Αλέξανδρος Βέλιος: «Ιστορίας το ανάγνωσμα»
«Το ιστορικό υλικό είναι το ανθρώπινο υλικό. Και το ιστορικό μεγαλείο οικοδομείται από την ανθρώπινη μικρότητα». Ο Αλέξανδρος Βέλιος, στον οποίο ανήκει αυτός ο αφορισμός, προσέγγιζε την Ιστορία έχοντας στο επίκεντρό του τον άνθρωπο, για τον οποίο ήταν πεπεισμένος ότι, πράγματι, η μικρότητά του συνδέεται άμεσα με το μεγαλείο των ιστορικών στιγμών που ζει – η πανδημία του κορονοϊού το απέδειξε με τον πιο τραγικό τρόπο. Ο συγκεκριμένος αφορισμός προέρχεται από τον πρόλογο του Αλ. Βέλιου σε μια έκδοση για τον Θουκυδίδη, μια από τις πολλές εκδόσεις κλασικών που είχε μεταφράσει, επιμεληθεί, προλογίσει και συστήσει στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Το βιβλίο Ιστορίας το ανάγνωσμα περιλαμβάνει 22 μικρά κείμενα του δημοσιογράφου, τηλεπαρουσιαστή και τηλεσχολιαστή, συγγραφέα, επιμελητή εκδόσεων, μεταφραστή και διανοούμενου Αλέξανδρου Βέλιου (1953-2016). Όπως είναι γνωστό, ο Αλ. Βέλιος υπήρξε υπεύθυνος στην εξαιρετική σειρά microMega του εκδοτικού οίκου Ροές, η οποία παρουσίασε στο ελληνικό κοινό κείμενα κορυφαίων συγγραφέων και διανοητών της παγκόσμιας γραμματείας. Τα κείμενα του παρόντος τόμου είχαν γραφτεί από τον Βέλιο ως πρόλογοι ή εισαγωγές στα βιβλία που κυκλοφόρησαν στο πλαίσιο της εν λόγω σειράς. Το υλικό επιμελήθηκε μετά τον θάνατό του η σύζυγός του, Νάντια-Γερολυμάτου Βέλλιου, ενώ το βιβλίο προλογίζει ο συγγραφέας και στενός φίλος του, Τάκης Θεοδωρόπουλος.
Διαβάζοντας το χθες, σήμερα
Φυσικά, ως κείμενα ξεπερνούν τον αρχικό λόγο συγγραφής τους· δεν είναι απλοί πρόλογοι ή εισαγωγές, καθώς καθένα από αυτά είναι αυτοτελές δοκίμιο πάνω στο συνολικό έργο του συγγραφέα που παρουσιάζει. Όπου βρίσκει την ευκαιρία, ο Βέλιος συνδέει τον κάθε συγγραφέα με την εποχή του και, στον βαθμό που του επιτρέπει το ίδιο το έργο, με την παγκόσμια γραμματεία της πολιτικής επιστήμης, της ιστορίας και της τέχνης. Έτσι, αναφερόμενος στον κυνικό Βρετανό φιλόσοφο Μπέρναντ Μάντεβιλ ή τον ελιτιστή Γάλλο ποιητή Πολ Βαλερί, ο Βέλιος τρυπώνει στις σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας και της πολιτικής σκέψης για να αντλήσει από εκεί, όπως μπορεί, χρήσιμα διδάγματα για το σήμερα, παραδείγματα που μεταφέρονται μεμιάς στη σύγχρονη πολιτική σκηνή.
Ο Αλέξανδρος Βέλιος των βιβλίων είναι το ίδιο σπινθηροβόλος με τον μαχητικό τηλεπαρουσιαστή, είναι εξίσου αιχμηρός με τον πολιτικό αναλυτή, στα κείμενά του όμως δίνει ρεσιτάλ εκφραστικού πλούτου, παραδίδει μαθήματα ιστορικής ανάλυσης και υπογράφει αριστουργηματικές σελίδες πολιτικής σκέψης. Οι χιλιάδες τηλεθεατές του θα εκπλαγούν ευχάριστα από την ευρυμάθειά του, από την εξονυχιστική τεκμηρίωση των όσων αποδίδει σε καθέναν από τους κλασικούς με τους οποίους καταπιάνεται και, φυσικά, θα εντυπωσιαστούν από τον εύληπτο τρόπο με τον οποίο αποδίδει, μέσα σε λίγες σελίδες, το έργο κορυφαίων μορφών της παγκόσμιας πολιτικής σκέψης και τέχνης. Δυστυχώς, αυτές τις αρετές, πολύτιμες στον γραπτό λόγο και απολαυστικές στην ανάγνωση, δεν μπορεί να τις αναδείξει ή να τις αξιοποιήσει ο τηλεοπτικός φακός.
Ο Αλέξανδρος Βέλιος των βιβλίων είναι το ίδιο σπινθηροβόλος με τον μαχητικό τηλεπαρουσιαστή, είναι εξίσου αιχμηρός με τον πολιτικό αναλυτή, στα κείμενά του όμως δίνει ρεσιτάλ εκφραστικού πλούτου, παραδίδει μαθήματα ιστορικής ανάλυσης και υπογράφει αριστουργηματικές σελίδες πολιτικής σκέψης.
Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται λ.χ. τον Θουκυδίδη, για να επιστρέψουμε στη φράση με την οποία ξεκινάει το σημείωμα αυτό, όπως και ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζει τον «παρεξηγημένο» Νικολό Μακιαβέλι, κυρίως όμως η σύγκριση των δύο αυτών «τρομακτικών» –όπως τους θεωρεί– ανδρών, αναδεικνύει το εύρος της πολιτικής σκέψης του, αλλά και την ιστορική εποπτεία του υλικού του.
Πρόλογοι για τα δύσκολα
Βαθύς γνώστης της ευρωπαϊκής ιστορίας και λάτρης της πολιτικής φιλοσοφίας, ιδιαίτερα του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, ο Βέλιος σκιαγραφεί για τους αναγνώστες του μικρά, καθαρά και ουσιαστικά προφίλ των μεγάλων καλεσμένων του αντιμετωπίζοντάς τους δίκαια: ακόμα και με τις ιστορικές μορφές με τις οποίες διαφωνεί, όπως λ.χ. με τον λόγιο Περικλή Γιαννόπουλο (τον κατηγορεί για «εθνικιστικό πριαπισμό»), δεν παύει να αντιμετωπίζει τον ανθολογούμενο συγγραφέα ως μια ιστορική, πολιτική και εθνική μορφή, το έργο της οποίας πρέπει να διαβαστεί με προσοχή και να αναλυθεί όσο το δυνατόν βαθύτερα από τους Νεοέλληνες.
Όσοι δεν γνώρισαν τον συγγραφέα και σχολιαστή Αλέξανδρο Βέλιο μέσα από το πλούσιο εκδοτικό έργο του, έχουν τώρα την ευκαιρία να διαβάσουν συγκεντρωμένα μερικά από τα πιο ωραία κείμενά του και, στη συνέχεια, αν το θελήσουν, να «αναμετρηθούν» και με τα μεγάλα κείμενα των κλασικών της παγκόσμιας σκέψης. Αυτό άλλωστε ήθελε να πετύχει και ο ίδιος: να βάλει τους αναγνώστες του στα… δύσκολα.
Ιστορίας το ανάγνωσμα
Αλέξανδρος Βέλιος
Προλεγόμενα: Νάντια Γερολυμάτου-Βέλλιου, Τάκης Θεοδωρόπουλος
Ροές
224 σελ.
ISBN 978-960-283-494-7
Τιμή €13,78
