Συλλογικό έργο: «Η δικτατορία των συνταγματαρχών»
Η αποτυχία του πολιτικού συστήματος της μεταπολίτευσης ήταν η αφορμή για την εμφάνιση δήθεν ειδικών που θυμήθηκαν τα καλά της δικτατορίας ποντάροντας στην άγνοια των νεότερων για κείνη την εποχή, γι’ αυτό είναι πάντα χρήσιμο να βγαίνουν βιβλία που δίνουν μια πραγματική εικόνα της χούντας, μιας εποχής που στοίχισε στον τόπο ανοίγοντας πληγές που από ευτυχή συγκυρία δεν ήταν πολύ βαθύτερες. Στο έργο Η δικτατορία των συνταγματαρχών: Ανατομία μιας επταετίας αναλύεται κάθε πλευρά του πολιτικού φαινομένου που καθόρισε την πορεία της χώρας τα τελευταία πενήντα χρόνια, η προπαγάνδα, τα συνταγματικά κείμενα, τα πρόσωπα που διαμόρφωσαν την ιδεολογία της, τα ανεξέλεγκτα fake news, που συνέχιζαν να αναπαράγονται μέχρι την ύστατη στιγμή, οι ψευδαισθήσεις των διανοουμένων που έσπευσαν να στηρίξουν το καθεστώς κινούμενοι από ιδιοτελή κίνητρα ή από ανοησία και παντελή έλλειψη κρίσης, ο ρόλος των ανθρώπων του πνεύματος, κάποιοι απ’ τους οποίους κρύφτηκαν κι άλλοι ρίσκαραν τα πάντα με τη στάση τους, οι οριακές στιγμές κατά την κατάρρευση, όπου κανείς δεν μπορούσε να μαντέψει τις τρομακτικές συνέπειες ενός εξωτερικού πολέμου ή ενός εσωτερικού χάους, η αφρικανική διάσταση της εξωτερικής πολιτικής της δικτατορίας, η στάση των ευρωπαϊκών κρατών απέναντι στο καθεστώς, η οικτρή διεθνής απομόνωση της χούντας, οι πελώριες ευθύνες των ΗΠΑ.
Όσο κι αν γνωρίζει κανείς τα πεπραγμένα εκείνης της εποχής, μια συγκεντρωτική παρουσίαση πτυχών περισσότερο ή λιγότερο σκοτεινών έχει πάντα ενδιαφέρον. Ο αναγνώστης εκπλήσσεται μαθαίνοντας τη μεταστροφή απόλυτα έγκυρων ιστορικών, όπως ο Γρηγόριος Δαφνής, που προσφέρθηκε να υμνήσει το καθεστώς αμαυρώνοντας την υστεροφημία του, ενώ η ολοκληρωτική αλλαγή πλεύσης πρώην μαρξιστών και κομμουνιστών, σαν τον Σάββα Κωνσταντόπουλο, τον Θεοφύλακτο Παπακωνσταντίνου και, βέβαια, τον Γεώργιο Γεωργαλά είναι ένα γεγονός που τρομάζει. Από την άλλη, υπάρχουν οι ευτράπελες στιγμές των καλλιτεχνών που έσπευσαν να συνδράμουν στα πανηγύρια της περιόδου, στιγμές που έχουν ξεχαστεί πια αλλά καλό είναι να θυμόμαστε, λ.χ. τη χρονιά του 1968, όταν στο κατάμεστο Παναθηναϊκό Στάδιο έγινε ο γιορτασμός της πρώτης επετείου των απριλιανών δικτατόρων, όπου τραγούδησαν και συμμετείχαν ο Ζαμπέτας, η Μοσχολιού, ο Πουλόπουλος, ο Νίκος Σταυρίδης, ο Ντίνος Ηλιόπουλος, ενώ τον Απρίλιο του 1974, στην πιο ζοφερή περίοδο της χούντας των συνταγματαρχών, η Μαρινέλλα ερμήνευσε από τη σκηνή της Eurovision το «Λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και τ’ αγόρι μου», σε μια προσπάθεια εξωραϊσμού της θλιβερής εικόνας της χώρας μας στο εξωτερικό. Και βέβαια υπήρχε η πρόσφατα εμφανισθείσα τηλεόραση ως μέσο διάχυσης της μαζικής κουλτούρας, καλύτερο παράδειγμα της οποίας αποτέλεσε ο «Άγνωστος Πόλεμος» σε σενάριο Νίκου Φώσκολου με τον συνταγματάρχη Βαρτάνη (Αλέξανδρος Αντωνόπουλος), σειρά που καθήλωνε κάθε φορά εκατομμύρια τηλεθεατές υμνώντας συγκαλυμμένα το ηρωικό υποτίθεται παρελθόν του Παπαδόπουλου.
Όσο κι αν γνωρίζει κανείς τα πεπραγμένα εκείνης της εποχής, μια συγκεντρωτική παρουσίαση πτυχών περισσότερο ή λιγότερο σκοτεινών έχει πάντα ενδιαφέρον.
Πολλοί από μας θυμόμαστε αχνά ή καθόλου την περίοδο της δικτατορίας, όταν το πρώτο πραξικόπημα επέφερε έναν παροξυσμό κινημάτων (τέσσερα διαδοχικά), όμως στη συλλογική μνήμη των σκεπτόμενων Ελλήνων έχει μείνει ως μια εποχή που τραυμάτισε βαθιά τα δημοκρατικά και εθνικά αισθήματά τους, κυρίως μετά τα γεγονότα της Κύπρου, όπου η Ελλάδα χωρίς να προβάλει ουσιαστική αντίσταση νικήθηκε χωρίς καν να πολεμήσει. Κι έπειτα, όσοι πονούν πραγματικά τον πολιτισμό αυτού του τόπου δεν μπορούν να ξεχάσουν τη βολική αφωνία καταξιωμένων λογοτεχνών (Μυριβήλης, Βενέζης, Τερζάκης, Τάσος Αθανασιάδης, Πρεβελάκης, Ελύτης, Γ.Π. Σαββίδης, Σινόπουλος, για να μη μιλήσουμε για την ανήθικη συμπεριφορά του Ρένου Αποστολίδη), την ώρα που κάποιοι άλλοι, προεξάρχοντος του Γιώργου Σεφέρη, καλούνταν από τις Αρχές για συστάσεις, ανακρίσεις ή εκτοπισμούς.
Τα κείμενα του βιβλίου προέρχονται από το διεθνές συνέδριο που οργάνωσε το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου, όπου φιλοξενήθηκαν σαράντα ένας πανεπιστημιακοί και ειδικοί ερευνητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Οι ειδικοί που πήραν μέρος στο συνέδριο αναλύουν τους καρπούς του τελευταίου πετυχημένου πραξικοπήματος στην Ευρώπη, το οποίο σηματοδότησε την παρακμή του στρατού, θεσμού που απολάμβανε τεράστιο κύρος, έστρεψε μαζικά τους νέους προς την Αριστερά –μια φυσική αντίδραση μετά τον ακραίο αυταρχισμό και την προσπάθεια επιβολής ξεπερασμένων αξιών– και με την παταγώδη αποτυχία του έδωσε τη δυνατότητα σε μια φωτισμένη ομάδα, υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, να τροχιοδρομήσει την πορεία της χώρας προς τον εκσυγχρονισμό και τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Σήμερα που η χώρα διέρχεται ξανά από συμπληγάδες προσπαθώντας να σταθεί στα πόδια της, η μελέτη εκείνων των περιστάσεων και των παραμέτρων έχει πάντα να προσφέρει χρήσιμα συμπεράσματα. Όσο διαφορετικές και να φαίνονται με μια πρώτη ματιά οι εποχές, πάντα υπάρχουν εκφάνσεις κοινές, για παράδειγμα ο εκμαυλισμός του λαού μέσα από φτηνές παροχές, η υδραργυρική συμπεριφορά των Ελλήνων, που μπορούν να βρεθούν από το ναδίρ στο ζενίθ της ψυχολογίας με την παραμικρή υποψία ραγδαίας αλλαγής των συνθηκών που ίσως αλλάξουν το πεπρωμένο τους, οι ευκαιρίες που ανοίγονται σε συνθήκες έσχατης κρίσης όταν υπάρχει αποφασιστική ηγεσία.
Η δικτατορία των συνταγματαρχών
Ανατομία μιας επταετίας
Συλλογικό έργο: Δημήτρης Κ. Αποστολόπουλος, Σπύρος Βλαχόπουλος, Γιώργος Γεωργής, Δημήτρης Θωμάκος, Δημήτρης Καιρίδης, Αντώνης Κλάψης, Ιωάννης Κονιδάρης, Δέσποινα-Γεωργία Κωνσταντινάκου, Κωνσταντίνα Μαραγκού, Χάρης Μελετιάδης, Αλέξανδρος Ναυπλιώτης, Αναστάσιος Πανουτσόπουλος, Ευαγγελία Παπαδημητρίου, Δημήτρης Παπαδιαμάντης, Δώρα Παπαδοπούλου, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Μιχάλης Τσαπόγας, Κώστας Υφαντής, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Ειρήνη Χειλά, Διονύσης Χουρχούλης
επιμέλεια: Σπύρος Βλαχόπουλος, Δημήτρης Καιρίδης, Αντώνης Κλάψης
επιμέλεια σειράς: Ευάνθης Χατζηβασιλείου
Εκδόσεις Πατάκη
439 σελ.
ISBN 978-960-16-8235-8
Τιμή €19,90
