Γιάννης Βασιλακάκος: «Ηλίας Πετρόπουλος, ο τεχνίτης της διαστροφής»
Ο Ηλίας Πετρόπουλος φύλαγε καλά κρυμμένα τα μυστικά του, αν και πολυγραφότατος άφησε πολλά σημεία του βίου του στο σκοτάδι, γνωρίζουμε ότι ήταν παρών στα περίφημα γεγονότα της Θεσσαλονίκης τον Μάιο του 1936, είδε την έφιππη χωροφυλακή, τους νεκρούς, τα αναποδογυρισμένα τραμ στην Εγνατία οδό κι έναν εργάτη με υψωμένη τη γροθιά να μιλά ανεβασμένος σε μια κολόνα του νεκροταφείου της Ευαγγελίστριας, όπου είχαν αποθέσει τα φέρετρα των σκοτωμένων εργατών. Γνωρίζουμε ότι ο πατέρας του δολοφονήθηκε από τον εφεδρικό ΕΛΑΣ, ότι ο ίδιος ήταν στέλεχος της ΕΠΟΝ και κατασκόπευε τα βρετανικά στρατεύματα, καταζητούμενος κατά τον Εμφύλιο, οπότε αναγκάστηκε να πετάξει το πιστόλι και τις δυο χειροβομβίδες που διέθετε και να δραπετεύσει, καθοδηγητής αργότερα του Κομμουνιστικού Κόμματος, σπούδασε στο νυχτερινό γυμνάσιο και πέρασε από τους πρώτους στη Νομική Σχολή την οποία ποτέ δεν τελείωσε, κατά τα γεγονότα της δολοφονίας του Λαμπράκη αρθρογράφησε εκτεταμένα στον τοπικό Τύπο, με ψευδώνυμο βέβαια, διάβαζε με μανία οτιδήποτε έπεφτε στα χέρια του κι ήταν αυτοδίδακτος σε ό,τι έκανε, χωρίς αυτοκίνητο, δίχως χρήματα και πολλές φορές χωρίς δική του φωτογραφική μηχανή όργωσε όλη τη χώρα για να φωτογραφίσει και να απαθανατίσει κλουβιά πτηνών, στολισμένα αυτοκίνητα, σιδεριές, περίπτερα, καθώς και τα κοιμητήρια της Ελλάδας, για τα οποία έγραψε ένα μνημειώδες έργο, φυλακίστηκε στο Γεντί Κουλέ για τα Ρεμπέτικα τραγούδια του και στον Κορυδαλλό για τα Καλιαρντά, το 1981 προσάγεται στο δικαστήριο για το Εγχειρίδιον του καλού κλέφτη και βοηθήθηκε, σύμφωνα με τα δικά του λόγια, από ανθρώπους της δεξιάς όπως ο Τάκης Λαμπρίας, παρόλο που είχε πολεμήσει με λύσσα αυτή την παράταξη.
Τα κενά που άφησε ο άναρχος και κάπως χαοτικός τρόπος γραφής του Ηλία Πετρόπουλου προσπαθεί να καλύψει ο ακαδημαϊκός και συγγραφέας Γιάννης Βασιλακάκος, που τον γνώριζε προσωπικά και θαύμαζε τη δουλειά του. Εξερευνά την πορεία του από τη Θεσσαλονίκη μέχρι το Παρίσι, όπου ο Πετρόπουλος έζησε τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του συνεχίζοντας τη μελέτη της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας κι έχοντας σαν σκοπό τη δημιουργία ενός λαογραφικού άτλαντα της Ελλάδας του 20ού αιώνα. Το βιβλίο του διδάκτορα της νεοελληνικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης αποτελεί στην ουσία την πρώτη απόπειρα βιογραφίας αυτής της ιδιόρρυθμης φυσιογνωμίας που κατά καιρούς δίχασε το κοινό του, όπως ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης κι ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, έγινε γνωστός προκαλώντας τον συντηρητικό περίγυρο της συμπρωτεύουσας, πράγμα ασύγκριτα πιο εύκολο σε σχέση με την πάντα πιο ανοιχτή Αθήνα, οι τρεις αυτοί, λιγότερο σίγουρα ο Πεντζίκης, μπορούσαν να ποντάρουν στις βέβαιες αντιδράσεις του κοινού και των εκπροσώπων του που θα τους εξασφάλιζαν δημοσιότητα, έστω και αρνητική, την οποία ζητούσαν απεγνωσμένα την περίοδο κατά την οποία επεδίωκαν την ανάδυση στην επιφάνεια της λογοτεχνικής πραγματικότητας.
Εξερευνά την πορεία του από τη Θεσσαλονίκη μέχρι το Παρίσι, όπου ο Πετρόπουλος έζησε τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του συνεχίζοντας τη μελέτη της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας κι έχοντας σαν σκοπό τη δημιουργία ενός λαογραφικού άτλαντα της Ελλάδας του 20ού αιώνα.
Ο Ηλίας Πετρόπουλος ανήκει σ’ εκείνη την κατηγορία των βιωματικών συγγραφέων που δεν αντέχουν τη δουλειά από το γραφείο, πρέπει να κατεβεί στον δρόμο και να συγχρωτιστεί με όλα τα στρώματα της κοινωνίας, τα πιο χαμηλά ιδίως, ακούραστος περπατητής, κυκλοφορούσε όλη την ώρα μ’ ένα μπλοκάκι στην τσέπη παρατηρώντας, ακούγοντας και καταγράφοντας τα πάντα γύρω του, το ύφος του χαοτικό, επιθετικό και γοητευτικό συνάμα, ένας συνδυασμός που αποδεικνύεται ακατανίκητος, σ’ αυτόν τον συνδυασμό άλλωστε οφείλεται η φήμη του που τον κατατάσσει ανάμεσα στους πιο ευπώλητους (πάνω από 1.000.000 αντίτυπα σε πωλήσεις) Έλληνες συγγραφείς μαζί με τον Ρίτσο, τον Καζαντζάκη, τον Καβάφη και τον Ελύτη. Προερχόμενος από τη νότια Ελλάδα (χαμουτζής), αγάπησε με πάθος τη Θεσσαλονίκη, η οποία ήταν γι’ αυτόν ο ομφαλός της γης, μέτρο σύγκρισης όλων των τόπων όπου έζησε κατόπιν.
Πολλά σημαντικά στοιχεία και λεπτομέρειες άγνωστες έχει αυτή η απόπειρα αναδίφησης της ζωής του Ηλία Πετρόπουλου και, παρ’ όλη τη βαθιά αγάπη για τον άνθρωπο που μελετά, ο συγγραφέας καταφέρνει να σταθεί αντικειμενικός, δεν διστάζει να καταδείξει τα τρωτά σημεία και τις τρανταχτές αντιφάσεις του Πετρόπουλου, χωρίς ποτέ όμως να του διαφεύγει ότι το πεδίο της λογοτεχνίας και των γραμμάτων πρέπει να είναι πάντα ανοιχτό, με κανόνες φυσικά, σε κάθε αιρετική άποψη που με τον τρόπο της μπορεί να πλουτίσει ποικιλοτρόπως την πολιτισμική παραγωγή του τόπου, δημιουργώντας έργα που έχουν τη δική τους μοναδική αξία, όσο παράξενα κι αν φαίνονται με την πρώτη ματιά.
Ηλίας Πετρόπουλος, ο τεχνίτης της διαστροφής
Σεργιάνι στον κόσμο ενός αιρετικού ελληνολάτρη
Γιάννης Βασιλακάκος
Οδός Πανός
284 σελ.
ISBN 978-960-477-330-5
Τιμή €16,00
