fbpx
Γιάννης Κ. Χρονόπουλος: «Το χρονικό της Άλωσης της Πόλης»

Γιάννης Κ. Χρονόπουλος: «Το χρονικό της Άλωσης της Πόλης»

Ένα νέο βιβλίο με συγγραφέα τον ιστορικό και εκδότη Γιάννη Χρονόπουλο ήρθε να προστεθεί στην υπάρχουσα πλούσια βιβλιογραφία για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς.

H πρωτοτυπία του συγκεκριμένου έργου έγκειται στον τρόπο παρουσίασης: στην αμεσότητα της περιγραφής ως να πρόκειται για μια δημοσιογραφική μετάδοση της επικαιρότητας. Αυτός ο τρόπος μετατρέπει την ιστορική αφήγηση σε ένα ζωντανό ανάγνωσμα, που διατηρεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Πηγές του έργου είναι δύο από τα Χρονικά της εποχής. Το πρώτο είναι το περίφημο Χρονικό της Άλωσης που συνέγραψε ο Γεώργιος Φραντζής σε δέκα βιβλία, αφού εγκαταστάθηκε –μετά την απελευθέρωσή του από την αιχμαλωσία– στην Κέρκυρα, με την προτροπή τινών ευγενών Κερκυραίων. Επίσης, ο Χρονόπουλος βασίστηκε και στο Χρονικό της πολιορκίας και της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης του Ενετού Νικολό Μπάρμπαρο, που έζησε τα γεγονότα.

Η επικαιρότητα του βιβλίου

Μια ερώτηση που προκύπτει αβίαστα είναι εάν εκδόσεις σαν κι αυτή έχουν κάποια άλλη αξία, εκτός από την προφανή δηλαδή της ιστορικής αποτύπωσης μιας σημαντικής στιγμής του παρελθόντος, που συνέβη σχεδόν έξι εκατονταετίες πριν. Παρακολουθώντας την πρόσφατη προεκλογική διαμάχη στην Τουρκία για τη διεκδίκηση της δημαρχίας της Κωνσταντινούπολης, διαπιστώσαμε έκπληκτοι ότι η Άλωση παραμένει ως ζων γεγονός στην πολιτική αντιπαράθεση. Κάτι που σημαίνει ότι τα ζητήματα της ταυτότητας είναι παρόντα στη σύγχρονη τουρκική ψυχοσύνθεση. Εάν κάποιος μελετήσει την καταγωγή των τριών πρωταγωνιστών της προεκλογικής σύγκρουσης στην Πόλη, του Ταγίπ Ερντογάν, του Γιλντιρίμ Μπιναλί και του Εκρέμ Ιμάμογλου, δεν είναι δύσκολο να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο βαθμός της τουρκοσύνης είναι ένας συνδυασμός δύο παραγόντων: των προσωπικών συμφερόντων και του ιστορικού βάθους εξισλαμισμού των προγόνων του.

Είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον η φρασεολογία που χρησιμοποιήθηκε κατά την προεκλογική περίοδο. Η κατάκτηση του δημαρχιακού θώκου από τον αντίπαλο του Ερντογάν προβλήθηκε σαν επαναφορά της Κωνσταντινούπολης σε ελληνική κυριαρχία. Όλη την προεκλογική περίοδο, τόσο ο ίδιος ο πρόεδρος της Τουρκίας όσο και στελέχη του κόμματός του επαναλάμβαναν προπαγανδιστικά ότι η νίκη του Ιμάμογλου, που γεννήθηκε στην Τραπεζούντα, θα προκαλούσε μεγάλη ικανοποίηση στην ελληνική πλευρά, γιατί σύμφωνα με τη γνώμη τους ο κεμαλιστής υποψήφιος –που τελικά νίκησε– ήταν ελληνικής καταγωγής και μάλιστα κρυπτοχριστιανός.

Οι εμμονές αυτές βέβαια δεν ήταν κάτι το καινοφανές στην πολιτική ζωή της σύγχρονης Τουρκίας, δεδομένου μάλιστα ότι εδώ και δεκαετίας συστηματικά αναδεικνύεται με μεγάλες γιορτές η ιστορική επέτειος της Άλωσης. Το φαινόμενο του υπερτονισμού και της «επικαιροποίησης» ενός παλιού ιστορικού γεγονότος από την τουρκική πλευρά είχε σχολιαστεί εύστοχα από έναν καλό Τούρκο δημοσιογράφο, τον Engin Ardiç στην εφημερίδα Sabah. Με αφορμή τις θεσμοθετημένες γιορτές της Άλωσης, είχε γράψει πριν από μια δεκαετία (δημοσιεύτηκε το 2009): «Πέρασαν 556 χρόνια και γιορτάζετε [την Άλωση] σαν να ήταν χθες; Γιατί κάθε χρόνο τέτοια εποχή, µ’ αυτές τις γιορτές που κάνετε, διακηρύσσετε σε όλο τον κόσµο ότι: “αυτά τα μέρη δεν ήταν δικά µας, ήρθαµε εκ των υστέρων και τα πήραμε µε τη βία”. Για ποιον λόγο άραγε φέρνετε στη µνήµη µια υπόθεση έξι αιώνων; Μήπως στο υποσυνείδητό σας υπάρχει ο φόβος ότι η Πόλη κάποια µέρα θα δοθεί πίσω;»

Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν –ο οποίος επίσης κατάγεται από την Ποταμιά της Ριζούντας, ένα πρώην ελληνόφωνο χωριό του ανατολικού Πόντου– δήλωσε με αφορμή την 566η επέτειο της Άλωσης ότι εκείνο το γεγονός αποτελεί κορυφαίο στη συγκρότηση του τουρκικού έθνος: «Η κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα σημεία της ιστορίας του τουρκικού έθνους, καθώς ο Μωάμεθ ο Πορθητής άνοιξε την πόρτα προς το Ισλάμ». Και κατέθεσε την άποψή του, ότι και στην ψυχολογία του σύγχρονου Έλληνα το γεγονός αυτό έχει καθοριστική σημασία: «Εδώ και 566 χρόνια, υπάρχουν κάποιοι που ακόμη δεν μπορούν να σβήσουν από μέσα τους αυτόν τον πόνο της απώλειας… Οι Έλληνες δεν έχουν συμβιβαστεί με την απώλεια της Πόλης» και διατύπωσε τη θέση ότι εξ αυτού του ιστορικού γεγονότος: «Έχουμε ανοιχτούς λογαριασμούς μαζί τους… το ξεκαθάρισμα των λογαριασμών με την Κωνσταντινούπολη δεν έχει τελειώσει εδώ και 566 χρόνια, δεν έχει εξαλειφθεί»». Επίσης, χρησιμοποίησε το γεγονός της Άλωσης του 1453 για να ορίσει τις διαφορές της Τουρκίας με τη Δύση: «Ένα από τα βασικά κίνητρα του ρατσισμού, που εξαπλώνεται σήμερα στον δυτικό κόσμο σαν πανούκλα, είναι η Μεγάλη Ιδέα, την οποία εκπροσωπεί η Κωνσταντινούπολη».

Αυτός ο τρόπος μετατρέπει την ιστορική αφήγηση σε ένα ζωντανό ανάγνωσμα, που διατηρεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

Ποια η σημασία της Άλωσης

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453 έκλεισε οριστικά μια μεγάλη ιστορική περίοδο, που ξεκίνησε με την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και χαρακτηρίστηκε από τον βαθμιαίο εξελληνισμό του ρωμαϊκού ανατολικού κράτους, ως απόρροια του περιορισμού σε ελληνόφωνα εδάφη, την κυριαρχία του ρωμαϊκού νομικού συστήματος και της ελληνικής γλώσσας και γραμματείας. Η Άλωση της Πόλης και λίγο αργότερα η κατάλυση της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας και η κατάληψη του Μυστρά επιβεβαίωσαν την οριστική κυριαρχία ενός άλλου πολιτισμικού μοντέλου, που είχε γεννηθεί αιώνες πριν στις ερήμους της Αραβίας: του Ισλάμ.

Παρότι η ανάκληση εκείνων των ιστορικών γεγονότων γίνεται σήμερα με αντιιστορικές ταυτίσεις, όπου οι τότε Τούρκοι και Βυζαντινοί ευθέως ανάγονται στους σύγχρονους Τούρκους και Έλληνες, όπως έχουν διαμορφωθεί στην εποχή του πολιτικού έθνους, εντούτοις οι πραγματικότητες εκείνη την εποχή σε επίπεδο ταυτοτήτων ήταν διαφορετικές. Οι Οθωμανοί αυτοπροσδιορίζονταν αποκλειστικά ως μουσουλμάνοι.

H εμφάνιση των τουρκικών ομάδων στον ελληνικό χώρο από τον 11ο μ.Χ. αιώνα εγκαινίασε μια μακρά περίοδο συνάντησης, επικοινωνίας και ώσμωσης. Είτε ως Σελτζούκοι, είτε ως Οθωμανοί θα διαμορφώσουν τελικά τη φυσιογνωμία ολόκληρης της περιοχής μας. Το ερώτημα που αντιμετώπιζαν οι επιστήμονες ήταν το πώς ένας πληθυσμός εισβολέων που δεν ξεπέρασε τις 400.000 άτομα, κατάφερε να κυριαρχήσει σ’ έναν ελληνόφωνο κόσμο 8 εκατομμυρίων. Πώς οι «ολίγοι» Τουρκομάνοι κατάφεραν να μεταστρέψουν έναν μεγάλο πληθυσμό ελληνοφώνων χριστιανών μαζί με τους οποίους, στη συνέχεια, θα αποτελέσουν τους Οθωμανούς πολίτες της νέας αυτοκρατορίας τους.

gxronΌλα αυτά όμως φαίνεται ότι παραμένουν παρόντα στη σύγχρονη Τουρκία, η οποία χαρακτηρίζεται τόσο από την εθνικιστική της υστερία, όσο και από ένα γιγάντιο υπόγειο ρεύμα επαναπροσδιορισμού της ταυτότητας. Κατά συνέπεια, η γνώση εκείνης της μακρινής πλέον ιστορίας έχει πολλαπλή αξία.

 

Το χρονικό της Άλωσης της Πόλης
29 Μαΐου 1453
Γιάννης Κ. Χρονόπουλος
Historical Quest
116 σελ.
ISBN 978-618-5088-47-7
Τιμή €10,00
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ben Ansell: «Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει»

Ο Μπεν Άνσελ στο βιβλίο του Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει: Πέντε παγίδες και πώς να τις αποφύγουμε, το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση του Γιώργου Μαραγκού, καταπιάνεται...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ελένη Κ. Σπηλιώτη: «Εθνικός Διχασμός: Φιλοβασιλικοί εξόριστοι στη Σκόπελο»

Μ’ ένα σαπιοκάραβο, μέσα σε κατακλυσμιαία βροχή και με φόβο πιθανού τορπιλισμού, φτάνει στις 31 Ιανουαρίου 1918 στη Σκόπελο μια ομάδα επιφανών πολιτικών και άλλων προσώπων που με απόφαση του...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
«Για τη διαχείριση του πένθους και της απώλειας» και «Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;»

Αν υπάρχει ένας μελετητής ικανός να μας εισάγει τόσο στον πλούτο της γλώσσας όσο και των ιδεών του Μεγάλου Ιεράρχη Βασιλείου αλλά και του Πλουτάρχου είναι ο Ιωάννης Πλεξίδας. Με από πολλών ετών...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.