Mε την επανέκδοση της Μυθολογίας της Αμερικής, ο Βασίλης Βασιλικός συνεχίζει να τακτοποιεί τις εκδοτικές εκκρεμότητες με ένα σημαντικό, σε ποσότητα και ποιότητα, μέρος του έργου του. Το βιβλίο διέγραψε την τροχιά του στον πρώτο συγγραφικό κύκλο, αφήνοντας έντονα τα ίχνη του στη λογοτεχνική κριτική της εποχής, και η νέα, επαυξημένη έκδοση, σε επιμέλεια και με διαφωτιστικό επίμετρο του Θανάση Αγάθου, συμπληρωμένη με δύο διηγήματα, επικαιροποιείται εις διπλούν: εκδοτικά, αλλά και ως προς την πολιτική συγκυρία των αμερικανικών εκλογών, που ανέδειξαν εκ νέου τον Μπαράκ Ομπάμα ως 45ο Πρόεδρο των ΗΠΑ. Το ζήτημα όμως που προκύπτει είναι, εάν η κριτική είναι σε θέση να επανεκτιμήσει την αξία του βιβλίου στη σημερινή συγκυρία, λογοτεχνικά και ειδολογικά. Η αίσθηση που αποκομίζει ο αναγνώστης, που γνωρίζει το βιβλίο και έχει μια στοιχειώδη εποπτεία του έργου του Β. Βασιλικού, είναι ότι πρόκειται για ένα βιβλίο που βασάνισε τον συγγραφέα και υπερεκτιμήθηκε για λάθος μάλλον λόγους στην εποχή του, αλλά η σημερινή του αξία μπορεί και πρέπει να κριθεί και να συγκριθεί με αντίστοιχα, σύγχρονα εγχειρήματα. Η κύρια αντίφαση, ένα είδος ελληνικού παράδοξου, έγκειται στο ότι στην εποχή του κρίνεται σε μία χώρα η οποία αγνοεί βασικά και στοιχειώδη πράγματα γύρω από τη σύγχρονη Αμερική, καθώς τη γνωρίζει από τρεις κυρίως «πηγές»: τη μεταπολεμική εξωτερική της Υπερδύναμης, τις φιλμικές αναπαραστάσεις, κυρίως του Χόλιγουντ, και τον δεδομένο αντιαμερικανισμό, εν μέρει δικαιολογημένο στην εποχή των ωμών μεταπολεμικών παρεμβάσεων του αμερικανικού παράγοντα στη χώρα. Έτσι, η πλειοψηφία των κριτικών αναφέρεται στο βιβλίο χωρίς να γνωρίζει το θέμα, δηλαδή τη νεωτερικότητα στη Νέα Γη. Το δεύτερο «παράδοξο» σχετίζεται με το γεγονός ότι την περίοδο εκείνη το βιβλίο μπορεί να ενταχθεί μόνο στο πλαίσιο της «ταξιδιωτικής λογοτεχνίας», μία επιπλέον «αδικία» που περιορίζει ακόμα και σήμερα τους ορίζοντες του εγχειρήματος. Το τρίτο στοιχείο, που σχετίζεται άμεσα με τον συγγραφέα, είναι η ακροβασία του ανάμεσα στην ανακάλυψη του Νέου Κόσμου και την αδήριτη ανάγκη, σαν τον Οδυσσέα, να «κουβαλάει» εντός του τη γενέθλια γη, με τον διπλό (υποσυνείδητο;) φόβο: να εκληφθεί ως «ομολογία πίστης» στον Νέο Κόσμο, αλλά και να υποκύψει (ασυνείδητα;) στις Σειρήνες του, δηλαδή στον μαζικό πολιτισμό, στον γιγαντισμό («κινγκ-σάιζ») και τον καταναλωτικό ατομικισμό, μακριά από τις αξίες της γενέθλιας γης και το νόστιμον ήμαρ. Πιθανόν, όμως, η Μυθολογία της Αμερικής να επιχειρεί μία «υπόγεια κόντρα» με το Δοκίμιο για την Αμερική, του Γ. Θεοτοκά, πάντως ούτε «μπήτνικ» ή road ούτε «ταξιδιωτική» λογοτεχνία είναι.

Η μυθολογία της είναι ταυτόχρονα και η απομυθοποίησή της, με ελληνοκεντρική ματιά, που διατρέχει σχεδόν το σύνολο του έργου του Β. Βασιλικού. Ένα βιβλίο σημαντικό για την εποχή του, αλλά μάλλον άνισο, που κρύβει πάντως πολύτιμα κοιτάσματα, όπως οι σκηνές στον φαντασμαγορικό κόσμο του Λας Βέγκας και στο ντράιβ-ιν ή οι πολιτισμικά «διχασμένες» προσωπικότητες των Ελλήνων μεταναστών, και θα έπρεπε σήμερα πλέον να διαβαστεί κριτικά με ισότιμα μεγέθη, όπως οι Αμερικανοί του σημαντικού φωτογράφου Ρ. Παρκ, το American Vertigo του Μπερνάρ-Ανρί Λεβί ή η Αμερική του Ζ. Μποντριγιάρ

Η μυθολογία της Αμερικής
Και δύο διηγήματα
Βασίλης Βασιλικός
επιμέλεια-επίμετρο: Θανάσης Αγάθος
Γκοβόστης
220 σελ.
Τιμή € 12,00

Twitter