Μαραγκού, καταπιάνεται...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ελένη Κ. Σπηλιώτη: «Εθνικός Διχασμός: Φιλοβασιλικοί εξόριστοι στη Σκόπελο»

Μ’ ένα σαπιοκάραβο, μέσα σε κατακλυσμιαία βροχή και με φόβο πιθανού τορπιλισμού, φτάνει στις 31 Ιανουαρίου 1918 στη Σκόπελο μια ομάδα επιφανών πολιτικών και άλλων προσώπων που με απόφαση του...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
«Για τη διαχείριση του πένθους και της απώλειας» και «Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;»

Αν υπάρχει ένας μελετητής ικανός να μας εισάγει τόσο στον πλούτο της γλώσσας όσο και των ιδεών του Μεγάλου Ιεράρχη Βασιλείου αλλά και του Πλουτάρχου είναι ο Ιωάννης Πλεξίδας. Με από πολλών ετών...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.