Παρασκευή Κιζιρίδου: «Το αίτημα της ίασης στη λαϊκή θρησκευτικότητα»
Από τα βάθη των αιώνων ο άνθρωπος επεδίωκε να ξορκίσει το κακό και την αρρώστια χρησιμοποιώντας φυλαχτά, ξόρκια μαγικά, αναθήματα, λίθους πολύτιμους, δαχτυλίδια, πουγκιά, χάντρες, βότανα, ζωδιακές προβλέψεις, μαντείες, προσευχές, πέταλα, λουτρά, έλαια, ενώ στην περίοδο του Βυζαντίου οι ιερείς συμβούλευαν εκατοντάδες και χιλιάδες μετάνοιες, συνιστούσαν ως φαρμακευτικά σκευάσματα και θαυματουργά τη σκόνη από το έδαφος όπου πατούσαν οι ασκητές της ερήμου, το αντίδωρο από τη λειτουργία της Μεγάλης Πέμπτης, το λάδι από τα καντήλια αγίων ξακουστών για τα θαύματα και τις θεραπείες χρόνιων παθήσεων, στους ναούς των οποίων συνέρρεαν αμέτρητοι πιστοί από κάθε γωνιά της γης, υπήρχε η αντίληψη, που καθόλου δεν έχει ατονήσει στις μέρες μας παρ’ όλα τα τρομακτικά άλματα του τεχνολογικού πολιτισμού, ότι όλα αυτά θα παρείχαν τη δυνατότητα αντιμετώπισης των κινδύνων της ζωής και της υγείας του ανθρώπου – και, φυσικά, αυτή η αντίληψη έδινε τη δυνατότητα σε κάθε είδους αγύρτες και τσαρλατάνους να χρησιμοποιούν μεθόδους ύποπτες. Η ιατρική επιστήμη αλλά και η λογική των πιο φωτισμένων διανοητών της θρησκείας αντιμάχονταν από την αρχαιότητα αυτή την τάση που είναι έμφυτη, ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός δεν δέχονταν τους κάθε λογής μάγους που ισχυρίζονταν ότι μπορούσαν να θεραπεύσουν οποιαδήποτε ασθένεια κι αργότερα η Εκκλησία, σαν ένα καινοτόμο ρεύμα εκείνης της εποχής, προσπάθησε να θέσει σε ορθολογικές βάσεις τη μεταχείριση των ασθενών διαχωρίζοντας την πίστη στον Χριστό από την αγυρτεία και τις μαγγανείες, αν και σε πολλές περιπτώσεις ήταν πολύ δύσκολο.
Αυτή η μελέτη της Παρασκευής Κιζιρίδου, που εξετάζει τη σχέση της λαϊκής θρησκευτικότητας με τη λαχτάρα για θεραπεία υπό οποιοιδήποτε κόστος και επιλέχθηκε να ενισχυθεί από το ερευνητικό πρόγραμμα Ηράκλειτος II για την πρωτοτυπία της σύλληψής της και για την επάρκεια της ανάλυσής της, είναι πραγματικά εντυπωσιακή για τα ελληνικά δεδομένα. Έχοντας συγκεντρώσει μια πολύ εκτεταμένη βιβλιογραφία και πηγές που διατρέχουν όλη την ιστορία των ιατρικών μεθόδων από τη Μινωική Εποχή με τα φυλακτά των διπλών πελέκων και τις δυσανάγνωστες επιγραφές, μέχρι τα πρόσφατα γιατροσόφια και τις σολομωνικές μεθόδους, που είχαν τρομερή απήχηση στον λαό κατά τον εκτεταμένο χρονικά ελληνικό Μεσαίωνα, αναζητά με επιμονή τα σημεία εκείνα όπου το θρησκευτικό συναίσθημα συγχεόταν με τη δεισιδαιμονία και τον κομπογιαννιτισμό. Το βιβλίο αυτό είναι χρήσιμο τόσο για τους γιατρούς και τους νοσηλευτές, οι οποίοι έρχονται καθημερινά σε επαφή με τη φθορά του ανθρώπινου σώματος, όσο και για τους μελετητές της θρησκείας και της λαογραφίας, αλλά και για κάθε αναγνώστη που έχει βιώσει στιγμές αγωνίας όπου η μόνη διέξοδος μοιάζει να έχει μεταφυσική διάσταση. Είναι διάχυτη στις σελίδες του η επιθυμία της ερευνήτριας να διαχωρίσει την ορθή από την αλλοπρόσαλλη χρήση πρακτικών που κινούνται πάντοτε στο όριο (η ερμηνεία των ονείρων, για παράδειγμα). Επιπλέον, η συγγραφέας, ως κάτοχος διδακτορικού της θεολογίας και αδερφή ιερέα, αναζητά τους κανόνες εκείνους που καθορίστηκαν ανά τους αιώνες από τους σοφούς της Εκκλησίας, οι οποίοι είχαν επίγνωση της θνητότητας του ανθρώπου και ήθελαν να προφυλάξουν τον λαό από κάθε είδους δεισιδαιμονία που τον κρατούσε φυλακισμένο στο σκότος της αμάθειας.
Εργασίες σαν αυτήν, που είναι προϊόν πολύχρονου μόχθου, υπενθυμίζουν το βάθος της ανθρώπινης αγωνίας, την αναγκαιότητα εχεφροσύνης και μετριοπάθειας, αλλά και τη χρησιμότητα της θρησκείας εκεί όπου όλα τα αντίδοτα αποτυγχάνουν.
Στον εικοστό πρώτο αιώνα, η αλματώδης πρόοδος της ιατρικής επιστήμης είναι βέβαιο ότι δεν συνοδεύτηκε από τα ίδια θεαματικά αποτελέσματα στον τομέα της ίασης σοβαρών ασθενειών, γεγονός που σημαίνει ότι η λαϊκή θρησκευτικότητα θα συνεχίσει να είναι ισχυρή, καθώς συνειδητοποιούμε καθημερινά τα όρια της δύναμής μας και την απεραντοσύνη των φυσικών δυνάμεων. Όσο ο άνθρωπος δέχεται τις επιδράσεις της φύσης θα ζει με τον φόβο, η αίσθηση απώλειας της υγείας του σώματος, ο πόνος και ο θάνατος που αμφισβητεί όλα τα επιτεύγματα της επιστήμης θα προκαλούν πάντα την ανάγκη για καταφυγή σε βοήθεια μέσων που υπερβαίνουν τη λογική, η διάψευση των προσδοκιών εκεί που η επιτυχία φάνταζε απτή μάς κάνει πιο ταπεινούς. Εργασίες σαν αυτήν, που είναι προϊόν πολύχρονου μόχθου, υπενθυμίζουν το βάθος της ανθρώπινης αγωνίας, την αναγκαιότητα εχεφροσύνης και μετριοπάθειας, αλλά και τη χρησιμότητα της θρησκείας εκεί όπου όλα τα αντίδοτα αποτυγχάνουν.
Το αίτημα της ίασης στη λαϊκή θρησκευτικότητα
Παρασκευή Κιζιρίδου
Ροπή
335 σελ.
ISBN 978-618-5289-03-4
Τιμή €19,08