Βαγγέλης Μαναρώλης: «Ανεξίτηλα σημάδια»
Ένας πρωταγωνιστής δοσμένος με τέτοιο τρόπο, ώστε εκτός από τις γυναίκες του βιβλίου είναι εύκολο να τον ερωτευθεί και η κάθε αναγνώστρια. Το όνομά του, Αλέξης. Μια επιθυμητή νεαρή γυναίκα, η Μυρτώ. Το βασικό θέμα όμως του βιβλίου Ανεξίτηλα σημάδια του Βαγγέλη Μαναρώλη, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Καλλιγράφος, δεν είναι ο έρωτας μεταξύ τους, έστω κι αν ο αναγνώστης παρακολουθεί με ενδιαφέρον την εξέλιξη του έρωτα αυτού, που πρέπει να υπερπηδήσει τα δικά του εμπόδια.
Η βασική ιδιότητα του Αλέξη είναι η ιδιότητά του ως αστυνομικού της επίσημης αστυνομίας και ο ρόλος του η εξιχνίαση μιας σειράς αποτρόπαιων φόνων. Η Μυρτώ δεν φαίνεται να έχει κάποια σχέση με τους φόνους. Είναι αυτή όμως που επηρεάζει τις αποφάσεις και την ψυχική διάθεση του Αλέξη, του Αλέξη που φέρει τα δικά του σημάδια. Διότι κάποια πράγματα στη ζωή μάς αφήνουν ανεξίτηλα σημάδια, άλλες φορές επιφανειακά στο σώμα, τα οποία μπορούμε άμεσα να αντιληφθούμε, και άλλες φορές πιο βαθιά, στην ψυχή.
Οι ήρωες του Βαγγέλη Μαναρώλη φέρουν ο καθένας τα δικά του σημάδια, σημάδια που καθοδηγούν τις πράξεις τους. Εξάλλου, από το πρώτο κεφάλαιο, που εκτυλίσσεται τριάντα χρόνια πριν από την κύρια ιστορία, ο έφηβος πρωταγωνιστής χαρακώνεται από τον βασανιστή του. Μέχρι σχεδόν την ολοκλήρωση του βιβλίου, δεν μας φανερώνεται ποιος είναι ο έφηβος αυτός που βιώνει τη σεξουαλική αφύπνιση ως μεγάλη αμαρτία, ως αμαρτία που ούτε ο Θεός ούτε ο πατέρας του θα μπορούσε να συγχωρήσει. Και από ό,τι φαίνεται, η αμαρτία του δεν συγχωρείται και τιμωρείται. Ένα ξυράφι θα τον κόψει, ενώ ο ίδιος θα ουρλιάζει με μια ένταση που δεν θα του αφήσει άλλη φωνή να βγάλει.
Ο συγγραφέας μάς δίνει από την αρχή τα σημάδια ότι τα εγκλήματα εμπεριέχουν μια μορφή εξαγνισμού για τον δολοφόνο, δεν μας δίνει στοιχεία όμως για το ποιος είναι αυτός που έχει τιμωρηθεί για τις αμαρτωλές σκέψεις του στο αρχικό κεφάλαιο. Το μυστήριο καλείται να αποκρυπτογραφήσει ο Αλέξης, ενώ τα αντικρουόμενα στοιχεία που έχει δεν υποδεικνύουν κανέναν ως ένοχο.
Η κύρια ιστορία εκτυλίσσεται στα σύγχρονα Χανιά. Διαβάζοντας το βιβλίο, όποιος δεν έχει πάει στην Κρήτη θα θελήσει σίγουρα να την επισκεφτεί. Οι ομορφιές της περιγράφονται ιδιαίτερα παραστατικά, η βραδινή ζωή των Χανίων με τρόπο που θέλεις κι εσύ να βρεθείς στα μπαράκια στο λιμάνι, ατενίζοντας τον φάρο και πίνοντας το ποτό σου, κουβεντιάζοντας με φίλους. Οι ήρωες μιλούν συχνά με την ντοπιολαλιά των Κρητικών, ντοπιολαλιά που οι Αθηναίοι ήρωες συχνά δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν, είναι όμως απολαυστική στην ανάγνωση και ο αναγνώστης νιώθει σαν να ακούει Κρητικούς να μιλάνε δίπλα του. Για οποιαδήποτε δυσκολία κατανόησης, εξάλλου, παρατίθεται και το γλωσσάρι στο τέλος.
Από ένα μυθιστόρημα που εκτυλίσσεται στην Κρήτη δεν θα μπορούσαν να λείπουν και οι αυτοσχέδια μαντινάδες:
Όντενε σκέφτηκε ο Θεός να σιάξει τον πλανήτη
επήρε την απόφαση κι αρχίνηξε από την Κρήτη.
Και παίρνει ούλα τα καλά και τα μονομερίζει
και ύστερα με υπομονή πιάνει και τα διαρμίζει.
Οι μέρες επερνούσανε και το Σαββάτο φτάνει
τον κόσμο τον υπόλοιπο να σιάξει δεν προκάνει.
Τον κόσμο τον υπόλοιπο εσιάξε ντάι-ντάι
μονομερίς εγίνεκε γι’ αυτό έχει μαύρο χάλι.
Συζήτηση για το τι σημαίνει σοβινιστής θα γίνει στο αστυνομικό τμήμα και η Αθηναία Μαρία θα υποστηρίξει ότι γνωρίζει τη σημασία της λέξης. Οι Κρητικοί συνάδελφοι επιμένουν ότι η Μαρία δεν γνωρίζει την πραγματική σημασία της λέξης, έτσι λοιπόν η Μαρία θα πει: «Σοβινιστής είναι αυτός που νομίζει ότι ο τόπος του είναι καλύτερος από όλους τους άλλους τόπους». «Δεν σου το ’πα εγώ πως δεν κατέεις;» θα πει ο Κρητικός. «Γροίκα να μαθαίνεις! Σοβινιστής είναι κείνοσας από θαρρεί πως ο τόπος του είναι καλλιά από την Κρήτη...» Με την περιγραφή του ο συγγραφέας μάς πείθει ότι μάλλον έχει δίκιο ο Κρητικός αστυνομικός.
Στην όμορφη όμως Κρήτη μπορούν να ζουν και τέρατα. Διότι τι άλλο μπορεί να συμβαίνει για να βρίσκεται δολοφονημένος κάποιος καθηγητής και στη συνέχεια και άλλος και άλλος, από τους ευυπόληπτους πολίτες της Κρήτης, με τρεις παράλληλες μαχαιριές στην καρωτίδα; Ποιος και με ποια αιτία μπορεί να τους σκοτώνει;
Όσο η αστυνομία ερευνά, τα μυστήρια περιπλέκονται, οι δημοσιογράφοι κατηγορούν για ανικανότητα τους υπεύθυνους και η ηγεσία αναζητάει τον αποδιοπομπαίο τράγο.
Ο συγγραφέας μάς δίνει από την αρχή τα σημάδια ότι τα εγκλήματα εμπεριέχουν μια μορφή εξαγνισμού για τον δολοφόνο, δεν μας δίνει στοιχεία όμως για το ποιος είναι αυτός που έχει τιμωρηθεί για τις αμαρτωλές σκέψεις του στο αρχικό κεφάλαιο. Το μυστήριο καλείται να αποκρυπτογραφήσει ο Αλέξης, ενώ τα αντικρουόμενα στοιχεία που έχει δεν υποδεικνύουν κανέναν ως ένοχο.
Την ίδια στιγμή, βέβαια, οι ήρωες συνεχίζουν να ζουν, να τρώνε, να αγαπάνε να διασκεδάζουν, σε μια Ελλάδα που ταλανίζεται από διάφορων ειδών κρίσεις. Ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να αναλύσει και να διατυπώσει διάφορες απόψεις μέσα από τις συζητήσεις των ηρώων του. «Ένας ικανός δημαγωγός είναι πολύ πιο ελκυστικός από έναν έντιμο, σοβαρό και αδιάφθορο πολιτικό που πραγματικά ενδιαφέρεται για τον τόπο. Στη δημοκρατία το βασικό μέλημα ενός πολιτικού είναι να πείσει τη μάζα. Μια μάζα που διακρίνεται από άγνοια ή ημιμάθεια, από αδιαφορία ή βλακεία, από έλλειψη χρόνου ή επιπολαιότητα, από μη πληροφόρηση ή παραπληροφόρηση...»
Δεδομένου ότι ο πρώτος φόνος συμβαίνει μετά από μια διάλεξη για τη φιλοσοφία του Επίκουρου, οι θεωρίες του και οι κριτικές για αυτές διατρέχουν το βιβλίο.
Στο βασικό μυστήριο έρχεται να προστεθεί ακόμα ένα. Μια μυστηριώδης ομάδα που κινείται στα όρια της παρανομίας ή λίγο μετά από αυτά, τα αποτελέσματα όμως των πράξεών της μπορούν να αποτιμηθούν ως μάλλον θετικά για το κοινωνικό σύνολο.
Τα ερωτήματα είναι πολλά και διαρκώς πληθαίνουν, ενώ τα κίνητρα είναι κρυμμένα ανάμεσα σε πολιτικές επιδιώξεις, ναρκωτικά, ερωτικό πάθος, φιλοσοφικές και θρησκευτικές αναζητήσεις. Την ίδια στιγμή τον Αλέξη τον ταλανίζουν τα δικά του προσωπικά αδιέξοδα και απορίες.
Φτάνοντας στο τέλος ο αναγνώστης νιώθει τη δικαίωση, συγχρόνως όμως μένουν αναπάντητα αρκετά ερωτηματικά. «Παρόλο που η ιστορία έχει εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πλοκή και κατορθώνει να κρατήσει τον αναγνώστη μέχρι το τέλος ... παραμένει σε μια θάλασσα από μυστηριώδη ερωτηματικά. Ίσως σ’ αυτό να αποσκοπεί η συγγραφέας. Αλλά πολλοί αναγνώστες μάλλον εισπράττουν την έλλειψη διευκρινίσεως ως σημάδι “συγγραφικής βαρεμάρας”» θα γράψει ο Χαρούκι Μουρακάμι στο βιβλίο του 1Q84 σχετικά με μια κριτική που εισπράττει για το έργο της η ηρωίδα συγγραφέας του. Συγχρόνως όμως ο ήρωας θα αναρωτηθεί εάν έχει νόημα να απαντηθούν τα ερωτηματικά αυτά. Εάν έχεις μπει στον κόσμο του συγγραφέα, έχει άραγε νόημα να απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα; Ο Βαγγέλης Μαναρώλης απαντάει μάλλον πως όχι. Για μερικά ερωτήματα ας δώσει ο ίδιος ο αναγνώστης την απάντηση που επιθυμεί.
Ανεξίτηλα σημάδια
Βαγγέλης Μαναρώλης
Καλλιγράφος
468 σελ.
ISBN 978-960-9568-46-3
Τιμή: €20,00
