Roger Scruton: «Τρελοί, τσαρλατάνοι, ταραχοποιοί»
«Κάθε άνθρωπος θα κυνηγά το πρωί, θα ψαρεύει το απόγευμα, θα αρμέγει το βράδυ και θα επιδίδεται στην κριτική της λογοτεχνίας μετά το δείπνο»: κάπως έτσι περιέγραψε ο Μαρξ τη ζωή μετά την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας κι ύστερα, σύμφωνα με τον συντηρητικό συγγραφέα και φιλόσοφο Ρότζερ Σκράτον, ανέλαβαν οι ειδικοί να εξηγήσουν τις λεπτομέρειες και να υπερασπιστούν τη νέα θρησκεία. Ειδικοί όπως ο Σαρτρ, που δεν είχε πρόβλημα να καταγγείλει με σταλινική ψυχρότητα τον σύντροφο και φίλο του Αλμπέρ Καμί, διερεύνησε αυτή την τρομακτική απειλή που είναι οι «άλλοι» σε γραπτά που θύμιζαν σκοτεινά μπουντρούμια όπου δεν έμπαινε ούτε μια αχτίδα φωτός, ο Λακάν, αυτός o «ψυχίατρος από την κόλαση», όπως είχε επονομαστεί, γιατί εξέταζε δέκα ασθενείς την ίδια ώρα καθώς δεχόταν τις περιποιήσεις του κουρέα ή του πεντικιουρίστα του, ο Αλτουσέρ, που στραγγάλισε τη γυναίκα του επειδή τη θεώρησε ύποπτη για ρεβιζιονισμό, ο Γκέοργκ Λούκατς, που δεν σταμάτησε ποτέ να δολοπλοκεί και να καταδίδει στο πλαίσιο κάθε είδους καθεστώτος όπου δραστηριοποιούνταν.
Όλοι αυτοί ανέλαβαν τη μάχη κατά του παλαιού καθεστώτος που έπρεπε να κατεδαφιστεί για να έρθει η γη της επαγγελίας, παντού υπήρχαν εχθροί που έπρεπε να απομονωθούν και να συντριβούν, παντού παραμόνευε ο εχθρός, η μόνη καθαρή δύναμη που μπορούσε να υπάρξει είχε να κάνει με την προσωπική επιβεβαίωση κάθε θολής ιδέας που κατά καιρούς συνέλαβαν αυτοί οι διανοούμενοι, ώστε να τιναχτεί στον αέρα ο διάλογος με λογικά επιχειρήματα, το θεμέλιο δηλαδή της κοινωνίας των πολιτών. Ήταν η εποχή που τα κομμουνιστικά κινήματα σάρωναν πριν και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ ο αριστερός ενθουσιασμός που κυριάρχησε στα εκπαιδευτικά ιδρύματα κατά τη δεκαετία του ’60 θεωρείται μια από τις πιο αποτελεσματικές διανοητικές επαναστάσεις της πρόσφατης ιστορίας και πραγματοποιήθηκε μέσα σε συνθήκες εργαστηρίου, χωρίς να κάνει ποτέ ένα βήμα έξω από τον κόσμο των βιβλίων. Δεκάδες διανοουμένων της συμφοράς απολάμβαναν την ευμάρεια των πανεπιστημίων της Δύσης, όπου έφτιαχναν τους χάρτινους πύργους τους αδιαφορώντας για τη σύγχυση και τον πόνο που προκαλούσαν οι συνταγές τους. Όλα τα επιτεύγματα του δυτικού πολιτισμού που οικοδομήθηκε πάνω στο ρωμαϊκό δίκαιο και τους θεσμούς που χτίστηκαν από τον Μεσαίωνα κι ύστερα σφυρηλατώντας την ενότητα των κοινωνιών, συντεχνίες, ενώσεις, σύλλογοι, συστήματα δικαίου, εκκλησίες, σχολεία, συντάγματα, σωματεία, ομοσπονδίες, όλο αυτό το οικοδόμημα μπήκε στο στόχαστρο κι έπρεπε να κατεδαφιστεί, οι ηθικοί κανόνες τέθηκαν σε καθολική αμφισβήτηση από ένα ιερατείο, μια γνωστικιστική αίρεση που πίστευε ότι μέσω της γνώσης θα έρθει η σοφία για να θέσει τον διανοούμενο πάνω από την κοινωνία, εκεί όπου δεν θα δέχεται κανενός είδους έλεγχο, εκεί όπου όλα είναι σχετικά και κανείς δεν μπορεί να ξεχωρίσει το σωστό από το λάθος.
Όπως αναφέρει ο συγγραφέας, έχει πλήρη επίγνωση ότι βαδίζει ενάντια στο κυρίαρχο σύστημα σκέψης, γνωρίζει πως είναι μάταιο να επιθυμείς τη διατήρηση αυτών που υπάρχουν απέναντι στην πανίσχυρη επιθυμία του ανθρώπου να αμφισβητήσει και να καταστρέψει ό,τι του κληρονομήθηκε χωρίς να σκέφτεται τις συνέπειες, κάτι που είχε καταλάβει πολύ νωρίς ο Πλάτων στους Νόμους του.
Όταν ο Ρότζερ Σκράτον επιχείρησε να εκδώσει το πρώτο βιβλίο κριτικής του, την εποχή της Μάργκαρετ Θάτσερ, οι αριστεροί συνάδελφοί του διακήρυσσαν ότι το όνομα του εκδοτικού οίκου Longman κηλιδώθηκε μ’ αυτή την ενέργεια κι ότι θα έπρεπε να σχεδιάζει προσεκτικότερα την εκδοτική του πολιτική, οι πανεπιστημιακοί της Οξφόρδης εξαπέλυσαν ολόπλευρες επιθέσεις εναντίον του, η πανεπιστημιακή καριέρα του πήρε την κατιούσα και τελικά το σύγγραμμά του αποσύρθηκε από τις προθήκες των βιβλιοπωλείων και μεταφέρθηκε στην αποθήκη του κήπου του. Χρειάστηκε να περάσουν χρόνια μέχρι να μεταπειστεί ότι θα ήταν χρήσιμη μια επανέκδοση εκείνων των κειμένων, καθώς οι καιροί αλλάζουν αλλά η Αριστερά, έχοντας ως σύμμαχό της πλέον τη φιλελεύθερη-αριστεροποιημένη Δεξιά, συνεχίζει την πάλη σε καινούργια επίπεδα.
Από την ιστορία της έκπτωσης από τον Παράδεισο, τον ιδρυτικό μύθο του πολιτισμού μας, η ανθρωπότητα προσπάθησε να αποφύγει τον ξεπεσμό στον απλό κόσμο των πραγμάτων και των αντικειμένων, όπου οδηγεί η έλλειψη ηθικής πειθαρχίας. Με την πίστη στην ύλη εκπίπτουμε από τη Θεία φύση που υπάρχει μέσα μας και γινόμαστε σκλάβοι των ορέξεών μας, οι οποίες μεταμορφώνονται σε θεούς και μας κυβερνούν. Όλοι οι μεγάλοι φιλόσοφοι –των αριστερών διανοητών συμπεριλαμβανομένων– κατανόησαν αυτή τη βασική αρχή που σήμερα παίρνει διαστάσεις κολοσσιαίες στην κοινωνία της αφθονίας όπου ζούμε, όμως η λύση δεν μοιάζει να είναι καμιά κομμουνιστική ουτοπία ούτε καμιά επιστροφή στο βασίλειο της αναγκαιότητας. Όπως αναφέρει ο συγγραφέας, έχει πλήρη επίγνωση ότι βαδίζει ενάντια στο κυρίαρχο σύστημα σκέψης, γνωρίζει πως είναι μάταιο να επιθυμείς τη διατήρηση αυτών που υπάρχουν απέναντι στην πανίσχυρη επιθυμία του ανθρώπου να αμφισβητήσει και να καταστρέψει ό,τι του κληρονομήθηκε χωρίς να σκέφτεται τις συνέπειες, κάτι που είχε καταλάβει πολύ νωρίς ο Πλάτων στους Νόμους του.
Τρελοί, τσαρλατάνοι, ταραχοποιοί
Διανοούμενοι της νέας αριστεράς
Roger Scruton
μετάφραση: Άννα Δαμιανίδη
Επίκεντρο
344 σελ.
ISBN 978-960-458-816-9
Τιμή €16,00
