Χάρης Γαντζούδης: «Κλικ δευτερολέπτων»

Ο Χάρης Γαντζούδης, στο βιβλίο του αυτό, μέσα από ένα σύνολο πενήντα μικρών και μεγαλύτερων διηγημάτων, σαν κάποια κλικ του χρόνου, αποτυπώνει στιγμές ζωής ουσιαστικές, που καθορίζουν τη ζωή αλλά και τη στάση ζωής των αφηγητών/ηρώων του. Την αλλάζουν.

Ποιητικός, ρομαντικός, με εμπνευσμένες παρομοιώσεις, τους βλέπει να πνίγονται από τη φουρτουνιασμένη θάλασσα που χωρά στο μικρό τους διαμέρισμα. Δραπετεύουν από αυτό, αλλά άτολμοι να βγουν στη «στεριά», ξαναγυρίζουν πίσω πολεμώντας και πάλι τα ίδια κύματα. Τους γύρω και το μέσα τους.

Οι ιστορίες του, μικρά πεζά, μοιάζουν σαν μικρές αναπνοές ή φευγαλέες σκέψεις. Οι ήρωες πάσχουν/ εμφανίζονται με αποξένωση, μοναξιά και τη θλιβερή διαπίστωση του χρόνου που φθείρει και αλλοιώνει τη σχέση του ζευγαριού. Τη νύχτα φαίνεται περισσότερο η απόσταση, έχοντας το ξένο, άλλοτε γνωστό σώμα δίπλα. Παύει το «μαζί» και το δάκρυ γίνεται η παράταση ενός επερχόμενου τέλους, ενώ η σιωπή γίνεται η αντίδραση στην αδικία και τον θυμό που το «μαζί» έγινε «εγώ». Οι ήρωες, αν και μόνοι, ζουν με την ελπίδα πως αύριο θα είναι «μαζί». Ένα «μαζί» που έχει όλες τις αποχρώσεις των συναισθημάτων. Χαρά, λύπη, ελπίδα, διαπίστωση, πόνο. Τότε, απόδραση από την καθημερινότητα, γίνονται τα νέα χαμόγελα. Κι όταν η σχέση έχει παγώσει, μένουν σε αυτή για την ασφάλεια που δίνει το «κελί» της, μέχρι το τέλος να γίνει η μόνη λύση. Έχουν έντονη επιθυμία για εξέλιξη και αλλαγή, αλλά ο φόβος για το άγνωστο είναι παρών. Κι όταν η άγνωστη ελευθερία κάνει την εμφάνισή της, γυρίζουν πάλι πίσω. Φοβισμένοι από το αδιέξοδο.

Κάθε μέρα προβάλλει σαν μια αρχή, ενώ κάθε βράδυ μαζεύουν τα κομμάτια τους. Στο σκοτάδι κρύβονται και αποκαλύπτονται συγχρόνως.

Ο Γιάννης Γαντζούδης στέκει από απόσταση απέναντι στη ζωή, παρατηρεί τα ίχνη και τις ουλές που αφήνει στο πέρασμά της και από αυτή την απόσταση φιλοσοφεί αγγίζοντας ίσως και τις δικές του.

Στις αφηγήσεις του συγγραφέα εμφανίζεται μια κοινωνία συντηρητική, γεμάτη πλαίσια, για να χωρούν οι ήρωες σε αυτή, χωρίς τα αντανακλαστικά της αποδοχής άλλων δικαιωμάτων. Το δε κόστος της διαφορετικότητας είναι ούτε οι γονείς να αγαπούν το παιδί τους, όταν βρίσκεται σε λάθος σώμα. Κι ενώ ο θάνατος του γονέα κρύβει πολλάκις την ελευθερία από τα όρια των «πρέπει» που του έθεσε, τότε εμφανίζεται ο φόβος για την ελευθερία που δεν του έμαθε ποτέ. Κι ο συγγραφέας συμβουλεύει: Το «πρόσεχε» δεν πρέπει να υπάρχει, γιατί αφαιρεί τη ζωή. Όμως, μια μάνα παρακάτω δίνει πικρές συμβουλές στο έμβρυο μη γίνει θύμα σαν και αυτήν.

Και κάποιοι ήρωές του δραπετεύουν από τη ζωή, γιατί η ελπίδα ήρθε αργά.

Στο Κλικ δευτερολέπτων άνδρες και γυναίκες διακατέχονται από τα ίδια συναισθήματα, με έντονο τον ανταγωνισμό των δύο φύλων και την επιβολή εξουσίας του ενός προς τον άλλον. Στα μικρά και τόσο κομψά διηγήματα, καθρεφτίζεται το πρόσωπο της κοινωνίας. Άλλοτε σκληρό και άλλοτε απρόσωπο. Παγερό. Όπου η αλήθεια ούτε στην ποίηση δεν αντέχεται. Όλα τα διηγήματα είναι μια συνομιλία με τη ζωή, τον πόνο, τη μοναξιά, τον φόβο του χωρισμού και της ελευθερίας, τον χρόνο και τη φθορά που επιφέρει. Μόνο ο πόθος για την επαφή/ένωση είναι η απόδειξη πως ο χρόνος ακόμη δεν τους έχει νικήσει. Στο τέλος θα τους νικήσει, γιατί είναι ο μόνος που μπορεί να αλλάξει την έκφραση της αγάπης. Μοιάζει ζωή να είναι αυτές ακριβώς οι στιγμές που ενώνονται σωματικά με το ταίρι τους. Τότε η αγάπη τούς δίνει δύναμη και διώχνει κάθε ανασφάλεια. Γίνεται η πληρότητα που μπορούν και δίνουν και στους άλλους. Όμως και στις πιο τρυφερές στιγμές στον νου τους έχουν τη φυγή. Αγώνας για να παραμείνει η αγάπη ζωντανή, όταν οι λέξεις πληγώνουν, αφήνοντας σημάδια στο μυαλό, που σαν ντουλάπα τα κρύβει σαν δικά της μυστικά. Τέλος, το πάθος μετατρέπεται σε συνήθεια. Πολλά ζευγάρια ζουν και πεθαίνουν μαζί. Και τα δύο από συνήθεια.

Ο Γιάννης Γαντζούδης στέκει από απόσταση απέναντι στη ζωή, παρατηρεί τα ίχνη και τις ουλές που αφήνει στο πέρασμά της και από αυτή την απόσταση φιλοσοφεί αγγίζοντας ίσως και τις δικές του. Ποιητικός, συμβουλευτικός, φιλοσοφημένος και ανατρεπτικός με ευφάνταστες παρομοιώσεις «Όλα ανθίζουν με τον καιρό τους, ακόμα και οι λύπες έρχονται σαν λίπασμα για να προετοιμάσουν τις χαρές», εμφανίζει τον πόνο να είναι αυτός που λαξεύει την ψυχή. Τα διηγήματά του, σαν φωτογραφικά κλικ, είναι γεμάτα από στιγμές ζωής, ενώ ο ίδιος εμφανίζεται να ζωγραφίζει γράφοντας: «Μια πόρτα που άνοιξε για να μπει η ζωή και έκλεισε χρόνια μετά. Κι όταν άνθρωποι και συναισθήματα έφυγαν, αυτή έμεινε, θυμίζοντάς τους». Μέσα σε αυτά, αναρωτιέται επίσης αν υπάρχει άραγε πυξίδα που δείχνει τον δρόμο για την ευτυχία, διαπιστώνοντας πως ενίοτε κανένα φως δεν μπαίνει και δε χωράει μέσα μας, και ας είμαστε εμπρός του.

xaris gantzoudis Αν και στην πλειονότητα των διηγημάτων του αφηγείται τη δυσκολία των ανθρώπινων σχέσεων και της ζωής, προς το τέλος υπάρχει αισιοδοξία και η παραίνεσή του, θυμίζοντας την Ιθάκη του Κ. Καβάφη, πως οφείλουμε ευγνωμοσύνη στη ζωή για όσα μας έδωσε και όχι για όσα δεν πήραμε. Προτρέποντας ταυτόχρονα μέσα από τους ήρωές του τον αναγνώστη: Κάθε στιγμή να βιώνεται σαν η τελευταία, γιατί το ύστερα, ίσως, δε φανεί. Γι’ αυτό, συνεχίζει, χαμογέλασε και ζήσε κάθε έρωτα, γιατί τέλος είναι η αρχή του καινούριου.