Ελένη Φυσέκη: «Το φάλτσο μικρόφωνο»

Τα τελευταία χρόνια, η ελληνική αστυνομική λογοτεχνία έπαψε να είναι προνομιακός χώρος των δημοσιογράφων, όπως συνέβαινε τις δεκαετίες του ’50, του ’60 και του ’70, με τον Γιάννη Μαρή, τον Νίκο Μαράκη, τον Ανδρόνικο Μαρκάκη, τον Νίκο Φώσκολο, την Αθηνά Κακούρη. Αλλά και εκείνην του ’80, όταν άρχισε η δεύτερη περίοδός της – είχε ήδη πεθάνει ο Μαρής, ο εισηγητής της. Σήμερα, σε αυτόν τον χώρο έχουν μπει πανεπιστημιακοί, δικηγόροι, ιστορικοί, εκπαιδευτικοί, γιατροί, οικονομολόγοι, πολιτικοί μηχανικοί, κοινωνιολόγοι, δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι, συνταξιούχοι, σκηνοθέτες, ηθοποιοί. Το επινοημένο έγκλημα και η εξιχνίασή του έχει γοητεύσει μικρούς και μεγάλους, γυναίκες και άνδρες, καθώς οι προκαταλήψεις και οι ενδοιασμοί για τη λογοτεχνική αξία του είδους έχουν πλέον εκλείψει. Δεν υπάρχουν πια διαχωρισμοί ανάμεσα στην καλή λογοτεχνία και στα λαϊκά αναγνώσματα, ενώ το αστυνομικό μυθιστόρημα έχει γίνει πολιτικό και κοινωνικό, χωρίς βέβαια να πάψει να απασχολεί τους αναγνώστες για το ποιος διέπραξε το έγκλημα ή τα εγκλήματα.

Ανάμεσα στους νέους συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας που εμφανίστηκαν τον περασμένο χρόνο περιλαμβάνεται και η Ελένη Φυσέκη, που γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε ηχοληψία σε ιδιωτική σχολή κινηματογράφου και ασχολείται επαγγελματικά με την ηχοληψία (έχει περάσει από μουσικές σκηνές, θέατρα και μπουζουξίδικα). Είναι και μουσικός. Παίζει ντραμς σε μια μπλουζ μπάντα, κι επομένως γνωρίζει άριστα τον κόσμο της νύχτας με τις ιδιομορφίες του, τις παραξενιές του, τα εντυπωσιακά μα και τα σκοτεινά πρόσωπα που κινούνται σε αυτόν.

Το μυθιστόρημα Το φάλτσο μικρόφωνο είναι μια μυθοποιημένη εξιστόρηση των συμβάντων (όλα ή τα περισσότερα συνδέονται με την πραγματικότητα), δηλαδή είναι πράγματα που έχει ζήσει ή ακούσει η συγγραφέας. Η Ελένη Φυσέκη, στην ουσία, ξεναγεί τους αναγνώστες της στον άγνωστο εν πολλοίς κόσμο της νύχτας και εικονογραφεί με ανεπανάληπτο τρόπο τους ήρωές της, ανθρώπους που πιθανότατα έχει συναντήσει κατά την άσκηση των επαγγελματικών της καθηκόντων. Η ιστορία της αρχίζει με τον Νίκο, έναν πρώην ροκά και νυν επαγγελματία ηχολήπτη, κάπως συμβιβασμένο, που θεωρεί πως για να ζήσει σήμερα κάποιος από τη μουσική στην Ελλάδα πρέπει να ανήκει σε μια ορχήστρα με μπουζούκια. Βρισκόμαστε στην εποχή της κρίσης. Ο ήρωας-αφηγητής κλείνει συμφωνία να εμφανιστεί σε μαγαζί της Θεσσαλονίκης με ένα αθηναϊκό σχήμα, στο οποίο βασικό στέλεχος είναι ο τραγουδιστής Καστώρης. Ξαφνικά, γίνεται αντιληπτή η εξαφάνιση του Τάκη, κιθαρίστα της ορχήστρας –έχει ήδη παραιτηθεί από το σχήμα–, που αναστατώνει τους μουσικούς. Ο Νίκος τότε αποφασίζει να παίξει τον ρόλο του ντετέκτιβ και μαζί με τη Ζωή, τραγουδίστρια, την ερωτική του σύντροφο, κινεί γη και ουρανό για να τον βρει. Είναι φανερό πως ο κιθαρίστας έχει μπλέξει άσχημα, ενώ το ίδιο άσχημα μπλέκει κι ο ηχολήπτης που, κινούμενος από τα αισθήματα φιλίας που νιώθει γι’ αυτόν, θέλει να παραστήσει τον Ηρακλή Πουαρό.

Η Ελένη Φυσέκη, στην ουσία, ξεναγεί τους αναγνώστες της στον άγνωστο εν πολλοίς κόσμο της νύχτας και εικονογραφεί με ανεπανάληπτο τρόπο τους ήρωές της, ανθρώπους που πιθανότατα έχει συναντήσει κατά την άσκηση των επαγγελματικών της καθηκόντων.

eleni fiseki Πηγαίνοντας κόντρα στη λογοτεχνική τάση –στην Ελλάδα και το εξωτερικό– που βάζει τους αστυνομικούς να εξιχνιάζουν εξαφανίσεις και εγκλήματα, η Φυσέκη χρησιμοποιεί ως ήρωα έναν απλό ηχολήπτη, που όμως γίνεται αγαπητός από τους αναγνώστες, αφού οι ηχολήπτες δεν βαρύνονται με αυταρχισμό και άλλα παρόμοια «κουσούρια». Ευθύς εξαρχής γίνεται αντιληπτό πως ο Νίκος είναι το alter ego της συγγραφέως, η οποία μας εισάγει στον «μαγικό» κόσμο της νύχτας, που δεν είναι καθόλου αγγελικός, αλλά σκοτεινός. Πρόκειται για έναν κόσμο φτιαγμένο από αοιδούς-φίρμες και μεροκαματιάρηδες μουσικούς (και ηχολήπτες και σερβιτόρους), αλλά και στυγνούς επιχειρηματίες, που βρίσκονται σε διαρκή αντιπαλότητα, μολονότι μοιράζονται τα βάσανα και τις ταλαιπωρίες ενός ανθρωποφάγου επαγγέλματος, όπου όποιος δεν μπορεί να αντέξει καταλήγει θύμα των ναρκωτικών ή αυτοκτονημένος. Ιδίως τώρα, την εποχή της κρίσης, που οι δουλειές είναι λίγες και οι άνεργοι πολλοί (αρκετοί μουσικοί σκέφτονται να φύγουν στο εξωτερικό). Οι χαρακτηρισμοί που συναντάμε στο βιβλίο είναι πολλοί και ποικίλοι. «Έχω γνωρίσει ανθρώπους χειρότερους από τσατσά σε μπουρδέλο να παριστάνουν τους καλλιτέχνες σε αρχαία θέατρα», λέει ο ήρωας. Η Ελένη Φυσέκη δεν μασάει τα λόγια της, όταν αναφέρεται στις φίρμες του λαϊκού τραγουδιού. Ο τραγουδιστής του σχήματος το παίζει γόης και ρίχνεται στις κοπέλες που αναζητούν δουλειά ως τραγουδίστριες. Μια ανερχόμενη τραγουδίστρια προσφέρει σεξουαλικές εξυπηρετήσεις στα αφεντικά και τους φίλους τους. «Τα μπουζούκια είναι η καταστροφή των Ελλήνων μουσικών», λέει άλλος ήρωας. Στιχουργοί και συνθέτες πουλάνε τραγούδια σε άλλους για ένα κομμάτι ψωμί, χάνοντας έτσι τα πνευματικά τους δικαιώματα, κι εμείς διαπιστώνουμε ότι, τελικά, Το φάλτσο μικρόφωνο δεν είναι απλώς ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, είναι και κοινωνικό.